Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου χρειάζεται αναπτυξιακό έλεγχο;
Συγγραφέας Κωνσταντίνα Γκόλτσιου Γράφτηκε στις ,
Ακόμα και πριν από τη γέννηση, αυτό που απασχολεί κάθε γονέα είναι αν το παιδί του θα αναπτυχθεί φυσιολογικά. Η ανάπτυξη βέβαια ενός παιδιού είναι μια δυναμική διαδικασία που εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Οι γονείς συνήθως ανησυχούν όταν το παιδί τους αργεί να μιλήσει ή να περπατήσει, όταν επιδεικνύει συμπεριφορά που δεν συνάδει με την ηλικία του, αν χάσει ικανότητες που είχε ήδη κατακτήσει ή όταν αντιμετωπίζει αποτυχίες στο σχολείο.
Έχουν διαμορφωθεί έτσι οι ηλικίες «κλειδιά» ή «σταθμοί» της ανάπτυξης, οι ηλικίες δηλαδή όπου αναμένεται να κατακτήσει κάποιες κινητικές, γνωστικές ή κοινωνικές δεξιότητες ένα παιδί «μέσου όρου». Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι τέτοιο παιδί δεν υπάρχει και ότι οι προαναφερθείσες δεξιότητες ανά ηλικία είναι κατά προσέγγιση και τα ηλικιακά όρια δεν ισχύουν απόλυτα για όλα τα παιδιά. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και διαγράφει τη δική του πορεία, με αποτέλεσμα συχνά οι ικανότητες των παιδιών να μην συμβαδίζουν με όσα γράφουν τα ιατρικά συγγράμματα. Έτσι, άλλα παιδιά κάνουν μικρά βηματάκια καθημερινά, άλλα αργούν αρκετά και είναι διστακτικά, μόλις όμως νιώσουν σίγουρα κάνουν ένα μεγάλο άλμα και άλλα είναι πολύ ριψοκίνδυνα και παρορμητικά και πολλές φορές τολμούν και πράγματα πιο πέρα από την ηλικία τους αλλά αργούν να αποκτήσουν ωριμότητα και αυτοπεποίθηση στις νέες δεξιότητες. Επίσης, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού παίζει και η σειρά γέννησης: οι περισσότεροι γονείς θα συμφωνήσουν ότι διαφορετικό ρυθμό έχει το πρωτότοκο από το δευτερότοκο παιδί, ενώ τα δίδυμα ακολουθούν πολλές φορές ένα δικό τους κώδικα εξέλιξης. Διαφορετικά αναπτύσσονται τα αγόρια από τα κορίτσια, κάτι που δεν είναι μόνο θέμα χρωμοσωμάτων, αλλά και κοινωνικών στερεοτύπων.
Πότε θα πρέπει να επισκεφτώ τον αναπτυξιολόγο;
- Εάν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι ‘πίσω’ ή βλέπουν σημεία στην ανάπτυξή του που τους ανησυχούν
- Εάν ο παιδίατρος συμβουλεύσει τους γονείς να ζητήσουν ειδική βοήθεια
- Εάν υπάρχει κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα ή αναπηρία
- Αν το παιδί ανήκει σε ομάδα ‘υψηλού κινδύνου’ π.χ. προωρότητα, πολύ χαμηλό βάρος γέννησης ή υπάρχει κάποιος κληρονομικός παράγοντας ή οικογενειακό ιστορικό, όπως πχ προηγούμενο παιδί με παρόμοιο πρόβλημα
- αν οι νηπιαγωγοί/δάσκαλοι του παιδιού εκφράζουν ανησυχίες.
3-5 μηνών
- Δεν στηρίζει το κεφαλάκι του
- Δεν χαμογελά όταν του χαμογελάσουμε
- Δεν βγάζει φωνούλες διαφορετικών συχνοτήτων
- Δεν κοιτάζει προς τον ήχο
- Δεν μεταφέρει τη ματιά του από το ένα αντικείμενο στο άλλο
- Δεν γραπώνει αντικείμενα
6-8 μηνών
- Δεν γυρίζει προς καμία κατεύθυνση το σώμα του είτε είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα είτε ανάσκελα
- Δεν μπορεί να καθίσει
- Δεν κρατάει κουτάλι
- Δεν ‘μπαμπαλίζει’
9-11 μηνών
- Δεν παίζει ‘κουκου-τσα’
- Δεν κοιτά τις εικόνες του βιβλίου για λίγο
- Δεν πιάνει με αντίχειρα και λοιπά δάκτυλα
Ενός έτους-15 μηνών
- Δεν γυρίζει να κοιτάξει όταν φωνάζουν το όνομά του
- Δεν παίζει με τον εαυτό του στον καθρέπτη
- Δεν αναγνωρίζει αντικείμενα όταν τα ονομάσουμε
- Δεν δείχνει με τον δείκτη
- Δεν χρησιμοποιεί απλά νεύματα, για παράδειγμα δεν σας μιμείται όταν το χαιρετάτε κουνώντας το χέρι σας
17-19 μηνών
- Δεν περπατά μόνο του
- Δεν καταλαβαίνει απλές εντολές πχ.«δώσε μου αυτό»
- Δεν φτιάχνει πύργο με 3-4 κύβους
- Δεν έχει λεξιλόγιο τουλάχιστον 10 λέξεων
2ετών
- Δεν πηδά, δεν κλωτσάει μπάλα
- Δεν αναγνωρίζει τα μέρη του σώματος
- Δεν βοηθά σε ντύσιμο ξεντύσιμο
- Δεν παρακολουθεί ιστορίες στα βιβλία
- Δεν φτιάχνει προτασούλες (συνδυασμούς δύο λέξεων)
- Δεν μουτζουρώνει στο χαρτί
3ετών
- Δεν ανεβοκατεβαίνει σκάλες
- Δεν παίζει συμβολικό παιχνίδι,
- Δεν λέει το όνομά του
4ετών
- Δεν κάνει ποδήλατο με τρεις ρόδες
- Δεν τρέχει και κλωτσά μπάλα
- Δεν ορίζει τη χρήση απλών καθημερινών πραγμάτων
- Δεν γνωρίζει χρώματα
5ετών:
- Δεν ντύνεται μόνο του
- Δεν κάνει συγκρίσεις μεγεθών
- Δεν ξέρει πόσο χρονών είναι
- Δεν προσπαθεί να κόψει με το ψαλίδι ,
- Δεν πλένει τα χέρια του και το πρόσωπό του με κάποια βοήθεια
- Δεν επιλέγει φίλους για να παίξει
6ετών:
- Δεν έχει «κολλητό φίλο»,
- Δεν γράφει το όνομά του
- Δεν μπορεί να κάνει διάλογο
- Δεν μπορεί να περιγράψει από ποιο υλικό είναι φτιαγμένα απλά καθημερινά πράγματα
- Δεν αντιγράφει γράμματα, επαναλαμβάνει αριθμούς ούτε μετρά μέχρι το 20
7ετών
- Δεν ξέρει πού μένει ή πότε έχει γενέθλια
- Δεν ξεχωρίζει δεξί από αριστερό
- Δεν μπορεί να αφηγηθεί μια ιστορία που διάβασε
8ετών
- Δεν είναι αυτόνομο σε καθαριότητα και υγιεινή,
- Δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει αν χαθεί
- Παρουσιάζει προβλήματα σε προφορικό και γραπτό λόγο
Ένα παιδί που δεν έχει ακόμα κατακτήσει τους σταθμούς που αντιστοιχούν στην ηλικία του δεν έχει απαραίτητα κάποιο αναπτυξιακό πρόβλημα αλλά χρειάζεται αξιολόγηση η οποία μπορεί να γίνει μόνο από τον ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο.
