Επιδημίες ιογενούς γαστρεντερίτιδας
Συγγραφέας Αθανάσιος Τσακρής Γράφτηκε στις ,
Υπάρχει αυτήν την εποχή μια αυξημένη ανησυχία σχετικά με επιδημίες ιογενούς αιτιολογίας, ιδιαίτερα του γαστρεντερικού. Ποια πιστεύετε ότι είναι η καταλληλότερη πολιτική δημόσιας υγείας για την αντιμετώπισή τους;
Η αυξημένη ανησυχία που αναφέρατε σχετικά με τις επιδημίες ιογενούς γαστρεντερίτιδας είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Τα τελευταία χρόνια στον ανεπτυγμένο κόσμο παρατηρείται μια αύξηση των επιδημιών ιογενούς γαστρεντερίτιδας, πιο πολύ αυτών που προκαλούνται από calici-ιούς, και ιδιαίτερα από νοροϊούς. Πρόκειται για επιδημίες που εμφανίζονται από τα μέσα του χειμώνα έως τις αρχές του καλοκαιριού και αφορούν όλες τις ηλικιακές ομάδες. Εντούτοις τα κλινικά τους συμπτώματα είναι σοβαρότερα στα παιδιά και στους ηλικιωμένους και συχνά απαιτούν νοσηλεία σε νοσοκομείο.
Χαρακτηριστικό των επιδημιών αυτών είναι ότι συχνά προκαλούν ανησυχία στην πολιτεία, καθώς τις περισσότερες φορές εμφανίζονται σε δημόσιους χώρους όπως νοσοκομεία, σχολεία, εστιατόρια, κρουαζιερόπλοια και γενικά χώρους μαζικής χρήσης και εστίασης. Πολλές φορές μάλιστα για την μετάδοσή τους ενοχοποιούνται μολυσμένα τρόφιμα που συνήθως παρασκευάζονται με τυποποιημένο (βιομηχανοποιημένο) τρόπο και δεν υπόκεινται σε μαγείρεμα.
Για την αντιμετώπισή τους ιδιαίτερη σημασία έχει η έγκαιρη εντόπιση της επιδημίας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει τα νοσοκομεία αλλά και οι κλινικοί ιατροί να ενημερώνουν έγκαιρα το ΚΕΕΛΠΝΟ όταν αντιληφθούν την ύπαρξη κρουσμάτων που απαιτούν επιδημιολογική διερεύνηση. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η συρροή κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας μέσα στο νοσοκομείο, η ταυτόχρονη εκδήλωση συμπτωμάτων γαστρεντερίτιδας σε περιστατικά που σχετίζονται μεταξύ τους, τα περιστατικά που χαρακτηρίζονται ως «τροφικές δηλητηριάσεις» και οι περιπτώσεις συρροής κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας στην ίδια περιοχή.
Στη συνέχεια οι αρχές δημόσιας υγείας πρέπει να διερευνούν τα περιστατικά, να συντονίζουν τον επιδημιολογικό και εργαστηριακό έλεγχο και να εκδίδουν έγκαιρα το πόρισμά τους προς την πολιτεία ενημερώνοντας παράλληλα τους πολίτες για τη λήψη κατάλληλων προληπτικών μέτρων. Η επιτήρηση δεν πρέπει να διακόπτεται κατά την διάρκεια της επιδημίας, ενώ θα πρέπει επίσης να ενημερώνεται η ιατρική κοινότητα αλλά και το ευρύτερο κοινό για τη λήξη της επιδημίας.
Τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται μπορούμε να τα διακρίνουμε σε γενικά προληπτικά μέτρα, όπως η υγιεινή των χεριών, η χρήση γαντιών μιας χρήσης, ο έλεγχος των ατόμων που εργάζονται σε χώρους παρασκευής τροφίμων, και σε ειδικά προληπτικά μέτρα που αφορούν οδηγίες σε εργαζόμενους σε νοσοκομεία, χρήσης ειδικού προστατευτικού ρουχισμού και χρήσης χημικών ουσιών για απολύμανση χώρων και εργαλείων.
Για το σκοπό αυτό, κατά τα πρότυπα άλλων κρατικών φορέων δημόσιας υγείας, θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης επιδημιών ιογενούς γαστρεντερίτιδας στο οποίο να αναφέρονται αναλυτικά όλα τα βήματα που πρέπει να ακολουθούνται για την αντιμετώπιση μικρών ή μεγαλύτερων επιδημιών.
Ποιες είναι οι προκλήσεις σήμερα, στην πρόληψη των ιογενών γαστρεντεριτίδων;
Όπως και σε άλλους τομείς της δημόσιας υγείας, έτσι και για την πρόληψη της επιδημικής ιογενούς γαστρεντερίτιδας μεγάλη σημασία έχει η εφαρμογή των γενικών μέτρων υγιεινής, όπως είναι το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών και η χρήση προστατευτικών μέσων σε χώρους παρασκευής τροφίμων ή στους χώρους όπου παρασκευάζονται τυποποιημένα προμαγειρεμένα τρόφιμα. Η χρήση των παραπάνω μέτρων πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας παρασκευής και διάθεσης τροφίμων και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε πολλές λοιμώξεις και όχι μόνο τις ιογενείς γαστρεντερίτιδες. Καθώς δεν υπάρχει ακόμα εμβόλιο για την πρόληψη της γαστρεντερίτιδας από νοροϊούς, η χρήση των προληπτικών μέτρων κρίνεται ακόμα πιο επιτακτική.
Ποιος είναι ο ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ, ειδικότερα, στη διερεύνηση, αντιμετώπιση και πρόληψη των επιδημιών ιογενούς αιτιολογίας;
Ο ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ είναι σημαντικός για την αντιμετώπιση όλων των επιδημιών ασχέτως προέλευσης ή αιτιολογίας. Σας θυμίζω την κινητοποίηση που επετεύχθη και τη σημαντική συμβολή του στην αναχαίτιση και αντιμετώπιση επιδημιών και σημαντικών προβλημάτων Δημόσιας Υγείας όπως η γρίπη, η ελονοσία και η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Αλλά ο ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ δεν πρέπει και δεν περιορίζεται μόνο στις ευρείας κλίμακας επιδημίες. Πρέπει να συντονίζει τις προσπάθειες για την καταγραφή, τη διερεύνηση και την παρακολούθηση επιδημιών μικρότερης κλίμακας, όπως συχνά είναι οι επιδημίες ιογενούς γαστρεντερίτιδας, και να διαθέτει σχέδια αντιμετώπισης κάθε παθογόνου που εν δυνάμει μπορεί να προκαλέσει μικρότερες ή μεγαλύτερες συρροές λοιμώξεων.
Ας ανοίξουμε λιγάκι το θέμα. Στην εποχή της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε έντονα, θεωρείτε εφικτή την αποτελεσματική προάσπιση της Δημόσιας Υγείας;
Θεωρώ ότι ειδικά σε δύσκολες οικονομικές περιόδους η προάσπιση της Δημόσιας Υγείας είναι επιτακτικότερη από πριν, καθώς το ατομικό εισόδημα μειώνεται και το κράτος περικόπτει τις δαπάνες για τη δημόσια υγεία. Οι περικοπές αυτές αφορούν περισσότερο τις δαπανηρές φαρμακευτικές αγωγές ή τις ακριβές νοσηλείες. Αντίθετα τα προληπτικά μέτρα προάσπισης της δημόσιας υγείας θα πρέπει να ενισχύονται. Για αυτό το λόγο οι πολίτες θα πρέπει να ενημερώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό για τα προληπτικά μέτρα που προλαμβάνουν καταστάσεις υγείας σοβαρότερες, δυσκολότερες και οικονομικά ακριβότερες. Θα πρέπει όλοι να μάθουμε ότι η πρόληψη, εκτός των άλλων, είναι και φθηνότερη από την καταστολή. Φανταστείτε το κόστος που έχει η ζώνη ασφαλείας σε ένα όχημα και συγκρίνετέ το με το οικονομικό κόστος των συνεπειών αν δεν τη χρησιμοποιήσουμε και εμπλακούμε σε ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα. Ίσως η οικονομική κρίση είναι και μια ευκαιρία να στραφούμε στη χρήση των πολύ φθηνότερων μέτρων πρόληψης που τα έχουμε δυστυχώς ξεχάσει.
Πόσο σημαντικός ή καθοριστικός μπορεί να είναι ο ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ και των Πανεπιστημιακών Ιατρικών Τμημάτων στην παραπάνω λειτουργία;
Το ΚΕΕΛΠΝΟ όπως γνωρίζετε έχει ως αποστολή, μεταξύ των άλλων, το συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου να προλαμβάνονται, να παρακολουθούνται και να αντιμετωπίζονται οι λοιμώξεις ή άλλα νοσήματα που λαμβάνουν μεγάλη έκταση σε επίπεδο πληθυσμού. Ο ρόλος του σε περιόδους οικονομικής κρίσεις πρέπει να είναι ενισχυμένος έτσι ώστε οι μειωμένες δαπάνες για τη δημόσια υγεία να κατανέμονται αποτελεσματικότερα δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων. Τα Πανεπιστημιακά Ιατρικά Τμήματα μπορούν να καλύψουν κενά που ενδεχομένως παρατηρούνται στο χώρο των Δημόσιων Νοσοκομείων. Επιπλέον μπορούν να διαθέσουν την τεχνογνωσία που έχουν αλλά και να εκπαιδεύσουν τους επαγγελματίες υγείας σε νέες μεθόδους ή τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν για την πρόληψη, τη διάγνωση και τον έλεγχο εξάπλωσης λοιμώξεων ή άλλων επιδημιών που αφορούν τη δημόσια υγεία.
Εσείς προσωπικά, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επαγγελματίες υγείας και ειδικότερα οι λειτουργοί Δημόσιας Υγείας στην εποχή της κρίσης.
Η πρόκληση είναι να εκπαιδευτούμε ώστε να μπορούμε να παρέχουμε ικανοποιητικό επίπεδο ποιότητας υπηρεσιών υγείας έχοντας στη διάθεσή μας λιγότερους οικονομικούς πόρους. Σίγουρα μπορούμε να βρούμε οικονομικότερους τρόπους αντιμετώπισης των παθήσεων, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικό να ενισχυθεί αποτελεσματικά η πρόληψη και χρέος των υπηρεσιών υγείας αλλά και των επαγγελματιών υγείας είναι να ενημερώνουν τους πολίτες προς την κατεύθυνση αυτή.
Τέλος, πριν σας ευχαριστήσουμε θερμά, μοιραστείτε μαζί μας κάποιες σκέψεις για το μέλλον. Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους νεότερους επιστήμονες που ασχολούνται με τη μικροβιολογία και τη Δημόσια Υγεία.
Η Μικροβιολογία στην Ελλάδα έχει αναπτυχθεί με ένα προσανατολισμό καθαρά εργαστηριακό. Εύχομαι αυτό σύντομα να διαφοροποιηθεί σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την αυτοματοποίηση αλλά και την ανάγκη ορθολογικότερης προσέγγισης του κλινικού-διαγνωστικού προβλήματος. Θα συμβούλευα τους νέους Μικροβιολόγους πέρα από την πολύ καλή κατάρτισή τους και ενημέρωση στις σύγχρονες απαιτήσεις της Εργαστηριακής Ιατρικής να έχουν επαρκή κλινική γνώση των εργαστηριακών θεμάτων και διαρκή συνεργασία με τους κλινικούς γιατρούς και τους άλλους επιστήμονες στο χώρο της Δημόσιας Υγείας. Αυτό θα συμβάλλει στην ορθότερη επιλογή των εξετάσεων και την καλύτερη αξιολόγηση των εργαστηριακών αποτελεσμάτων προς όφελος του ασθενή. Έτσι η συμβολή του Εργαστηριακού γιατρού στην πρόληψη, διάγνωση και παρακολούθηση των παθήσεων θα είναι πιο αποτελεσματική και εποικοδομητική.
