Ταξιδιωτική Ιατρική
Συγγραφέας Γεώργιος Σαρόγλου Γράφτηκε στις ,
Η ταξιδιωτική ιατρική και τα εισαγόμενα νοσήματα αποτελούν σήμερα μια από τις προτεραιότητες για δράση για όσους υπηρετούν τη Δημόσια Υγεία. Θέλετε να μας πείτε τις προτάσεις σας ως ιατρός που έχει ασχοληθεί με την ταξιδιωτική ιατρική;
Σήμερα, η Ταξιδιωτική Ιατρική περιλαμβάνει στα αντικείμενά της όλες τις απειλές δημόσιας υγείας που απασχολούν το σύνολο των κατοίκων του πλανήτη, λόγω της παγκοσμιοποίησης των θεμάτων δημόσιας υγείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πρόσφατος κίνδυνος για τους προσκυνητές από όλο τον κόσμο στη Μέκκα, στη Σαουδική Αραβία σε λίγους μήνες λόγω της εμφάνισης της νέας επιδημίας από κοροναϊό (MERS-CoV) στη Μ. Ανατολή. Για την επιτήρηση των αναδυόμενων αυτών νοσημάτων, κάθε χώρα απαιτείται να ιδρύσει και να λειτουργεί δίκτυο Κλινικών ταξιδιωτικής ιατρικής και δίκτυο Εργαστηρίων διάγνωσης τροπικών και παρασιτικών νόσων. Στα δίκτυα αυτά, που πρέπει να είναι υπηρεσία του ΚΕΕΛΠΝΟ, χρειάζεται να συμπεριληφθούν και η υπηρεσία των υποχρεωτικώς ταξιδιωτικών εμβολιασμών που σήμερα προσφέρονται στους πολίτες -ταξιδιώτες μέσω των Καλλικρατικών Δήμων.
Επιπλέον, στη χώρα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, πρέπει να γίνουν βήματα οργάνωσης τόσο στον ιατρικό τουρισμό όσο και στην προσέγγιση του ιδιαίτερα λεπτού και ευαίσθητου θέματος δημόσιας υγείας που αφορά τους αλλοδαπούς εργάτες και λοιπούς μετανάστες από αναπτυσσόμενες χώρες.
Για αρκετά χρόνια λειτουργείτε ιατρείο ταξιδιωτικής ιατρικής με στόχο τη συμβουλευτική πριν το ταξίδι και τη διερεύνηση τυχόν νοσηρότητας μετά την επιστροφή του ταξιδιώτη. Θα μας πείτε λίγα λόγια για την αποτελεσματική λειτουργία ενός ιατρείου ταξιδιωτικής ιατρικής σήμερα;
Βασικοί παράγοντες για την επιτυχή λειτουργία ενός Ιατρείου ταξιδιωτικής ιατρικής είναι:
Α. Η πρόσβαση και η δυνατότητα επικοινωνίας του Ιατρείου με τον πληθυσμό-στόχο που είναι οι μελλοντικοί ταξιδιώτες. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η κατάλληλη επικοινωνιακή στρατηγική προς τους ταξιδιωτικούς πράκτορες της πόλης που εδράζεται το Ιατρείο, με τα τουριστικά γραφεία, το ναυτιλιακο δίκτυο υποστήριξης των ξένων κρουαζιερόπλοιων, το Γραφείο ταξιδιωτικής Ιατρικής του ΚΕΕΛΠΝΟ, τις υπηρεσίες των τέως Νομαρχιακών Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας και γενικότερα με όλους τους συμμετέχοντες στη βιομηχανία του τουρισμού.
Β. Το Ιατρείο ταξιδιωτικής ιατρικής οφείλει να μπορεί να ενημερώνει τους ταξιδιώτες με πληροφορίες, χάρτες καθώς και οδηγίες μέσω του διαδικτύου, χωρίς να χρειάζεται η προσωπική επίσκεψη του ταξιδιώτη στο Ιατρείο.
Γ. Απαραίτητο θεωρείται το Ιατρείο να έχει ελεύθερη πρόσβαση και δυνατότητα παροχής για όλα τα εμβόλια για ταξιδιώτες υποχρεωτικά και μη. Για το σκοπό αυτό, το Ιατρείο είναι απαραίτητο να διαθέτει το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό και τους χώρους για την εκτίμηση του ταξιδιώτη και τη χορήγηση των εμβολίων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Διεθνούς Εταιρείας Ταξιδιωτικής Ιατρικής (ISTM).
Έχετε ταξιδεύσει σε ποικίλους προορισμούς. Θα θέλατε να μας μιλήσετε λίγο για την εμπειρία σας ως ιατρός και ως επισκέπτης;
Ένα πρόσφατο ταξίδι που παραμένει έντονα στη μνήμη μου ήταν στη Σκάλα Λακωνίας, όπου με άλλα μέλη της επιτροπής διαβιβαστών του ΚΕΕΛΠΝΟ συνοδεύσαμε τους ειδικούς επιστήμονες του ΠΟΥ και του ECDC, που ήρθαν για τοπική διερεύνηση των συνθηκών επανεμφάνισης αυτοχθόνων κρουσμάτων ελονοσίας στη χώρα μας. Εντυπωσιάστηκα από τις δραματικές συνθήκες διαβίωσης των αλλοδαπών εργατών στους πορτοκαλεώνες αλλά και από τις συγκινητικές προσπάθειες των δημοτικών αρχών, της Περιφέρειας και του κλιμακίου του ΚΕΕΛΠΝΟ για την αντιμετώπιση της απειλής επανεμφάνισης της ελονοσίας στην Ελλάδα που έχει δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στην υγεία των κατοίκων της περιοχής όσο και γενικότερα στον ελληνικό τουρισμό. Πρέπει οπωσδήποτε να διαφυλάξουμε δυο brand names του τουρισμού μας (Μαραθώνας, Σπάρτη/Λακωνία) από οιαδήποτε απειλή αναστολής προσέλκυσης τουριστών λόγω νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές όπως η ελονοσία, ο ιός του Δυτικού Νείλου κα.
Τι θα συμβουλεύατε το σημερινό ταξιδιώτη;
Οι απειλές για το σημερινό ταξιδιώτη, σε οιοδήποτε μέρος της υφηλίου σε αναπτυσσόμενες ή αναπτυγμένες χώρες, πάντοτε ελλοχεύουν και μερικές φορές είναι άγνωστες ακόμα και στις υπηρεσίες δημόσιας υγείας. Άρα ο ταξιδιώτης πρέπει για να είναι ενημερωμένος να παρακολουθεί τις ιστοσελίδες των επίσημων οργανισμών δημόσιας υγείας όπως ΚΕΕΛΠΝΟ, CDC, Health Protection Agency (HPA) για ταξιδιωτικές οδηγίες (travel alert notices). Ως παραδείγματα αναφέρω ότι λίγοι γνωρίζουν τον κίνδυνο μετάδοσης λύσσας σε σκύλους για τους κυνηγούς που οργανώνουν κυνηγετικά ταξίδια στα Σκόπια και στη Ρουμανία ή τον κίνδυνο από ιλαρά για έγκυο ταξιδιώτη στη σημερινή Πολωνία.
Το τρέχον τεύχος είναι αφιερωμένο στα ατυχήματα των ταξιδιωτών. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτό το θέμα;
Τα ατυχήματα στους ταξιδιώτες είναι το υπ’αριθμόν ένα αίτιο θανάτου κατά το ταξίδι. Ενώ γίνεται αρκετή αναφορά από τα Ιατρεία ταξιδιωτικής ιατρικής για τους κινδύνους από λοιμώδη νοσήματα, τα προβλήματα υγείας κατά τα αεροπορικά ταξίδια, τα νοσήματα υψόμετρου (νόσος του βουνού), πολύ λίγοι ενημερώνονται για την πρόληψη έναντι τροχαίων και άλλων ατυχημάτων, εγκληματικών επιθέσεων και εν γένει της συμπεριφοράς του ταξιδιώτη και της προσαρμογής του στην τοπική κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα του εκάστοτε ταξιδιωτικου προορισμού του.
Ποια θα ήταν η συμβουλή σας στους νέους επαγγελματίες υγείας που επιθυμούν να ασχοληθούν με την Ταξιδιωτική Ιατρική;
Η ταξιδιωτική ιατρική ως ιατρική και νοσηλευτική εξειδίκευση εξελίσσεται παγκοσμίως ταχύτατα. Αυτό που πραγματικά λείπει από τη χώρα μας είναι η κατάλληλη εκπαίδευση των ιατρών πρωτοβάθμιας περίθαλψης, των παθολόγων, των λοιμωξιολόγων, των κλινικών μικροβιολόγων και των νοσηλευτών στα αντικείμενα της ταξιδιωτικής ιατρικής και υγείας. Απαιτείται η διδασκαλία ειδικού μαθήματος τόσο στην Ιατρική Σχολή όσο και στο Τμήμα Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, καθώς και η οργάνωση μεταπτυχιακού προγράμματος πανεπιστημιακών σπουδών στη ταξιδιωτική ιατρική.
Ως γνωστόν, μόνο μέσα από την κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση προκύπτει η σωστή εξάσκηση της εξειδίκευσης της ταξιδιωτικής ιατρικής. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί επίσης στη άρτια και σωστή στελέχωση των Γραφείων εμβολιασμών των Καλλικρατικών Δήμων με άρτια εκπαιδευμένους επιστήμονες νοσηλευτές ταξιδιωτικής ιατρικής, όπως συμβαίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά, στις Σκανδιναβικές χώρες κλπ.
Ποιες θεωρείτε τις κυριότερες προκλήσεις για τη Δημόσια Υγεία σήμερα, σε μια δύσκολη για τη χώρα περίοδο;
Λόγω της οικονομικής κρίσης η σημαντικότερη πρόκληση στη δημόσια υγεία είναι πώς θα πετύχουμε, συνειδητοποιώντας τα προβλήματα, να αλλάξουμε στάση απέναντι σε αυτά και να γίνουμε πιο ενεργητικοί λειτουργοί δημόσιας υγείας. Δεν αρκεί δηλαδή η γνώση ότι η νέα επιδημία στη Μέση Ανατολή από κοροναϊό (MERS-CoV) μεταδίδεται εύκολα στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, όπως συνέβη στη Σαουδική Αραβία. Στόχος πρέπει να είναι η αλλαγή της στάσης μας στα επείγοντα εξωτερικά ιατρεία, στους θαλάμους νοσηλείας, στις μονάδες εντατικής θεραπείας ώστε να θωρακισθούν οι χώροι παροχής υπηρεσιών υγείας έναντι της νέας απειλής. Η ίδια εγρήγορση στα μέτρα επαφής πρέπει να οδηγεί όλους μας για τον περιορισμό της μεγαλύτερης ενδημίας που μαστίζει τη χώρα τα τελευταία χρόνια, δηλαδή των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικροβιακά στελέχη. Δεν θα είναι αποδεκτό πλέον από τη διεθνή κοινότητα ξένοι τουρίστες που νοσηλεύονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ελληνικών νοσοκομείων να επιστρέφουν στις χώρες τους υγιείς μεν από το αίτιο εισαγωγής τους στο νοσοκομείο αλλά με φορεία πολυανθεκτικών μικροβίων στο γαστρεντερικό τους σύστημα που συχνά αποτελεί έναυσμα εμφάνισης επιδημιών όταν επιστρέφουν στις χώρες διαμονής τους.
