Όσα πρέπει να γνωρίζετε πριν από ένα τεστ DNA πατρότητας
Συγγραφέας Γρηγόρης Λέων Γράφτηκε στις ,
Σε ποιες περιπτώσεις πραγματοποιείται ένα τεστ DNA πατρότητας και τι πιστοποιεί;
Το DNA τεστ πατρότητας διερευνά το κατά πόσο ένας άνδρας είναι ο βιολογικός πατέρας ενός ή περισσότερων τέκνων. Τεστ πατρότητας μπορεί να γίνει για προσωπικούς αλλά και για νομικούς λόγους. Για προσωπικό λόγο πραγματοποιείται συνήθως το λεγόμενο «ανεπίσημο τεστ». Για νομικό λόγο ακολουθείται η επίσημη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος. Σ’ αυτή, η δειγματοληψία γίνεται υποχρεωτικά από τον δικαστικό πραγματογνώμονα ενώ συμπληρώνεται και το αντίστοιχο πρακτικό. Ανεξάρτητα από το λόγο που πραγματοποιείται ένα τεστ τα αποτελέσματα θεωρητικά θα πρέπει να είναι το ίδιο αξιόπιστα από επιστημονικής άποψης.
Αρκεί το δείγμα του πατέρα και του παιδιού για ένα έγκυρο αποτέλεσμα;
Το πιο σύνηθες τεστ περιλαμβάνει το τέκνο και τον υποτιθέμενο πατέρα. Η λήψη δείγματος από τη μητέρα είναι επιθυμητή, όχι όμως και αναγκαία. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, στις οποίες εξαιτίας της έλλειψης δείγματος από τη μητέρα δεν καταλήγουμε σε αποτέλεσμα με ποσοστό αξιοπιστίας πάνω από 99,995% αυξάνεται ο αριθμός των δεικτών DNA που εξετάζονται ή λαμβάνεται δείγμα από τη μητέρα σε δεύτερο χρόνο. Συμπερασματικά, στις περισσότερες αναλύσεις ο έλεγχος επιπλέον ατόμων μπορεί να αυξήσει περαιτέρω την εγκυρότητα του τεστ, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Πρέπει να δώσω αίμα για να κάνω τεστ πατρότητας;
Όχι. Στη δειγματοληψία, το σύνηθες βιολογικό υλικό που λαμβάνεται είναι το σάλιο (επίχρισμα παρειάς), λόγω της ευκολίας στη λήψη του σε συνδυασμό με τα έγκυρα αποτελέσματα που δίνει. Άλλα πιθανά βιολογικά υλικά για απομόνωση DNA είναι το αίμα, το σπέρμα, οι εκριζωμένες τρίχες,οι διάφορες εκκρίσεις ενώ δυνατή είναιι η απομόνωση και από οποιοδήποτε υπόβαθρο (τσίχλα, αποτσίγαρο, ποτήρι, οδοντόβουρτσα, ύφασμα, πιπίλα κτλ). Τέλος είναι δυνατή η απομόνωση DNA και σε δείγμα από νεκρό άτομο με λήψη συνήθως τμήματος μακρού οστού, για παράδειγμα του μηριαίου.
Πού θα πρέπει να απευθυνθώ για να πραγματοποιήσω το τεστ;
Ο ειδικός ιατρός σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ο ιατροδικαστής ο οποίος, πέρα από τον προφανή ρόλο του στη λήψη δείγματος από νεκρό, έχει ιδιαίτερα σημαντική συμβολή και στην αντίστοιχη διαδικασία σε ζώντες. Ο ιατροδικαστής μπορεί επιπλέον να συντονίσει συνολικά μία διαδικασία αλλά και να εκτιμήσει ορθά τα τελικά αποτελέσματά της. Απαραίτητη κρίνεται και η συμμετοχή του γενετιστή ο οποίος έχει τη βασική ευθύνη της ανάλυσης των δειγμάτων, ενώ είναι δυνατόν να συμβάλει και στα υπόλοιπα στάδια της διαδικασίας. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό υπάρχει πληθώρα εξειδικευμένων εργαστηρίων στα οποία μπορεί κανείς να απευθυνθεί.
Πώς εξασφαλίζεται η εγκυρότητα του τεστ και τί πρέπει να προσέξουν οι ενδιαφερόμενοι;
Τρεις είναι κυρίως οι παράγοντες που δύναται να επηρεάσουν την εγκυρότητα μίας τέτοιας εξέτασης:
οι επιστήμονες, το εργαστήριο και οι διαδικασίες που ακολουθούνται
Οι επιστήμονες θα πρέπει να είναι εξειδικευμένοι για να καθοδηγήσουν τους ενδιαφερόμενους σωστά ώστε να πραγματοποιήσουν μία έγκυρη δειγματοληψία και να εξασφαλίσουν ότι το δείγμα θα φτάσει στο εργαστήριο σε άριστη κατάσταση, χωρίς αλλοιώσεις. Επίσης να επιλέξουν το είδος του τεστ που θα πραγματοποιηθεί, πετυχαίνοντας τη μέγιστη δυνατή αξιοπιστία με τον πιο απλό και οικονομικό τρόπο.
Το εργαστήριο θα πρέπει να εφαρμόζει τους κανόνες που ορίζει η επιστήμη για την επεξεργασία και ανάλυση των δειγμάτων και να διαθέτει το κατάλληλο προσωπικό. Ένας σχετικά έγκυρος δείκτης της φερεγγυότητας ενός εργαστηρίου είναι η πιστοποίησή του από κάποιον έγκυρο και εξειδικευμένο φορέα (ISO, AABB, CLIA, FDA κτλ). Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται σε εργαστήρια που εσκεμμένα δηλώνουν ότι ακολουθούν τις διαδικασίες μίας συγκεκριμένης πιστοποίησης χωρίς όμως να είναι πράγματι πιστοποιημένα
Ο τελευταίος παράγοντας είναι οι διαδικασίες: Δειγματοληψία – Αποστολή – Επεξεργασία – Ανάλυση – Αποτέλεσμα – Εκτίμηση του αποτελέσματος. Το εργαστήριο είναι υπεύθυνο για κάποιες από αυτές, ενώ για τις υπόλοιπες συμβολή έχουν οι επιστήμονες που αναφέρθηκαν. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις στις οποίες για παράδειγμα η δειγματοληψία γίνεται με ευθύνη του ενδιαφερόμενου (τα λεγόμενα ανεπίσημα τεστ) όμως και εκεί θα πρέπει να υπάρχει η καθοδήγηση από τον ειδικό επιστήμονα που οφείλει να ενημερώνει για τις συνέπειες και τους περιορισμούς μίας τέτοιας εξέτασης.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το DNA τεστ πατρότητας γίνεται, συνήθως, γιατί υπάρχει αμφιβολία ως προς τη συγγενική σχέση και μία λάθος επιλογή μπορεί στο τέλος να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αβεβαιότητα από την αρχική.
