Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)
Συγγραφέας Βασίλειος Μπαγιώκος Γράφτηκε στις ,
Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) είναι μια από τις πιο συχνές ενδοκρινολογικές διαταραχές του γυναικείου φύλου. Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) αποτελεί μια πολύπλοκη, ετερογενής διαταραχή αβέβαιης αιτιολογίας. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι σε μεγάλο βαθμό έχει γενετικό υπόβαθρο και αιτιολογία.
Το PCOS προκαλεί συμπτώματα σε ένα περίπου 5% σε 10% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας (12-45 ετών). Πιστεύεται ότι είναι μία από τις κύριες αιτίες της γυναικείας υπογονιμότητας και το πιο συχνό ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι η ανωοθυλακιορρηξία, με αποτέλεσμα την ακανόνιστη έμμηνο ρύση, αμηνόρροια, ή ωορρηξία που σχετίζεται με υπογονιμότητα και πολυκυστικές ωοθήκες, αυξημένες ποσότητες ανδρογόνων, με αποτέλεσμα ακμή και υπερτρίχωση και την αντίσταση στην ινσουλίνη, που συχνά συνδέεται με παχυσαρκία, με τύπου 2 διαβήτη και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης. Τα συμπτώματα και η σοβαρότητα του συνδρόμου PCOS ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των γυναικών που επηρεάζονται.
Τα κοινά συμπτώματα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών περιλαμβάνουν:
- Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως: Το PCOS παράγει κυρίως ολιγομηνόρροια (λίγες περιόδους τον χρόνο) ή αμηνόρροια (απουσία εμμήνου ρύσεως- περιόδου), αλλά και άλλου είδους διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.
- Υπογονιμότητα: Αυτό προκύπτει συνήθως απευθείας από χρόνια ανωοθυλακιορρηξία (απουσία ωορρηξίας).
- Υψηλά επίπεδα των ανδρογόνων: Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι ακμή και υπερτρίχωση αλλά μπορεί να προκληθεί και συχνομηνόρροια (πολύ συχνή έμμηνος ρύσις) ή άλλα συμπτώματα. Περίπου τα τρία τέταρτα των ασθενών με PCOS έχουν ενδείξεις υπερανδρογοναιμίας.
- Μεταβολικό σύνδρομο: Αυτό φαίνεται σαν μια τάση προς την κεντρική παχυσαρκία και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη και τα επίπεδα ομοκυστεΐνης είναι υψηλότερα σε γυναίκες με PCOS.
- πολυκυστικής μορφολογίας ωοθήκη
Αίτια του Συνδρόμου Πολυκυστικών ωοθηκών
Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών είναι μια πολύπλοκη, ετερογενής διαταραχή αβέβαιης αιτιολογίας. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι πρόκειται για μια γενετική ασθένεια. Τέτοια στοιχεία περιλαμβάνουν την οικογενειακή ομαδοποίηση των περιπτώσεων, με μεγαλύτερη επίπτωση σε μονοζυγωτικά δίδυμα εν συγκρίσει με διζυγωτικά δίδυμα.
Η γενετική συνιστώσα φαίνεται να κληρονομείται με τον αυτοσωματικό κυρίαρχο τρόπο με υψηλή γενετική διεισδυτικότητα, αλλά και με μεταβλητή έκφραση στις γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι κάθε παιδί έχει περίπου 50% πιθανότητες να κληρονομήσει την προδιάθεση από έναν γονέα.
Η κλινική σοβαρότητα των συμπτωμάτων PCOS φαίνεται να καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η παχυσαρκία.
Διάγνωση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών
Δεν έχουν όλες οι γυναίκες με PCOS πολυκυστικές ωοθήκες (PCO),
αλλά ούτε και όλες οι γυναίκες με κύστεις των ωοθηκών έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών!!!
Αν και το υπερηχογράφημα μήτρας- ωοθηκών είναι ένα σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο, δεν είναι και το μοναδικό! Η διάγνωση είναι απλή χρησιμοποιώντας τα κριτήρια Ρότερνταμ , ακόμη και όταν το σύνδρομο σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων.
Η επιστημονική κοινότητα, σήμερα, έχει συμφωνήσει πως όταν μια γυναίκα παρουσιάζει δύο από τα παρακάτω τρία συμπτώματα να τίθεται η διάγνωση του Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών:
- Αραιομηνόρροια ή / και ανωοθυλακιορρηξία
- Αυξημένη δραστηριότητα των ανδρογόνων (ακμή, υπερτρίχωση προσώπου ή/και υπολοίπου σώματος- είτε κλινική είτε βιοχημικά τεκμηριωμένη)
- Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών ( τεκμηριωμένη με γυναικολογικό υπερηχογράφημα)
Η θεραπεία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών είναι προσαρμοσμένη στους στόχους της ασθενούς.
Σε γενικές γραμμές, αυτές μπορούν να διαιρεθούν σε τέσσερις κατηγορίες:
- Η μείωση των επιπέδων της ινσουλίνης
- Αποκατάσταση της γονιμότητας
- Θεραπεία της υπερτρίχωσης ή ακμή
- Αποκατάσταση της τακτικής εμμήνου ρύσεως, με πρόληψη της υπερπλασίας του ενδομητρίου και καρκίνου του ενδομητρίου
Γενικές παρεμβάσεις που βοηθούν στη μείωση του βάρους ή της αντίστασης στην ινσουλίνη μπορεί να είναι επωφελής για όλους αυτούς τους στόχους, διότι αντιμετωπίσει ό, τι πιστεύεται ότι είναι η υποκείμενη αιτία.
Διατροφή
Όταν το PCOS σχετίζεται με το υπερβολικό βάρος ή την παχυσαρκία, η απώλεια βάρους είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για να αποκατασταθεί η κανονική ωορρηξία / έμμηνο ρύση (συνήθως μια απώλεια βάρους της τάξης του 5-7% είναι αρκετή για την επιστροφή της κοπέλας σε ωορρηξία και σταδιακά σε ομαλοποίηση του κύκλου της). Βεβαίως, πολλές γυναίκες θεωρούν ότι είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί αλλά και να διατηρηθεί η απώλεια βάρους. Μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες σε συνδυασμό με σταθερή και τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή!
Ορισμένοι ειδικοί συνιστούν μια χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη διατροφή στην οποία ένα σημαντικό μέρος των συνολικών υδατανθράκων προέρχονται από φρούτα, λαχανικά και ολικής αλέσεως δημητριακά.
Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε και φάρμακα για να βοηθήσουμε την γυναίκα (μετφορμίνη,ευαισθητοποιητές ινσουλίνης κ.λ.π.).
Υπογονιμότητα
Δεν έχουν όλες οι γυναίκες με PCOS δυσκολία να μείνουν έγκυες. Για εκείνες που έχουν δυσκολία, η ανωοθυλακιορρηξία ή η σπάνια ωορρηξία είναι συνήθης αιτία. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν αλλαγή στα επίπεδα των γοναδοτροπινών, υπερανδρογοναιμία και υπερινσουλιναιμία.
Για το υπερβολικό βάρος, χωρίς ωορρηξία γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, απώλεια βάρους και προσαρμογές διατροφής, ιδίως για τη μείωση της πρόσληψης απλών υδατανθράκων, συνδέονται με την επανάληψη των φυσικών ωορρηξίας.
Στις γυναίκες που και μετά την απώλεια βάρους δεν έχουν ακόμα ωορρηξία, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κιτρική κλομιφαίνη και FSH που αποτελούν και κύριες φαρμακευτικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την πρόκληση ωορρηξίας. Για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην κλομιφαίνη, τη διατροφή και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, υπάρχουν επιλογές που είναι διαθέσιμες, συμπεριλαμβανομένων διαδικασιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως η ελεγχόμενη υπερδιέγερση των ωοθηκών με ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH) με ενέσεις που ακολουθείται από εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF).
Αν και η χειρουργική επέμβαση δεν είναι συνήθης, οι πολυκυστικές ωοθήκες μπορούν να αντιμετωπιστούν και λαπαροσκοπικά.
Υπερτρίχωση και ακμή
Σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που χρειάζονται ταυτόχρονα και αποτελεσματική αντισύλληψη, το αντισυλληπτικό χάπι είναι συχνά μια αποτελεσματική θεραπεία για την μείωση της υπερτρίχωσης. Μια κοινή επιλογή των αντισυλληπτικών χαπιών είναι ένα που περιέχει κυπροτερόνη. Η οξεική κυπροτερόνη είναι μια ουσία με αντι-ανδρογόνα δράση που μπλοκάρει την δράση των ανδρικών ορμονών που πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην ακμή και στην ανάπτυξη της ανεπιθύμητης υπερτρίχωσης.
Άλλα φάρμακα με αντι-ανδρογόνο δράσεις περιλαμβάνουν την φλουταμίνη και την σπειρονολακτόνη, η οποία επίσης μπορεί να βελτιώσει την υπερτρίχωση.
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και υπερπλασία του ενδομητρίου
Εάν η γονιμότητα δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος, η περίοδος μπορεί συνήθως να ρυθμιστεί με ένα αντισυλληπτικό χάπι. Εάν η γυναίκα δεν επιθυμεί περίοδο κάθε μήνα, τότε η θεραπεία για έναν ακανόνιστο κύκλο δεν είναι ιατρικά απαραίτητη. Οι περισσότεροι ειδικοί λένε ότι εάν η περίοδος έρχεται τουλάχιστον κάθε τρεις μήνες, τότε το ενδομήτριο (το εσωτερικό της μήτρας) ‘χύνεται’ και αναγεννάται ικανοποιητικά για να αποφευχθεί η αύξηση του κινδύνου για ανωμαλίες του ενδομητρίου ή ακόμα και για καρκίνο του ενδομητρίου της μήτρας. Εάν η περίοδος έρχεται πιο αραιά από τέσσερις φορές τον χρόνο, ή και καθόλουτότε συνιστάται κάποιου είδους ‘βοήθεια΄ για να ‘εχει η γυναίκα περίοδο τουλάχιστον κάθε τρείς μήνες.
Πρόγνωση
Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών διατρέχουν αυξημένο μελλοντικό κίνδυνο για τα εξής:
Υπερπλασία του ενδομητρίου και καρκίνου του ενδομητρίου, αντίσταση στην ινσουλίνη / διαβήτη τύπου II, υψηλή αρτηριακή πίεση, κατάθλιψη, δυσλιπιδαιμία – διαταραχές του μεταβολισμού των λιπιδίων, καρδιαγγειακή νόσο, εγκεφαλικά επεισόδια, αποβολή, άπνοια στον ύπνο, μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος, μελανίζουσα ακάνθωση (μπαλώματα του σκοτεινό δέρμα κάτω από τα χέρια, στη βουβωνική χώρα, στο πίσω μέρος του λαιμού), αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα
Η πρώιμη διάγνωση και η θεραπεία σε συνδυασμό με την αλλαγή του τρόπου ζωής, την αλλαγή της διατροφής και την προσθήκη τακτικής άσκησης, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο για την μελλοντική εμφάνισή τους!
