Αυτοεκτίμηση και μέλλον μετά τη θεραπεία των ατόμων με καρκίνο του μαστού.
Συγγραφέας Αλέξανδρος Αρδαβάνης Γράφτηκε στις ,
Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτή η διαδικασία έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας μάζας κυττάρων που ονομάζεται όγκος. Η ονομασία που παίρνει ο όγκος σχετίζεται με την ανατομική του θέση, δηλαδή το όργανο μέσα στο οποίο “γεννιέται” αλλά και τα κύτταρα από τα οποία κατάγεται. Ο καρκίνος του μαστού έχει ως σημείο αρχικής εντόπισης το μαστικό αδένα, όμως η εξέλιξη της νόσου συχνά οδηγεί σε εισβολή στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατός ο αποικισμός άλλων απομακρυσμένων σημείων του σώματος και τότε σχηματίζονται δευτερογενείς όγκοι, γνωστοί ως μεταστάσεις. Με αυτό το τρόπο ο καρκίνος παύει να είναι εντοπισμένος και γίνεται μεταστατικός.
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς καρκίνους στη γυναίκα. Επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 1 στις 14 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο στο μαστό κατά την διάρκεια της ζωής της, αν και κατά τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει μια συνεχής αύξηση της επίπτωσης της νόσου, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες χώρες. Η μέση ηλικία των γυναικών όταν διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού είναι τα 64 έτη. Ωστόσο, περίπου ένα τέταρτο των γυναικών που διαγιγνώσκονται είναι νεότερες των 50 ετών. Η εμφάνιση του καρκίνου μαστού σε άνδρες αποτελεί περίπου 1% όλων των καταγεγραμμένων περιστατικών.
Όταν ένα άτομο έρχεται αντιμέτωπο με ένα δυνητικά θανατηφόρο νόσημα προσπαθεί να προσαρμοστεί για να αντιμετωπίσει καλύτερα τον κίνδυνο για την ζωή του. Όλοι οι άνθρωποι δεν τα καταφέρνουν το ίδιο καλά και αυτό φαίνεται να έχει σχέση με τα εγγενή χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Άρνηση, μαχητικότητα, στωική αποδοχή, αποδοχή με συνοδό άγχος-θλίψη, απελπισία. Άλλοι κατορθώνουν γρήγορα να προσαρμοστούν με τα καινούρια δεδομένα της ζωής τους, άλλοι αργούν περισσότερο και άλλοι δεν το κατορθώνουν ποτέ.
Η ανακοίνωση της διάγνωσης ενός κακοήθους νεοπλάσματος του μαστού, η συχνά ακρωτηριαστική χειρουργική επέμβαση και η τοξική θεραπεία που ακολουθεί, αποτελούν τρία καίρια στάδια που κλονίζουν την υπόσταση του ατόμου και έχουν ποικίλες επιπτώσεις σε ψυχικό και κοινωνικό επίπεδο, όπως κατάθλιψη, άγχος, φόβο για το μέλλον, σεξουαλική δυσλειτουργία, μείωση της αυτοεκτίμησης και της εικόνας του εαυτού, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις και στον επαγγελματικό τομέα.
Οι γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο μαστού δεν έρχονται μόνο αντιμέτωπες με μια ασθένεια που πιθανόν να προκαλέσει το θάνατο τους αλλά και με τη συχνή απώλεια ενός τμήματος του σώματός της που συμβολίζει δυο από τις πιο σημαντικές πτυχές της ύπαρξής της: τη μητρότητα και την ερωτική της υπόσταση. Η σημασία αυτής της διατάραξης της ισορροπίας είναι πολυεπίπεδη, αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι συνήθως υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στην αίσθηση θηλυκότητας που αισθάνονται και εκπέμπουν οι γυναίκες. Όπως για παράδειγμα η μειωμένη libido λόγω της εμμηνόπαυσης, η φυσιολογική γήρανση και η απώλεια μαλλιών λόγω της χημειοθεραπείας. Αυτού του είδους τα συναισθήματα ενδεχομένως να επηρεάσουν την κοινωνική τους ζωή, να διαταράξουν τη σχέση με τον σύντροφό τους ή να καταλήξουν ακόμα και σε μείωση- απώλεια του σεξουαλικού ενδιαφέροντος. Σαφώς προέχει η αντιμετώπιση μιας και πια γνωρίζουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σωτήριες. Όμως το να αγνοούμε ή να υποτιμάμε τις παράπλευρες απώλειες για τη γυναίκα, σαφώς δεν βοηθά την ψυχοσυναισθηματική της κατάσταση, που γνωρίζουμε πόσο σημαντική μεταβλητή είναι ακόμα και για την έκβαση της θεραπείας.
Αρκετές γυναίκες που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία συχνά αισθάνονται αδυναμία διεκπεραίωσης ή εκπλήρωσης βασικών αναγκών της καθημερινής ζωής, παρατηρούν δυσκολία διατήρησης συνηθειών που είχαν πριν την εμφάνιση της νόσου, αναφέρουν συνολική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους, με μειωμένο επίπεδο λειτουργικότητας και επηρεασμένο γνωστικό επίπεδο. Όλα αυτά δικαίως καθώς κανένας άνθρωπος δεν είναι πια ο ίδιος βγαίνοντας από την περιπέτεια της αντινεοπλασματικής θεραπείας. Αυτό όμως έχει σαν αποτέλεσμα να νιώθουν ότι έχουν χάσει τον εαυτό τους ή τον έλεγχο του σώματος τους.
Η υποστήριξη των καρκινοπαθών από την οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον έρχεται να βάλει τις βάσεις για τη καθημερινή μάχη που δίνει είτε βρίσκεται στο νοσοκομείο νοσηλευόμενος είτε στο σπίτι. Η αντίληψη από την ίδια την γυναίκα ότι της παρέχεται υψηλού βαθμού υποστήριξη από το περιβάλλον της φαίνεται να αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα που βελτιώνει την προσαρμογή της και μειώνει την δυσφορία της.
Παρά την σοβαρότητα του νοσήματος, η εκτεταμένη έρευνα των τελευταίων ετών όσον αφορά την θεραπεία και την πρόληψη, έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση της επιβίωσης χωρίς υποτροπή αλλά και της συνολικής επιβίωσης των γυναικών που έχουν προσβληθεί από καρκίνο μαστού. Νέα φάρμακα έχουν έρθει στο προσκήνιο και οι ελπίδες για ολοκληρωτική επικράτηση κατά της νόσου έχουν πολλαπλασιαστεί.
Είναι καίριο να γίνει αντιληπτό ότι στην εποχή μας, ο καρκίνος του μαστού, αλλά και αρκετά άλλα νεοπλάσματα, αποτελούν πλέον χρόνια νοσήματα και οι προσβαλλόμενοι οφείλουν να εξοικειωθούν με αυτή την ιδέα, ακριβώς όπως εξοικειώνονται με τη νόσο τους οι διαβητικοί, οι υπερτασικοί, οι καρδιοπαθείς κ.ο.κ. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατορθώσει κανείς να διατηρήσει το συνηθισμένο ρυθμό της ζωή του στον βαθμό του εφικτού. Ενδεχομένως να μην μπορεί να προγραμματίσει το χρόνο του όπως θα ήθελε, τις δραστηριότητες του, τις συνήθειες του ή να κάνει τα ίδια όνειρα για το μέλλον, όπως εάν δεν είχε νοσήσει. Ίσως όμως και να μπορεί. Αυτό που πρέπει να γίνει συνείδηση είναι ότι η μάχη με τον καρκίνο είναι συλλογική προσπάθεια, μια ευθύνη που τη μοιράζεται ο ασθενής με την οικογένεια του και με τον γιατρό. Μια αμφίδρομη σχέση εμπιστοσύνης που στόχο έχει την επικράτηση της ζωής.
Είναι πλέον ξεκάθαρο στις μέρες μας ότι η διάγνωση του καρκίνου δεν συνεπάγεται τον θάνατο, εκτός και αν ο ασθενής εγκαταλείψει τον εαυτό του και χάσει τη θέληση να παλέψει. Αν σκοπεύει να θεραπευτεί ή να ανακουφιστεί από τα συμπτώματα της νόσου ή απλώς ενδιαφέρεται να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του, σε κάθε περίπτωση πρέπει να υιοθετήσει μια μαχητική στάση απέναντι στη ζωή και να κατανοήσει ότι μπορεί να μάθει να ζει με τον καρκίνο του γιατί τα δεδομένα σήμερα επιτρέπουν, αν δεν επιβάλλουν, αισιοδοξία.
