Αρτηριακές παθήσεις, παράγοντες κινδύνου από την νεαρή ηλικία
Συγγραφέας Μάκης-Ιωακείμ Τσαπόγας Γράφτηκε στις ,
Η συχνότερη αιτία των Αρτηριακών Παθήσεων είναι η Αθηροσκλήρυνση. Η κλινική της εικόνα συνήθως εμφανίζεται στους ενήλικες αλλά το ξεκίνημά της αρχίζει ακόμη και από την εμβρυϊκή ηλικία. Η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική και πολυδιάστατη. Μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ιδιότυπη φλεγμονώδης νόσος.
Παρ’ όλον ότι είναι γενικευμένη, έχει εκλεκτική εντόπιση σε ζωτικές αρτηρίες του σώματος, όπως τις Στεφανιαίες, της έξω και ενδο- κρανιακές, τις αρτηρίες του Αμφισβληστροειδούς και των Κάτω Άκρων. Δημιουργεί χαρακτηριστικά σύνδρομα και είναι το αίτιο του ενός τρίτου των συνολικών θανάτων στον Τόπο μας.
Οι τροποποιήσιμοι πρωτεύοντες παράγοντες κινδύνου για την Αθηροσκλήρυσνη περιλαμβάνουν: το Κάπνισμα, τις Δυσλιπιδαιμίες, την Υπέρταση και την Κατάθλιψη. Επίσης συμβάλλουν ο Διαβήτης, η καθιστική ζωή- η τηλεόραση συμβάλλει σημαντικά σ’ αυτήν- οι Λοιμώξεις και η Παχυσαρκία. 30% των εφήβων μας είναι παχύσαρκοι.
Το 1965 έγινε μια συγκριτική σημαντική μελέτη 7 χωρών της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Τα ελληνόπουλα είχαν την καλύτερη θέση, την 7η, στους παράγοντες αυτούς. Σαν παράδειγμα, το μέσο χαμηλότερο επίπεδο της Χοληστερόλης ήταν 146. Σύμφωνα όμως με πρόσφατες εργασίες, όπως το άρθρο μας στην Ελληνική Ιατρική Επιθεώρηση, οι νέοι μας έχουν σήμερα από τους υψηλότερους δείκτες κινδύνου. Συγκεκριμένα το άνω όριο της Χοληστερόλης τους βρίσκεται στο 200.
Σε ορισμένες χώρες η εφαρμογή υγιεινότερου τρόπου ζωής είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση των επιπλοκών της Αθηροσκληρύνσεως. Μελέτη που έγινε στην Βόρεια Καρελία της Φινλανδίας σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) έδειξε ότι η περιοχή αυτή πριν από 30 χρόνια είχε έναν από τους υψηλότερους δείκτες Νοσηρότητας και Θνησιμότητας. Σήμερα μετά την εφαρμογή σωστότερου τρόπου ζωής, επιτεύχθηκε εντυπωσιακή πτώση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ακόμα και στις τεχνολογικά αναπτυσσόμενες χώρες υπάρχει ραγδαία αύξηση της νόσου λόγω ανθυγιεινών συνθηκών ζωής. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου το Παιδί, ο Έφηβος και η Γυναίκα είναι ο παρίας της κοινωνίας.
Και τώρα θα μιλήσουμε για το Μεταβολικό Σύνδρομο. Είναι υπεύθυνο για την εμφάνιση της Αθηροσκληρύνσεως ακόμα και σε νεαρά άτομα. Συνιστά μια σημαντική νοσολογική οντότητα που πρόσφατα μελετάται συστηματικά. Τα χαρακτηριστικά του είναι η Παχυσαρκία Κεντρικού τύπου, Υπέρταση, Υπερλιπιδαιμία, αντίσταση στην Ινσουλίνη και Υπερπικτηκότητα. Επίσης παρατηρείται αύξηση των ορμονών φλεγμονής, που προκαλούν φθορά των αγγείων.
Κύρια αιτία είναι το ενδοκοιλιακό ή σπλαχνικό τοξικό λίπος. Ακριβής μέτρησή του μπορεί να γίνει με Αξονική η Μαγνητική Τομογραφία. Η τοξικότητά του οφείλεται κυρίως στα ελεύθερα λιπαρά οξέα.
Η προπετής κοιλία δεν είναι αβλαβής υπόθεση διότι μελλοντικά δρα ως επικίνδυνος μηχανισμός. Συνήθως παρατηρείται ταυτόχρονη μείωση της μυϊκής μάζας απαραίτητης για τον ομαλό μεταβολισμό της γλυκόζης.
Τα αίτια του Μεταβολικού Συνδρόμου είναι η κακή διατροφή και η καθιστική ζωή που αφορούν και τους νέους μας τα τελευταία χρόνια. Μπορεί να αρχίσει ακόμα και από την εμβρυϊκή ηλικία εάν η Μητέρα δεν ακολουθεί υγιεινό τρόπο ζωής. Έρευνες από την Ινδία δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο με το Σύνδρομο αυτό. Τα νεογνά τους είναι συνήθως ελλιποβαρή, λιγότερο από 2 ½ κιλά. Αυτό ακόμη ισχύει και στους θύλακες μεγάλης φτώχειας στην Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ, λόγω ανθυγιεινής διαβιώσεως. Σαν αποτέλεσμα εμφανίζονται σε νέα ηλικία έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικά επεισόδια και άλλες αγγειοπάθειες.
Η κατάθλιψη σε εγκυμονούσες μητέρες αυξάνει πολύ την συχνότητα που Μεταβολικού Συνδρόμου. Οι γυναίκες αυτές έχουν αυξημένο ενδοκοιλιακό λίπος χωρίς να είναι απαραίτητα παχύσαρκες.
Η αγχώδης ή καταθλιπτική μητέρα επηρεάζει επίσης την ψυχική σφαίρα των παιδιών και των εφήβων. Παρατηρείται αύξηση της κορτιζόλης που επιπρόσθετα επιβαρύνει την ψυχική κατάσταση. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 70% των Νέων αυτών αναπτύσσουν επίσης κατάθλιψη, προβλήματα συμπεριφοράς και σωματικής υγείας.
Η κατάθλιψη είναι μάστιγα του 21ου αιώνα. Έχει επίσης και σοβαρές οργανικές επιπτώσεις, με μείωση του προσδόκιμου επιβιώσεως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) προβλέπει εκρηκτική άνοδο στα επόμενα 25 χρόνια.
Τώρα θα επικεντρωθούμε σε ορισμένους μόνον παράγοντες κινδύνου.
Παιδιά και έφηβοι γονέων καπνιστών, αρχίζουν να καπνίζουν σε μικρότερη ηλικία. Όσον αφορά τα Ελληνόπουλα, μικρός αριθμός αρχίζει ακόμη και από Δημοτικό Σχολείο, συχνότερα αρχικά τα κορίτσια. Στο Γυμνάσιο παρατηρείται αναστροφή της αναλογίας και στο Λύκειο η συχνότητα είναι για τα αγόρια 39% και τα κορίτσια 31%. Μελέτες που έγιναν με τον Π.Ο.Υ. έδειξαν ότι η έγκαιρη και οριστική διακοπή του καπνίσματος μειώνει τα καρδιαγγειακά νοσήματα κατά 40%.
Όσον αφορά την Υπέρταση, έστω και μικρή σταθερή άνοδος της Αρτηριακής Πιέσεως στα άνω φυσιολογικά όρια στην παιδική και εφηβική ηλικία, αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση στην ενήλικη ζωή.
Έχει διαπιστωθεί ότι το γονιδιακό υπόβαθρο ευθύνεται για την υπέρταση. Έχουν ήδη εντοπισθεί 9 γονίδια. Μεταξύ αυτών είναι το Αγγειοτενσινογόνο, η συνθετάση και η καλλικρεϊνη. Για την Γονιδιακή θεραπεία υπάρχουν 2 προσεγγίσεις: Στην πρώτη γίνεται χρήση γονιδίων που έχουν σχέση με την αγγειοδιαστολή και υποστροφή της καρδιακής υπερτροφίας. Στην δεύτερη τεχνική, την αγγειοσυσταλτική, χρησιμοποιούνται γονίδια που αναστέλλουν τις ανεπιθύμητες δράσεις της αγγειοσυστολής.
Η Οικογενής Δυσλιπιδαιμία στα νεαρά άτομα οφείλεται σε έλλειψη του ηπατικού υποδοχέα της χαμηλής πυκνότητας Λιποπρωτεϊνης. Στο Σύνδρομο αυτό υπάρχει συνήθως αντίσταση στα αντιλιπιδαιμικά φάρμακα. Παρατηρείται επίσης εμφάνιση πρώιμης Αθηροσκληρύνσεως.
Σε άτομα με υψηλή Χοληστερόλη παρατηρείται μεταξύ άλλων, αναστολή της παραγωγής Μονοξειδίου του Αζώτου, αύξηση της συγκλολλητικότητας των αιμοπεταλίων και ανάπτυξη οξείας φλεγμονώδους αντιδράσεως από το ενδοθήλιο.
Όσον αφορά στον Σακχαρώδη Διαβήτη, η Αθηροσκλήρυνση και οι επιπλοκές της, όπως οι νευροπάθειες, νεφροπάθειες και παθήσεις του Αμφισβληστροειδούς, εμφανίζονται αρκετά νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό.
Ο Διαβήτης τύπου Ι είναι Ινσουλινο- εξαρτώμενος και συνήθως προσβάλλει νεαρά άτομα. Ανήκει στις παθήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος και δρα εναντίον των Βήτα κυττάρων του παγκρέατος. Χρήση των γονιδίων της Ινσουλίνης θα είναι η πιο άμεση θεραπεία. Τώρα όμως οι μελέτες βρίσκονται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο.
Παρ’ όλη την πρόοδο των Βιοϊατρικών Επιστημών και την παράταση του προσδόκιμου επιβιώσεως, η ποιότητα της ζωής δεν είναι απαραίτητα καλύτερη.
Οι ανθρώπινες σχέσεις διεθνώς, βρίσκονται σε κρίση και οι ηθικές αξίες διαμφισβητούνται.
Ο Ιπποκράτης και οι Ιατροφιλοσοφικές Σχολές των παραλίων της Ιωνίας, τόνισαν το αλληλένδετο μεταξύ της ψυχικής και σωματικής υγείας.
Εκτός από την εφαρμογή σωστής διατροφής και συστηματικής ασκήσεως, είναι απαραίτητο η ανάλογη Παιδεία να περιλαμβάνει και άλλες παραμέτρους. Την ψυχική, πνευματική, εργασιακή και κοινωνική αγωγή. Πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία γιατί αργότερα είναι πολύ δυσκολότερο το άτομο να αλλάξει νοοτροπία και τρόπο ζωής.
Οι νέοι μας είναι το πολυτιμότερο κεφάλαιο για την κοινωνία. Η διαπαιδαγώγησή τους στα θέματα της πολυδιάστατης υγείας, πρέπει να επιδιώκεται όχι με φρασεολογικά σχήματα, αλλά κυρίως με τα σωστά πρότυπα που εμείς οι μεγαλύτεροι θα πρέπει να δημιουργούμε.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες που γεννήθηκαν στην Ελλάδα και οργανώνονται αυτή την περίοδο και πάλι εδώ, μπορούν να αποτελέσουν έναυσμα για όλους μας και να αποτελέσουν ένα νέο ξεκίνημα για την υλοποίηση του πραγματικού μηνύματος των αγώνων. Ενδυνάμωση και ισχυροποίηση του σώματος, πνεύματος και ψυχής. Αυτό θα οδηγήσει στην ανύψωση της ποιότητας της ζωής παγκόσμια και ιδιαίτερα στον τόπο μας που τόσο αγαπούμε.
