Η παιδική παχυσαρκία εμφανίζεται στις σημερινές δυτικές κοινωνίες με όλο και αυξανόμενα ποσοστά, με τη χώρα μας να κατέχει δυστυχώς τη δεύτερη θέση στη σχετική λίστα, μετά τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις του ερευνητικού ινστιτούτου UMHRI.

Ενώ, εκ πρώτης όψεως, η παιδική παχυσαρκία φαίνεται να οφείλεται κυρίως στην ανθυγιεινή διατροφή ενός γενικότερα μη σωστά δομημένου προγράμματος διατροφής, που συχνά συναντάται στην ελληνική οικογένεια, έχει σημασία να κατανοήσουμε την ψυχολογική διάσταση του φαινομένου αυτού, που θα μας βοηθήσει στην πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπισή του.Η ερώτηση «γιατί το παιδί είναι υπέρβαρο;» είναι σωστή για να ξεκινήσει κανείς, μιας και η παχυσαρκία μπορεί να θεωρηθεί από μόνη της ως σύμπτωμα που κατ’ επέκταση προκαλεί δευτερογενείς ψυχολογικές επιπτώσεις.

Όπως στους ενήλικες, έτσι και στα παιδιά, η κατάποση τροφής συχνά συνδέεται με μια ψυχολογική ανάγκη για «γέμισμα» ή αναπλήρωση (κάτι ανάλογο του καπνίσματος), που προσδίδει ένα αίσθημα «παρηγοριάς» ή επιβράβευσης. Συχνά νιώθουμε την ανάγκη να φάμε, όχι γιατί πραγματικά πεινάμε, αλλά γιατί μέσω του φαγητού νιώθουμε μια ικανοποίηση που καλύπτει κάποιες άλλες ψυχολογικές ανάγκες.

Οι συνηθέστεροι λόγοι που οδηγούν στην υπερφαγία σχετίζονται με αισθήματα μοναξιάς και κατάθλιψης, με το αίσθημα της χαμηλής αυτοεκτίμησης, με το στρες, καθώς και με το συναίσθημα της «βαριεστιμάρας» και του αντίστοιχου «κενού» που βιώνεται.

Εν συνεχεία, η κακή αυτο-εικόνα και η κακή αίσθηση σώματος, σε συνδυασμό με τον κοινωνικό στιγματισμό, οδηγούν σε συναισθήματα ενοχών και περαιτέρω μείωση της αυτοεκτίμησης, που ενισχύουν εκ νέου την «απαγορευμένη συμπεριφορά», δηλαδή την κατάποση τροφής, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι ο κοινωνικός στιγματισμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος μεταξύ των παιδιών, καθώς συχνά ένα υπέρβαρο παιδί περιθωριοποιείται στο σχολείο ή τις εξωσχολικές δραστηριότητες ή γίνεται αντικείμενο περιφρόνησης και «κοροϊδίας», που το απομονώνουν και το «κλείνουν» ακόμα περισσότερο.

Ο ρόλος των γονιών

Επίσης, η στάση των ίδιων των γονέων προς το παιδί, επηρεάζει αρνητικά τόσο την αυτοεκτίμηση όσο και αυξάνει την τάση για υπερφαγία.

Έτσι, αν για παράδειγμα ένας γονιός νιώθει ντροπή, οίκτο ή αηδία που το παιδί του είναι υπέρβαρο, μπορεί άθελά του να του μεταφέρει αυτά τα συναισθήματα αποστροφής και απαξίωσης, κάτι που γίνεται συχνά με την κριτική ή με τη βίαιη απαγόρευση των «κακών» τροφών από το σπίτι, ή ακόμα χειρότερα όταν η απαγόρευση επιβάλλεται μόνο στο συγκεκριμένο παιδί (και όχι π.χ. στα αδέλφια του ή στα άλλα μέλη της οικογένειας).

Επομένως, το σωστό πρόγραμμα διατροφής για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας, πρέπει να εφαρμόζεται σε συνδυασμό με τη σωστή αντιμετώπιση και στάση που τρέφουμε προς το παιδί.

Οι γονείς πρέπει να αφιερώσουν χρόνο, ώστε κατ’ αρχήν να εντοπίσουν πότε και υπό ποιες συνθήκες το παιδί τους καταφεύγει στην τροφή ή πότε άρχισε να παίρνει συστηματικά βάρος. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να τους βοηθήσουν στην περαιτέρω διερεύνηση των βαθύτερων αιτιών της υπερφαγίας.

Μήπως το παιδί περνάει μια στρεσογόνο φάση στη ζωή του (για παράδειγμα τσακωμοί, διαζύγιο, θάνατος, γέννηση νέου παιδιού στην οικογένεια); Μήπως πιέζεται από αυξημένες προσδοκίες γονιών και δασκάλων, και έτσι η τροφή αποτελεί επιβράβευση σε ένα κοπιαστικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων; Μήπως μένει πολλές ώρες μόνο του, χωρίς την ποιοτική συναισθηματική επαφή των γονιών του; Μήπως το παιδί μας βιώνει κάτι άλλο, που δεν το γνωρίζουμε;

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο ψυχολόγος

Ένας ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τους γονείς, τόσο να αντιληφθούν τους βαθύτερους λόγους που οδηγούν το παιδί στην υπερφαγία, όσο και στο δουν καλύτερα το δικό τους ρόλο στο όλο θέμα και στο πώς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί.

Η δυναμική των σχέσεων κάθε οικογένειας, της σχέσης παιδιού-γονιού, όπως και κάθε παιδί και κάθε γονιός, είναι μοναδικά, και θα χρειαστεί να στρέψουμε το βλέμμα με σεβασμό και ενδιαφέρον στην κάθε περίπτωση ξεχωριστά.

Βεβαίως, η αποδοχή και η αγάπη παραμένουν πάντοτε η ουσιαστικότερη θεραπεία που μπορεί να προσφερθεί στο παιδί. Αποδεχτείτε το, ζήστε κοντά του, γνωρίστε το, ακούστε το, χαϊδέψτε το στη ζεστή αγκαλιά σας, δώστε του χώρο μέσα σας!

Πηγή: mednutrition.gr