Oι διαταραχές λόγου στα παιδιά
Συγγραφέας Κωνσταντίνα Γκόλτσιου Γράφτηκε στις ,
Oι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.
Παρακάτω ακολουθούν τα αναπτυξιακά στάδια του λόγου
1μηνός Βγάζει φωνούλες διαφορετικών συχνοτήτων
3μηνών Κοιτάζει προς τον ήχο
6μηνών Μπαμπαλίζει
9μηνών Κάνει χειρονομίες ή βγάζει φωνούλες προς τον συνομιλητή του
Ενός έτους Χρησιμοποιεί 3-4 λέξεις, πχ μαμά, μπαμπά
20 μηνών Συνδυάζει δύο λεξούλες («μαμά γάλα»)
2-3 ετών: Έκρηξη λεξιλογίου και γραμματικής (προσθήκη πληθυντικού
ή χρόνων ρημάτων, αντωνυμιών, ερωτήσεων, αρνήσεων)
3 ετών Ο λόγος αρχίζει να γίνεται περιγραφικός, παρακολουθεί ιστορίες
που του διαβάζουμε, μετρά μέχρι το 4
3-4 ετών: Σύνθετες προτάσεις («πού είπες πως έβαλες την κούκλα μου;»
ή “εγώ δεν το ήθελα αλλά εσύ το έκανες»”),
γνωρίζει τα χρώματα, συγκρίνει μεγέθη
5 ετών Ακούει και καταλαβαίνει τα περισσότερα από αυτά που λέγονται στο σπίτι και στο σχολείο.
7 ετών Ανάπτυξη σχολικών δεξιοτήτων
8 ετών Ανάγνωση ώριμη πια. Ανάπτυξη γραπτού λόγου. Ανάπτυξη κρίσης
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;
Oι διαταραχές λόγου και ομιλίας είναι οι πιο συχνές αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά, αλλά και οι λιγότερο ανιχνευόμενες στην πρωτοβάθμια φροντίδα.
Από τη γέννηση έως τον πρώτο χρόνο
- Ελέγχετε την ακοή του παιδιού σας τακτικά, ιδιαίτερα όταν έχει συχνές λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού.
- Ενθαρρύνετε την ικανότητα του για επικοινωνία με το να τον κοιτάτε όταν του μιλάτε και να μιμείστε τους ήχους που κάνει.
- Επαναλάβετε το γέλιο του και τις εκφράσεις τους προσώπου του.
- Παίξτε μαζί του απλά παιχνίδια, όπως κουκουτσα, χτυπώ παλαμάκια, στέλνω φιλάκι, γνέφω γεια κτλ, που το μαθαίνουν να ακολουθεί τη σειρά του, απαραίτητη προϋπόθεση για να μάθει να μιλάει.
- Μιλάτε περιγράφοντας απλά καθημερινά πράγματα που κάνετε.
- Χρησιμοποιείτε επιθετικούς προσδιορισμούς όταν μιλάτε.
- Διδάξτε του τους ήχους που κάνουν τα διάφορα ζώα.
1-2 χρόνων
- Μιλάτε του κατά τη διάρκεια μιας βόλτας περιγράφοντας αυτά που κάνετε και βλέπετε.
- Χρησιμοποιείτε απλό αλλά σωστό γραμματικά λόγο.
- Εκμεταλλευτείτε την ώρα του μπάνιου που παίζει και χαλαρώνει για να του μάθετε πως προφέρονται κάποιοι ήχοι, παίζοντας μαζί του.
- Επεκτείνετε αυτά που λέει, πχ “αυτό είναι ένα γατάκι”-“ναι αυτό είναι ένα μικρό γκρίζο γατάκι”.
- Προσπαθείτε να βρίσκετε χρόνο για να του διαβάζετε απλά βιβλία με μεγάλες εικόνες και μια-δύο λεξεις ανά σελίδα, κάθε μέρα. Ζητήστε του να αναγνωρίζει ή και να ονοματίζει αντικείμενα και ζωάκια σε κάθε σελίδα.
2-3 χρόνων
- Χρησιμοποιείτε απλό αλλά σωστό γραμματικά λόγο.
- Δείξτε του/της ότι σας ενδιαφέρουν όσα σας λέει με το να τα επαναλαμβάνετε και να τα επεκτείνετε.
- Ζητήστε του να επαναλάβει ή να πει διαφορετικά κάτι που δεν καταλάβατε.
- Πλουτίστε το λεξιλόγιο του με το να του διαβάζετε καθημερινά βιβλία, με μια-δύο προτασούλες ανά σελίδα.
- Ζητήστε του να αναγνωρίζει ή και να ονοματίζει αντικείμενα και ζωάκια σε κάθε σελίδα.
- Βάλτε αντικείμενα σε ένα καλάθι και ζητήστε του να βγάζει αυτά που του ζητάτε κάθε φορά.
- Κοιτάξτε μαζί φωτογραφίες από οικογενειακά άλμπουμ και περιγράψτε τι κάνει ο καθένας σ’αυτές.
- Κάνετε στο παιδί σας ερωτήσεις για να επιλέξει ανάμεσα σε δύο-τρία αντικείμενα και όχι μόνο για να απαντήσει απαραίτητα με ένα ναι ή ένα όχι.
- Τραγουδάτε μαζί του τραγουδάκια.
3-4 χρόνων
- Φτιάξτε ιστορίες κάνοντας κολλάζ με φωτογραφίες από παεριοδικά.
- Φτιάξτε κολλάζ με φωτογραφίες ίδιων αντικειμένων ( της ίδιας κατηγορίας) και εντοπίστε αντικείμενα που δεν ανήκουν στην ίδια κατηγορία.
- Μιλάτε του κατά τη διάρκεια μιας βόλτας περιγράφοντας αυτά που κάνετε και βλέπετε.
- Διαβάστε του βιβλία με απλές ιστοριούλες
- και τρισδιάστατες εικόνες και ζητήστε του
- να τις επαναλάβει με δικά του λόγια.
- Κοιτάξτε μαζί φωτογραφίες από οικογενειακά άλμπουμ
- και περιγράψτε τι κάνει ο καθένας σ’αυτές.
- Παίξτε μαζί του με τα παιχνίδια του μικρές ιστοριούλες και προσποιηθείτε διάφορους ρόλους μετά από αυτόν/ αυτή.
4-5 χρονών
- Μιλήστε χρησιμοποιώντας επιρρηματικές αντωνυμίες (πρώτος, μεσαίος, τελευταίος, δεξιός, αριστερός)
- και αντίθετα (πάνω-κάτω, μικρό-μεγάλο).
- Περιγράψτε κάτι και ζητήστε από το παιδί να βρει τι είναι.
- Δουλέψτε βάζοντας τις λέξεις σε κατηγορίες, πχ φρούτα, σχήματα.
- Ακολουθήστε τις οδηγίες του παιδιού καθώς σας εξηγεί πώς να κάνετε κάτι.
- Δώστε όλη την προσοχή στο παιδί σας όταν μιλά, χωρίς να το διακόψετε και αναγνωρίστε
- και επιβραβεύστε το για τον ωραίο λόγο του.
- Πριν ξεκινήσετε να μιλάτε εσείς, σιγουρευτείτε ότι σας προσέχει.
- Κάνετε παύσεις όταν μιλάτε για να του δώσετε την ευκαιρία να μιλήσει και εκείνο.
- Απαντήστε στις ερωτήσεις/παρατηρήσεις του με το να επεκτείνετε και να πλουτίζετε τις φράσεις που χρησιμοποίησε.
- Ενθαρρύνετέ το να ζητά διευκρινήσεις όταν δεν καταλαβαίνει κάτι.
- Προσπαθήστε να βρίσκετε μαζί όμοια και αντίθετα πραγμάτων στην καθημερινότητα του.
- Ενθαρρύνετε την εξιστόρηση και την κοινωνική επαφή με το θεατρικό παιχνίδι και την ερμηνεία θεατρικών ρόλων. Αυτό μπορεί να γίνει και στο σπίτι με τις κούκλες ή τα παιχνίδια του.
- Διαβάστε του ιστορίες με προβλεπόμενη εξέλιξη και ζητήστε του να φανταστεί το τέλος. Στο τέλος ενός παραμυθιού που του διαβάζετε κάνετε του ερωτήσεις (ποιος, πού, πότε, γιατί κτλ).
- Δίνετε του σύνθετες οδηγίες , πχ πήγαινε στην κουζίνα, άνοιξε το δεύτερο συρτάρι κάτω από τον νεροχύτη και φέρε μου την άσπρη πετσέτα.
- Συζητήστε μαζί του το πώς πέρασε την μέρα του και ενθαρρύνετε τον/την να σας πει πώς ένιωσε για διάφορα ξεχωριστά γεγονότα που περιέγραψε.
