Καταρράκτης
Συγγραφέας Δημήτριος Καραγεωργόπουλος Γράφτηκε στις ,
Τι είναι ο καταρράκτης;
Ο οφθαλμός μας περιέχει ένα μικρό φακό μεγέθους 10 περίπου χιλιοστών. Ο φακός αυτός στηρίζεται σχεδόν στο κέντρο του βολβού του ματιού ακριβώς πίσω από την κόρη του ματιού, (βλ. σχήμα). Χρησιμεύει στην εστίαση των ακτινών του φωτός που έρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπου προβάλλεται η εικόνα των αντικειμένων που βλέπουμε, όπως σε μια φωτογραφική μηχανή που η εικόνα περνά μέσα από τον φακό και προβάλλεται στο film. Ο φακός αυτός, που φυσιολογικά είναι διαυγής σαν καθαρό κρύσταλλο, μπορεί να θολώσει και να χάσει την διαφάνεια του από διάφορα αίτια. Η θόλωση του φακού ονομάζεται καταρράκτης.
οι ακτίνες φωτός περνώντας από φυσιολογικό Φακό
ακτίνες φωτός περνώντας από φακό με καταρράκτη διαχέονται και η όραση είναι θολή
Σε ποια ηλικία εμφανίζεται ο καταρράκτης;
Ο καταρράκτης παρουσιάζεται και ενοχλεί την όραση συνήθως στην ηλικία πάνω από 50 ετών. Καταρράκτης όμως μπορεί να παρουσιαστεί, και δεν είναι ασυνήθιστο, σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα σε βρέφη και παιδιά. Ο καταρράκτης ακόμη και στη αρχή της εμφάνισης του μπορεί να μειώνει ποιοτικά την όραση, δηλαδή κάποιος μπορεί να βλέπει ακόμη και τα μικρά στοιχεία στον έλεγχο όρασης, αλλά μέσα από μία θολάδα, πράγμα που ενοχλεί τα άτομα με αυξημένες δραστηριότητες και βέβαια η λύση είναι η χειρουργική αποκατάσταση.
Τι συμπτώματα δίνει ο καταρράκτης;
Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η προοδευτική μείωση της όρασης που δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά. Άλλα συμπτώματα είναι το έντονο θάμβος στο φως, τα χρώματα μπορεί να μην φαίνονται τόσο ζωηρά και η εμφάνιση ή αύξηση της μυωπίας μετά την ηλικία των 30 ετών. Δεδομένου ότι ο καταρράκτης ορισμένες φορές, στο πρώτο του στάδιο, προκαλεί μυωπία, δηλαδή βελτιώνει την όραση για κοντά χωρίς γυαλιά, ασθενείς που πάσχουν από καταρράκτη και φορούσαν γυαλιά για διάβασμα, αρχίζουν να διαβάζουν χωρίς γυαλιά.
Γιατί δημιουργείται ο καταρράκτης;
Η ηλικία μικρή ή μεγάλη, η έκθεση σε ακτινοβολίες, ο τραυματισμός του οφθαλμού, ο σακχαρώδης διαβήτης, η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης και άλλων φαρμάκων, μπορούν να δημιουργήσουν τον καταρράκτη.
Επεμβάσεις όπως η υαλοειδεκτομή ή η επέμβαση του γλαυκώματος μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ή να επιδεινώσουν τον καταρράκτη. Στον σπάνιο συγγενή καταρράκτη, διάφορες αιτίες επιδρούν κατά την διάρκεια της κύησης και το μωρό μπορεί να γεννηθεί με καταρράκτη.
Ποια είναι η θεραπεία του καταρράκτη;
Η θεραπεία του καταρράκτη είναι μόνο μικροχειρουργική.
Πότε πρέπει να χειρουργηθώ;
Η επέμβαση του καταρράκτη γίνεται βέβαια συνήθως για να δει ο ασθενής καλύτερα, μπορεί όμως να επιλεγεί η επέμβαση αυτή για να γίνει δυνατή η θεραπεία άλλων παθήσεων του ματιού (γλαύκωμα-αιμορραγίες βυθού-εκφυλίσεις-υψηλή μυωπία κ.α.) όπου κανείς δεν αναμένει όπως στην πρώτη κατηγορία ουσιαστική βελτίωση της όρασης λόγω άλλων παθήσεων που συνυπάρχουν.
Πολλές φορές αποφασίζεται διπλή ή και τριπλή επέμβαση όπως π.χ. καταρράκτης-γλαύκωμα ή καταρράκτης-αστιγματισμός ή καταρράκτης και μεταμόσχευση κερατοειδούς, ή καταρράκτης-ιριδοπλαστική-στραβισμός κ.λ.π. προκειμένου να αντιμετωπισθούν περισσότερα προβλήματα συγχρόνως.
Πρέπει να τονισθεί ότι η χρονική στιγμή που πρέπει να γίνει η επέμβαση του καταρράκτη είναι όταν ο ασθενής αντιληφθεί ότι τον ενοχλεί στις ασχολίες του η μείωση της οράσεως, ακόμη και αν η ποσοτική ικανότης της οράσεως του είναι υψηλή.
Αντίθετα από παλαιά που οι ιατροί περίμεναν την σχεδόν τύφλωση με την ωρίμανση του καταρράκτη για να χειρουργήσουν λόγω των μέσων που τότε διέθεταν, τώρα κάτι τέτοιο αυξάνει απλά τις πιθανότητες μετεγχειρητικών επιπλοκών.
Η απώλεια της όρασης από τον καταρράκτη σας εμποδίζει στις καθημερινές τους ασχολίες;
– Οδήγηση
– Τηλεόραση
– Ανάγνωση κειμένων
– Ράψιμο
– Παιχνίδια επιτραπέζια
– Μαγείρεμα
– Γραφή
– Να δείτε τα σκαλοπάτια ή το πεζοδρόμιο
– χρήση υπολογιστή
Οι απαιτήσεις σας μπορούν να βοηθήσουν εσάς και τον ιατρό σας να αποφασίσετε για το κατά πόσο αυτή η στιγμή θεωρείται κατάλληλη για να υποβληθείτε στην επέμβαση καταρράκτη.
Πως γίνεται η εγχείρηση του καταρράκτη;
Η σύγχρονη εγχείρηση του καταρράκτη ονομάζεται φακοθρυψία. Προεγχειρητικά γίνεται ειδική μελέτη για τον καταρράκτη με υπερηχογραφήματα και άλλες ειδικές εξετάσεις όπως οι υπολογισμοί της δύναμης και του τύπου του ενδοφακού. Σήμερα η τεχνική της μικροσκοπικής
τομής που χρησιμοποιεί ο οφθαλμίατρος Δημήτρης Καραγεωργόπουλος, καθιστά τη διαδικασία ακόμη πιο ασφαλή από πρωτύτερα και επιταχύνει την ανάρρωση.
Κατά την επέμβαση, μέσα από δύο μικρές παρακεντήσεις, ο φακός τεμαχίζεται με την βοήθεια υπερήχων ή Laser ή και των δύο συγχρόνως, ανάλογα με τις πηγές της ενέργειας του μικροκαθετήρα της φακοθρυψίας και αναρροφείται. Μέσα στο άδειο πλέον μετά την φακοθρυψία, τοίχωμα-περίβλημα του φακού, το περιφάκιο, τοποθετείται ένας τεχνητός διαυγής σας κρύσταλλο φακός, ο ενδοφακός. Με τον τρόπο αυτό επανακτάται ένας διαυγής φακός που το μεν περίβλημα με τα στηρίγματα του είναι του οργανισμού μας, η δε καρδιά του είναι τεχνητός πλαστικός φακός συμβατός με τους ιστούς του οργανισμού και αναλλοίωτος για πάντα.
Η κυρίως επέμβαση είναι ολιγόλεπτης διάρκειας και γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία.
Μετά την επέμβαση ο ασθενής συνήθως δεν χρειάζεται να παραμείνει στο νοσοκομείο. Ο χειρουργημένος εξετάζεται την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα και μετέπειτα σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Η όραση του χειρουργημένου οφθαλμού αρχίζει να βελτιώνεται από τις πρώτες μετεγχειρητικές ώρες και σταθεροποιείται γρήγορα οπότε και του χορηγείται η συνταγή για βοηθητικά γυαλιά, ώστε να κατακτήσει την πλήρη όραση που του επιτρέπει η κατάσταση του οπτικού νεύρου, του αμφιβληστροειδούς και της ώχρας, εφ’ όσον βέβαια ο κερατοειδής είναι διαυγής.
Σε αρκετές περιπτώσεις γίνονται συνδυασμένες επεμβάσεις καταρράκτου ώστε η χειρουργική θεραπεία να καλύψει δεύτερη ή τρίτη πάθηση πλέον του καταρράκτη, όπως π.χ. επέμβαση καταρράκτου με γλαύκωμα, ή καταρράκτη με υαλοειδεκτομή, ή με πλαστική ίριδος, ή με διόρθωση διαθλαστικών εκτροπών, ή με μεταμόσχευση κερατοειδούς κ.α.
Τι είναι ο ενδοφακός;
Ενδοφακοί υπάρχουν πολλών ειδών, σχημάτων, υλικών και δυνατοτήτων, ανάλογα με την ιδιαιτερότητα κάθε καταρρακτικού ασθενή. Το οπτικό τμήμα είναι σχετικά παρεμφερές σε όλους τους ενδοφακούς, αλλά διαφέρει στην διοπτρική δύναμη, στις κυρτότητες των επιφανειών του, στο σχήμα της περιφερείας του και του κέντρου του, στην δυνατότητα κάμψεως του, ώστε να καλυφθούν οι οπτικές απαιτήσεις των ασθενών.
Τα στηρίγματα τους όμως διαφέρουν με πολλές παραλλαγές για τους φακούς που τοποθετούνται μέσα στον πραγματικό φακό από εκείνους που τοποθετούνται πάνω στον σάκο του περιφακίου ή στον πρόσθιο θάλαμο ή στην ίριδα.
Υπάρχουν και Ενδοφακοί ιδιαίτερης κατασκευής οπτικά, όπως είναι οι πολυεστιακοί, οι αστιγματικοί, οι χαμηλής οράσεως και οι τηλεσκοπικοί ενδοφακοί.
Τα υλικά κατασκευής τους είναι σκληρά και μαλακά. Τα μαλακά ή τα ημίσκληρα υλικά δίνουν την δυνατότητα αναδίπλωσης του υλικού του ενδοφακού, ώστε να μπορεί να εισέρχεται μέσα από μια πολύ μικρή παρακέντηση.
Οι δυνατότητες των ενδοφακών είναι πολλές. Όπως να διορθώνουν προϋπάρχουσα μυωπία και υπερμετρωπία, να βλέπουν πολυεστιακά, να προσαρμόζονται για την πρεσβυωπία, να έχουν τηλεσκοπική ικανότητα για ωχροπάθεια κ.τ.λ.
Ο ιατρός διαλέγει τι φακός ταιριάζει σε κάθε έναν που χειρουργείται, π.χ. για την εξυπηρέτηση της πρεσβυωπίας εφαρμόζουμε συνήθως το σύστημα MONOVISION, όπου το ένα μάτι βλέπει καλά μακριά χωρίς γυαλιά και το άλλο κοντά.
Με αυτό τον τρόπο ο χειρουργημένος και στα δύο μάτια δεν εξαρτάται από τα γυαλιά του παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις ή δραστηριότητες.
Οι ενδοφακοί, αν χρειασθεί, μπορούν να αντικατασταθούν, αν και αυτό είναι σπάνιο και δύσκολο και βέβαια γίνεται χειρουργικά.
Η οπτική απόκλιση στους ενδοφακούς μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να διορθωθεί με Laser διαθλαστικών εκτροπών.
Τι είναι ο δευτεροπαθής ψευδοκαταρράκτης;
Ο σάκος (το περιφάκιο), μέσα στο οποίο τοποθετείται ο ενδοφακός, είναι ζωντανός ιστός και μπορεί να θολώσει μετά από μήνες ή χρόνια μετά την εγχείρηση του καταρράκτη.
Η θόλωση αυτή ονομάζεται δευτερογενής ψευδοκαταρράκτης ή θόλωση του περιφακίου και μειώνει την όραση όπως ο καταρράκτης.
Για την διόρθωση αυτής της κατάστασης δεν απαιτείται συνήθως χειρουργική επέμβαση. Το θολό στοιχείο του σάκου που εμποδίζει την όραση εξαφανίζεται με ένα ειδικό Laser, το Yag Laser, στο ιατρείο.
Μετά το Laser που καθαρίζει τον οπτικό άξονα ο εξεταστής μπορεί να ελέγξει λεπτομερώς για ρωγμές ή αποκολλήσεις στον βυθό ιδίως σε άτομα με υψηλή μυωπία καθώς και για ηλικιακές ή άλλες αλλοιώσεις του αμφιβληστροειδούς.
Χρόνιες φλεγμονές του οφθαλμού όπως είναι οι ραγοειδίτιδες δημιουργούν τριτογενείς μεμβράνες ή εναποθέσεις στην ίδια περιοχή οι οποίες επίσης καθαρίζονται συνήθως με Laser.
Σε σπάνια περιστατικά, όπως σε παιδιά ή μάτια που έχουν χειρουργηθεί για βαριά προβλήματα του βυθού όπως εκείνα με υαλοειδεκτομή ή ένθεση ελαίου σιλικόνης κ.α. γίνονται πρόσθετες επεμβάσεις στην περιοχή του οπισθίου περιφακίου και του προσθίου υαλώδους, κατά την διάρκεια των επεμβάσεων του καταρράκτη (οπίσθιες καψουλορήξεις – υαλοειδεκτομές -ειδικές στηρίξεις του οπτικού του ενδοφακού όπισθεν του περιφακίου κτλ.).
Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας
στις επεμβάσεις του καταρράκτη;
Το ποσοστό επιτυχίας αυτών των επεμβάσεων είναι καταπληκτικά υψηλό (ξεπερνά το 96%).
Το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή το πόσο θα βλέπει κανείς, εξαρτάται και από την κατάσταση του βυθού του οφθαλμού.
Αν ο βυθός του ματιού ή το οπτικό νεύρο ή γενικά η οπτική οδός έχουν υποστεί βλάβες από άλλες παθήσεις όπως π.χ. το γλαύκωμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η γεροντική εκφύλιση της ώχρας ή αν έχει θολώσει ο κερατοειδής, τότε αυτό βέβαια θα έχει επιπτώσεις στην τελική όραση του ασθενούς
Στις περιπτώσεις που το μάτι είναι φυσιολογικό τότε ο χειρουργηθείς βλέπει 100%. Προϋπάρχουσα μυωπία, αστιγματισμός ή υπερμετρωπία διορθώνονται είτε κατά την επέμβαση είτε μετεγχειρητικά ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Ανάλογα με την διόρθωση των ανωτέρω διαθλαστικών ανωμαλιών δίνονται και τα γυαλιά για μακριά και κοντά που θα χρησιμοποιήσει ο χειρουργημένος.
Πότε επανέρχεται στην δουλειά του ο χειρουργημένος μετά από επέμβαση καταρράκτου;
Η μικροχειρουργική, η εφαρμογή της υψηλής τεχνολογίας καθώς και η εμπειρία του χειρουργού σε αυτές τις επεμβάσεις δίνουν την δυνατότητα στον χειρουργημένο για καταρράκτη να επανέλθει άμεσα στις εργασίες του. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις όπου το πρόβλημα είναι πολύπλοκο όπως συνδυασμός με υπερτονία ή γλαύκωμα, κερατοπάθεια, πρόβλημα βυθού κ.α.
Η φαρμακευτική θεραπεία συνήθως εφαρμόζεται για δύο έως τρεις εβδομάδες από την επέμβαση και μετά από αυτήν συνήθως χορηγούνται τα βοηθητικά γυαλιά.
