Οι επιστήμονες από καιρό έχουν υποψιαστεί ότι το υψηλό επίπεδο διαιτητικού λίπους αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Οι υποψίες του βασίστηκαν σε εργαστηριακές μελέτες και παρατηρήσεις ότι ομάδες ανθρώπων που κατανάλωναν λιγότερο λίπος είχαν χαμηλότερο ποσοστό εμφάνισης της ασθένειας. Άλλοι τύποι μελετών, αν και δεν ήταν τόσο πειστικές, έτειναν προς το ίδιο συμπέρασμα. Ομοίως, έχει θεωρηθεί ότι μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος και πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και φυτικές ίνες προστατεύει από τον ορθοκολικό καρκίνο. Εντούτοις, τα στοιχεία για αυτό είναι ελάχιστα.

Οι ενδείξεις για τον αρνητικό ρόλο του λίπους στις καρδιακές παθήσεις είναι ισχυρές, αλλά ένοχοι είναι τα κορεσμένα και τα trans λιπαρά οξέα. Τα ακόρεστα λίπη και ειδικότερα τα ιχθυέλαια είναι προστατευτικά.

Παρά την πληθώρα των στοιχείων για τον ρόλο της διατροφής στον καρκίνο και την καρδιαγγειακή νόσο, λίγες μελέτες είναι διαθέσιμες για να αποδείξουν μια αιτιώδη επίδραση. Η πιο πειστική απόδειξη λαμβάνεται μέσω μιας ελεγχόμενης παρέμβασης όπου μια ομάδα αλλάζει τη διατροφή της (ομάδα παρέμβασης) ενώ μια ομάδα σύγκρισης όχι (ομάδα ελέγχου). Οποιαδήποτε παρατηρηθείσα επίδραση πρέπει να οφείλεται στην επέμβαση.

Γι’ αυτόν τον λόγο η έρευνα του Προγράμματος για την Υγεία των Γυναικών με θέμα τη Διαιτητική Τροποποίηση (WHI) είναι τόσο σημαντική. Αυτή η ελεγχόμενη μελέτη πραγματοποιήθηκε σε 48.835 γυναίκες ηλικίας 50 έως 79, με παρακολούθηση 8ετή. Η ομάδα παρέμβασης συμμετείχε σε ένα εντατικό πρόγραμμα τροποποίησης συμπεριφοράς. Η αρχική λήψη διαιτητικού λίπους της ομάδας αντιπροσώπευε το 38% των ενεργειακών αναγκών. Η επέμβαση μείωσε κατά ένα τέταρτο την αρχική πρόσληψη λίπους (στο 27-30%) για τουλάχιστον 6 χρόνια, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Οδήγησε, επίσης, σε μέτριες αυξήσεις στην πρόσληψη λαχανικών, φρούτων και σιτηρών στη δίαιτα.

Τα ποσοστά καρκίνου του μαστού, ορθοκολικού καρκίνου, καθώς και καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως στεφανιαία νόσος (CHD) και εγκεφαλικό δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των δύο ομάδων. Παρά την έλλειψη στατιστικής σημαντικότητας των αποτελεσμάτων, δεν πρέπει να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η δίαιτα δεν έχει καμία επίδραση στον καρκίνο ή τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Συνολικά, τα αποτελέσματα ήταν σε συμφωνία με τα προηγούμενα στοιχεία, δηλαδή, οι γυναίκες που είχαν υψηλή αρχική πρόσληψη λίπους και την μείωσαν, ενώ ταυτόχρονα στόχευαν στην κατανάλωση της συνιστώμενης ποσότητας λαχανικών και φρούτων, μείωσαν τον κίνδυνο εμφάνισης μερικών όγκων στο στήθος. Η μείωση του κινδύνου ήταν ισχυρότερη για τον καρκίνο του μαστού (και ήταν σχεδόν σημαντική για όλες τις συμμετέχουσες της ομάδας παρέμβασης) απ’ ό,τι ότι για τον ορθοκολικό καρκίνο.

Οι γυναίκες που μείωσαν τη λήψη κορεσμένου λίπους περισσότερο από όλες έτειναν να έχουν μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου στεφανιαίας νόσου. Τα συμπεράσματα της μελέτης σχετικά με τη στεφανιαία νόσο πρέπει να ερμηνευθούν προσεκτικά, δεδομένου ότι η διαιτητική παρέμβαση στη δοκιμασία δεν απεικονίζει πλήρως τις τρέχουσες διαιτητικές συστάσεις – παραδείγματος χάριν, καμία προσπάθεια δεν έγινε να μειωθεί το κορεσμένο λίπος, διατηρώντας ή αυξάνοντας τη λήψη των ευεργετικών λιπών. Εντούτοις, τα αποτελέσματα ενισχύουν τη λογική ότι οι αλλαγές στην πρόσληψη διαιτητικού λίπους με συνέπεια τη μείωση της LDL-χοληστερόλης είναι καλές για την καρδιά.

Η διαιτητική παρέμβαση στη δοκιμασία ήταν αρκετά μεγάλη, δεδομένου ότι οδήγησε στη μείωση του συνολικού διαιτητικού λίπους μέχρι και ένα τέταρτο και αύξησε την πρόσληψη λαχανικών και φρούτων κατά ένα τρίτο. Τα παρατηρηθέντα αποτελέσματα μόνο σε ορισμένους τύπους καρκίνου του μαστού και της στεφανιαίας νόσου μπορούν, να φανούν μέτρια, εάν όχι απογοητευτικά. Οι λόγοι για αυτό θα μπορούσαν να είναι η μη βελτιστοποίηση της πρόσληψης συγκεκριμένων θρεπτικών ουσιών (π.χ. τύπος λίπους), καθώς αυτό μπορεί να αποδειχθεί ότι έχει ισχυρότερη επίδραση. Ένας άλλος λόγος είναι ότι τα οφέλη της δίαιτας είναι πιθανό να συσσωρευτούν κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής ή/και ότι το διαιτητικό πλάνο ασκεί περισσότερη επίδραση όταν συμβαίνει στο πρώτο μισό της ζωής.

1. Prentice RL et al. Low-Fat Dietary Pattern and Risk of Invasive Breast Cancer: The Women’s Health Initiative Randomized Controlled Dietary Modification Trial. JAMA. 2006;295:620-642.

2. Beresford SAA et al. Low-Fat Dietary Pattern and Risk of Colorectal Cancer: The Women’s Health Initiative Randomized Controlled Dietary Modification Trial. JAMA. 2006;295:643-654.

3. Howard BV et al. Low-Fat Dietary Pattern and Risk of Cardiovascular Disease: The Women’s Health Initiative Randomized Controlled Dietary Modification Trial. JAMA. 2006;295:655-666.