Λεμφοίδημα: Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται
Συγγραφέας Γεώργιος Κίνογλου Γράφτηκε στις ,
Λεμφοίδημα ονομάζεται μία χειρουργική επιπλοκή μετά από πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό μασχάλης για κακοήθη νεοπλάσματα του μαστού. Είναι η συσσώρευση λέμφου στο μεσοκυττάριο χώρο, κυρίως στο υποδόριο λίπος και οφείλεται σε διαταραχή του λεμφικού συστήματος. Η συχνότητα του λεμφοιδήματος τα τελευταία χρόνια έχει ελαττωθεί αφ’ ενός διότι ο συνεχής μαστογραφικός έλεγχος οδήγησε στη διάγνωση μικρότερων όγκων και επομένως σπανιότερη διήθηση των μασχαλιαίων λεμφαδένων και αφ’ ετέρου λόγω της ευρείας χρήσης του λεμφαδένα φρουρού (λ.φ.).
Από τους ασθενείς που θα υποβληθούν σε μασχαλιαίο λεμφαδενικό καθαρισμό (μ.λ.κ.) το 5-20% θα εμφανίσουν κάποιου βαθμού λεμφοίδημα. Το λεμφοίδημα δεν είναι απειλητικό για τη ζωή, αλλά συχνά είναι επώδυνο, μειώνει τη λειτουργική ικανότητα του άκρου και αυξάνει την πιθανότητα φλεγμονών επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής. Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη λεμφοιδήματος σχετίζονται με την έκταση του λεμφαδενικού καθαρισμού μασχάλης και την ακτινοβολία (1).
Τα στάδια του λεμφοιδήματος είναι 3. Στάδιο 1-αυτόματα αναστρέψιμο, Στάδιο 2-μη αυτόματα αναστρέψιμο και το Στάδιο 3-μη αναστρέψιμο (μόνιμο).
Η διάγνωση βασίζεται σε υποκειμενικά ευρήματα (αίσθημα συμπίεσης, πόνος και λειτουργικότητα του άκρου) και αντικειμενικά ευρήματα (περίμετρος και όγκος του άκρου) (2).
Προληπτικά μέτρα όπως αποφυγής τραυματισμού, φλεγμονής και απόφραξης της λεμφικής επαναφοράς, καθώς και εξάσκηση του άκρου, πρέπει να λαμβάνονται άμεσα μετά τη χειρουργική επέμβαση (3).
Η αντιμετώπιση του λεμφοιδήματος είναι κυρίως συντηρητική και περιλαμβάνει ανύψωση του άκρου, λεμφική χειρομάλαξη (massage), πνευματική αντλία, συμπιεστική επίδοση και ελαστικό γάντι που εφαρμόζεται σε όλο το άκρο. Επίσης φαρμακευτική αγωγή (αντιβίωση, φλαβουνίδη (daflon), βενζοπυρόνιο, διουρητικά). Η χειρουργική θεραπεία σπάνια εφαρμόζεται όπως η λιποαναρρόφηση, επιπολής λεμφαγγειεκτομή, σχάση της περιτονίας (fasciotomy), μικροχειρουργική λεμφο-φλεβική αναστόμωση, καθώς και μικροχειρουργική μεταμόσχευση λεμφαδένων (4).
Γενικά πρέπει να αποφεύγονται όλοι εκείνοι οι παράγοντες που αυξάνουν την παραγωγή λέμφου ή την παρακώλυση της κυκλοφορίας της λέμφου (έντονη καταπόνηση του άκρου, υψηλές θερμοκρασίες, στενά ρούχα στην περιοχή της μασχάλης, τραυματισμοί στο άκρο της χειρουργημένης πλευράς καθώς και αιμοληψίες ή εγχύσεις φαρμάκων στο εν λόγω άκρο).
Αναπάντητα όμως παραμένουν πολλά ερωτήματα όπως το ποσοστό της βελτίωσης μετά τη θεραπεία, ποιά είναι η διάρκεια της βελτίωσης του λεμφοιδήματος, ποιό το αποτελεσματικότερο μέσο για μακροπρόθεσμο έλεγχο του λεμφοιδήματος μετά την αρχική θεραπεία και εάν είναι τελικά αποτελεσματική και ασφαλής η φαρμακευτική αγωγή. Η θεραπευτική αντιμετώπιση πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με το στάδιο του λεμφοιδήματος, του χρόνου εμφάνισης και του βαθμού ανταπόκρισης στους θεραπευτικούς χειρισμούς. Με την αύξηση της επιβίωσης, η ποιότητα ζωής έχει μεγάλη σημασία και έτσι χρειάζονται περισσότερες μελέτες όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των μέσων πρόληψης και θεραπείας του λεμφοιδήματος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Maunsell E.et al. Arm problems and physiological distress after surgery for breast cancer. Can. J.Surg.1993;36:315-320
2. Stitzia J. et al. A review of outcome indicators in the treatment of chronic limb oedema. Clin.Rehab.1997;11:181-91
3. Brorson H.et al. Complete reduction of lympoedema of the arm by liposuction after breast cancer. Scand.J.Plast Rec Hand Surg.1997;31:137-43
4. Fillippetti M. et al. Modern therapeutic approaches to postmastectomy brachial lympoedema. Microsurgery 1994;15:604-610
