Τα γενόσημα μοχλός ανάπτυξης για υγεία-οικονομία
Συγγραφέας Ιωάννης Τούντας Γράφτηκε στις ,
Τα γενόσημα καλύπτουν μόλις το 15% της αγοράς φαρμάκων στην Ελλάδα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε άλλες προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες αγγίζει το 70%. Η ελληνική αγορά γενοσήμων φαρμάκων μπορεί να αναδειχθεί σε μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αν δημιουργηθεί ξεκάθαρο πλαίσιο κινήτρων για την χρήση τους.
Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα του πρώτου Generics Conference, που πραγματοποιείται σήμερα στην Αθήνα, στο Athenaeum InterContinental και διοργανώνεται από την Ethos Media S.A. σε συνεργασία με το περιοδικό Pharma and Health Business και τελεί υπό την αιγίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (Σ.Φ.Ε.Ε.) και του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (Π.Φ.Σ.).
Ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Κωνσταντίνος Μ. Φρουζής εξέφρασε την εκτίμηση ότι «τα ελληνικά επώνυμα γενόσημα φάρμακα μπορούν να καθιερωθούν σε ένα ισχυρό όπλο στην αντιμετώπιση ασθενειών, συγκρατώντας παράλληλα το κόστος θεραπείας σε χαμηλά ελεγχόμενα επίπεδα». Ο κ. Φρουζής επεσήμανε ότι η ανάπτυξη των γενοσήμων αποτελεί για τα κράτη βασικό στοιχείο στη χάραξη στρατηγικής υγείας. Με την εξοικονόμηση που προάγουν συμβάλλουν καίρια στην απελευθέρωση πόρων για επενδύσεις σε νέες καινοτόμες θεραπείες προς όφελος της μακροζωίας. «Τα γενόσημα φάρμακα σε συνδυασμό με τα πρωτότυπα» είπε, «αποτελούν δύο απόλυτα συμπληρωματικές κατηγορίες. Τα μεν γενόσημα μειώνουν σε βραχυπρόθεσμό επίπεδο τις δαπάνες για φάρμακα ενώ τα πρωτότυπα και νέα σκευάσματα μειώνουν δραστικά τις συνολικότερες δαπάνες υγείας όπως τις νοσοκομειακές, που έχουν και πολλαπλή επιβάρυνση στα Συστήματα Υγείας».
Ο κ. Φρουζής, με ιδιαίτερα καταγγελτικό ύφος, τόνισε ότι, ενώ η Πολιτεία ευαγγελίζεται στις δηλώσεις της την αξία που θα έχουν τα γενόσημα για τον περιορισμό της δαπάνης, εδώ και 28 μήνες δεν έχει τιμολογήσει ούτε ένα νέο γενόσημο και ούτε φυσικά καινοτόμο φάρμακο! Και την ίδια στιγμή οι μόνες αποφάσεις της Κυβέρνησης στοχεύουν στην λογιστική του φαρμάκου, την δαπάνη που απλά σε συνδυασμό με την διακριτική μεταχείριση της μη πληρωμής, το κούρεμα, τα συνεχόμενα rebate, το clawback έχουν κυριολεκτικά «στραγγίξει» τις επιχειρήσεις, οι οποίες πλέον αμφιβάλλουν για την ύπαρξή τους αύριο».
Τέλος, ο κ. Φρουζής αναγνώρισε ότι η ανάπτυξη της βιομηχανίας ελληνικών επώνυμων γενοσήμων αποτελεί βασικό στοιχείο ανάπτυξης της εγχώριας βιομηχανίας και οικονομίας. Για το λόγο αυτό ζήτησε να μπει ένα χαμηλό πάτωμα στις τιμές των γενοσήμων ώστε να μπορεί κάθε επιχειρηματίας να κάνει ένα προγραμματισμό αλλά και η Πολιτεία να πιάνει τους οικονομικούς της στόχους. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΣΦΕΕ, η ελληνική πολιτεία οφείλει να προσφέρει κίνητρα για την υλοποίηση επενδύσεων και στα κίνητρα αυτά περιλαμβάνεται και το οξυγόνο της φαρμακοβιομηχανίας μας που είναι τα νέα φάρμακα, τα νέα γενόσημα. Είτε γενόσημα, είτε καινοτόμα οφείλουν να έχουν πρόσβαση σε αυτά οι έλληνες πολίτες.
Από την πλευρά του ο κ. Θεόδωρος Κωλέτης, Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Libytec Φαρμακευτική Α.Ε., μίλησε για τους παράγοντες που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη της αγοράς. Ειδικότερα, επισήμανε πως «η ταυτόχρονη εφαρμογή όλων των μέτρων φαρμακευτικής πολιτικής που κατά καιρούς έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες με άλλες ιδιαιτερότητες χωρίς συγκεκριμένη χρονική αλληλουχία δεν αρκεί για να συνθέσει ένα βιώσιμο πλαίσιο φαρμακευτικής πολιτικής και πολύ περισσότερο πολιτικής γενοσήμων. Δεύτερον, δεν μπορούμε να περιμένουμε άμεσα αποτελέσματα όταν σε ανάλογες περιπτώσεις άλλων χωρών η εφαρμογή των μέτρων χρειάστηκε προετοιμασία ετών και μάλιστα σε συνθήκες καθολικής αποδοχής. Τρίτον, δεν μπορούμε να συνδέσουμε φαρμακευτική πολιτική με μόνο πυλώνα την περιστολή της δαπάνης επιβαρύνοντας τους ασθενείς μέσω υψηλής συνασφάλισης, προκαλώντας επικίνδυνες ελλείψεις θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία». Στο πλαίσιο αυτό, είπε πως δε νοείται φαρμακευτική πολιτική που να καταστρέφει την εγχώρια επιχειρηματικότητα, πολιτική με λανθασμένες τιμές φαρμάκων που δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, πολιτική γενοσήμων σε πλαίσιο άνισης μεταχείρισης των εισαγομένων έναντι των εγχωρίως παραγόμενων γενοσήμων. Τέλος, πρόσθεσε ότι «η επιβίωση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας εξαρτάται από τη χρήση των επωνύμων γενοσήμων φαρμάκων που αποτελούν και τον κύριο κορμό παραγωγής τους. Σύμφωνα με το σχέδιο ανάπτυξης για την Ελλάδα της McKinsey, η παραγωγή γενοσήμων φαρμάκων αναδεικνύεται μεταξύ των «οκτώ αναδυόμενων αστέρων» που μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της Ελλάδας. Θα πρέπει επιτέλους να υπάρξει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αναπτυξιακών κινήτρων για την εγχώρια παραγωγή. Είναι παράλογο η χώρα να εμφανίζει αφενός αρνητικό ισοζύγιο εισαγωγών – εξαγωγών στα φάρμακα που φθάνει τα 3 δις ετησίως και την ίδια στιγμή οι τρέχουσες πολιτικές για το φάρμακο να στραγγαλίζουν τον εγχώριο παραγωγικό ιστό. Θεωρώ ότι αυτή την κρίσιμη περίοδο θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη σημαντική αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας».
Η κα Sarah Rickwood, Director στην IMS Europe Thought Leadership Team, ανέφερε ότι η αγορά των γενοσήμων εμφανίζει μεγάλη ανάπτυξη και όπως εκτιμάται έως το 2016 ο ρυθμός μπορεί να φτάσει το 11%, γεγονός που σημαίνει ότι τα γενόσημα θα πάρουν τη θέση πολλών άλλων φαρμάκων, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τη μείωση
στη δημιουργία πρωτοτύπων. Ειδικότερα, η IMS εκτιμά ότι προϊόντα αξίας 100 δις δολαρίων θα διοχετευτούν είτε στην πρωτοβάθμια περίθαλψη είτε σε εξειδικευμένες μορφές περίθαλψης. Μάλιστα έως το 2020 εκτιμάται ότι αυτά θα φτάσουν τα 67 δις δολάρια.
Όσον αφορά στην αγορά γενοσήμων στην Ευρώπη τόνισε πως υπάρχει μεγάλη πολυμορφία ακόμα στις ευρωπαϊκές αγορές ως προς τη σύνθεση, τη διείσδυση, τα είδη των γενοσήμων.
Πρόσθεσε, επίσης, ότι «ο χώρος αυτός εμφανίζει τεράστιες ευκαιρίες ανάπτυξης μέχρι το 2020 και ιδιαίτερα όσον αφορά στις αναδυόμενες οικονομίες. Για αυτό το λόγο οι εταιρείες θα πρέπει να κάνουν προσεχτικά βήματα σε επίπεδο τεχνολογίας και θεραπειών, ενώ θα πρέπει ταυτόχρονα να εξετάσουν και το ζήτημα της πατέντας των ίδιων των γενοσήμων».
Σχετικά με το κόστος της ημερήσιας δόσης, είπε πως «το κόστος για το σύστημα υγείας ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα, παρατηρείται μεν πτωτική τάση ωστόσο αποτελεί μία χώρα που εμφανίζει υψηλό μέσο όρο δαπάνης για ημερήσια δόση». Χαρακτήρισε ως θετικό βήμα την υποχρεωτική συνταγογράφηση με όνομα γενοσήμου και τη μεγάλη διαφορά που προκύπτει από την τιμή πρωτοτύπων και γενοσήμων, «ωστόσο λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας η στάση των γιατρών που δεν επιτρέπουν την γρήγορη επίτευξη των αλλαγών στο υπάρχον σύστημα».
«Το μοντέλο για τα γενόσημα χρειάζεται να αναπτυχθεί. Η αγορά γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική, καθώς σε αυτήν δεν υπάρχουν μόνο οι εγχώριοι παίκτες. Για αυτό το λόγο, το σύστημα θα αυτορυθμιστεί και θα προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις. Η πολιτεία πρέπει από την πλευρά της να διαχειριστεί με λεπτότητα το ζήτημα των τιμών και αφενός να ενθαρρύνει την ανάπτυξη των γενοσήμων και αφετέρου να διατηρήσει ένα τμήμα της αγοράς για τα καινοτόμα προϊόντα. Η ανάπτυξη στον τομέα αυτό θα έρθει κυρίως από εξειδικευμένους τομείς και λιγότερο από την πρωτοβάθμια περίθαλψη».
Ο κ. Κωνσταντίνος Κοφινάς, Γενικός Διευθυντής, IMS Hellas, είπε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ότι η μέση ετήσια πτώση της αγοράς φαρμάκου στην Ελλάδα, από το 2009 έως σήμερα, υπολογίζεται στο 10% σε αξία, και στο 6% σε όγκο. Το μερίδιο των γενοσήμων στο σύνολο της αγοράς σε αξία, βρίσκεται στο 15% και σε όγκο στο 13%. Αν στο σύνολο των γενοσήμων προστεθεί και αυτό των εκτός πατέντας φαρμάκων τότε το ποσοστό τους διαμορφώνεται σε 60% σε αξία και σε πάνω από 70% σε όγκο. Επίσης, παρατηρείται πτώση στα φάρμακα που ανήκουν στην αρνητική λίστα. Το σύνολο της αξίας της ελληνικής αγοράς φαρμάκου υπολογίζεται στα 4,23 δις ευρώ με το 70% αυτής να αφορά στη χονδρική.
Το ποσοστό των εκτός πατέντας φαρμάκων στο σύνολο της αγοράς έπεσε περισσότερο από αυτό των γενοσήμων.
Τα φάρμακα που έχουν βγει στην αγορά την τελευταία τριετία έχουν μερίδιο 10%, αυτά που έχουν βγει πριν 3 έως 10 χρόνια, 50% και τα παλαιότερα 40%.
Τα φάρμακα της αρνητικής λίστας έχουν ποσοστό 7,55 και έχουν παρουσιάσει μεγάλη πτώση σε σχέση με αυτά της θετικής λίστας.
Σε ό,τι αφορά στις τιμές με βάση το 100 για το 2009, το 2012 έπεσαν στο 88 και τα γενόσημα στο 82 δηλαδή οι τιμές τους υποχώρησαν κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες.
Ο κ. Ιωάννης Τούντας, Πρόεδρος, ΕΟΦ, ξεκίνησε την ομιλία του λέγοντας ότι πρέπει να εξεταστεί το φαινόμενο αντικατάστασης φθηνών και δοκιμασμένων φαρμάκων με νέα που είναι ακριβότερα. Συνέχισε λέγοντας: «Ναι μεν έχουμε ρίξει το βάρος στη μείωση τιμών αλλά έχουμε πολλές παρενέργειες γιατί η μείωση αυτή έχει επιτευχθεί με προβληματικό σύστημα τιμολόγησης το οποίο έχει στρεβλώσεις και στο οποίο βγαίνει νέο δελτίο τιμών κάθε τρεις μήνες. Το σύστημα από τη συγκεκριμένη διαδικασία παράγει λάθη, ελλείψεις και αποσύρσεις, προκαλώντας προβλήματα βιωσιμότητας σε φάρμακα και επιχειρήσεις». Πρόσθεσε επίσης ότι «τον επόμενο μήνα θα ξεκινήσει εκστρατεία ενημέρωσης για τα φάρμακα από τον ΕΟΦ. Επίσης τον Απρίλιο θα ενσωματωθούν τα θεραπευτικά πρωτόκολλα στο σύστημα συνταγογράφησης».
Επίσης, ο κ. Τούντας στάθηκε στο γεγονός ότι ενώ στα νοσοκομεία χρησιμοποιούνται ευρέως τα γενόσημα, δεν συμβαίνει το ίδιο στα φαρμακεία με αποτέλεσμα να μην διευρύνεται το μερίδιο τους στην αγορά.
Ο κ. Νίκος Μπουφίδης, Ταμίας ΠΕΦ, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Ομίλου Bennett, υπογράμμισε ότι ενώ τα φάρμακα έχουν υποστεί αλλεπάλληλες μειώσεις, το θέμα της δραστικής ουσίας δεν μπορεί να λειτουργήσει θετικά γιατί δεν δίνονται επαρκή κίνητρα στους γιατρούς για να συνταγογραφούν βάσει αυτής. Ανέφερε το παράδειγμα της Γαλλίας όπου οι γιατροί παίρνουν ως μπόνους δύο μισθούς ετησίως αν το 50% των φαρμάκων που συνταγογραφούν είναι γενόσημα. Επίσης, ο κ. Μπουφίδης είπε ότι υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός από τις εταιρείες που δεν πληρώνουν το claw back σε σχέση με αυτές που το πληρώνουν.
Ο κ. Πασχάλης Αποστολίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, AbbVie Pharmaceuticals A.E., Αντιπρόεδρος Δ.Σ. ΣΦΕΕ, από την πλευρά του τόνισε ότι η ευρωπαϊκή πολιτική στο θέμα των γενοσήμων δημιουργεί ασθενείς δύο κατηγοριών μέσα στην ΕΕ, προσθέτοντας ότι το ποσοστό των generics στην Ευρώπη φτάνει το 70%.
Για το ζήτημα των πληρωμών του δημοσίου προς τις φαρμακοβιομηχανίες ο κ. Αποστολίδης είπε χαρακτηριστικά «Έχουμε να δούμε το χρώμα του χρήματος από το 2006. Τα τελευταία χρήματα που πήραμε ήταν σε ομόλογα τα οποία «κουρεύτηκαν».
Ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου αναφέρθηκε στις πολλές ιατρικές ειδικότητες που ακόμα δεν έχουν συμβληθεί με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η πολιτική για τα γενόσημα στην Ελλάδα γίνεται με τέτοιο τρόπο που «λέει» στο γιατρό να κάνει συμβιβασμό ενώ θα έπρεπε να του «λέει» να κάνει επιλογή.
Οι γιατροί σύμφωνα με τον κ. Σουλιώτη θα έπρεπε να έχουν περιορισμένο προϋπολογισμό στη συνταγογράφηση, ανάλογα με τα νοσήματα που διαχειρίζονται. «Τη στιγμή που θέλουμε να εκσυγχρονίσουμε το κράτος, ταυτόχρονα τραβάμε το χαλί κάτω από τα πόδια μας», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Σουλιώτης.
