Τα λιπαρά παχαίνουν; Μύθος!
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Τα λιπαρά παχαίνουν; Μύθος! Η πραγματικότητα είναι ακριβώς αντίθετη. Χρόνια τώρα, σε μια μάταιη προσπάθεια να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ελέγξουν το βάρος τους, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δημόσιας υγείας με τους διατροφολόγους τους συνέστησαν μια «απλή» λύση: μειώστε τα λιπαρά. Μάλιστα, το 1990 έβαλαν και έναν αριθμό σε όλο αυτό, συστήνοντας το λίπος να μην υπερβαίνει το 30 τοις εκατό των συνολικών ημερήσιων θερμίδων.
Από μαθηματικής απόψεως, φαινόταν λογικό: Τόσο οι υδατάνθρακες όσο και οι πρωτεϊνες περιέχουν περίπου 4 θερμίδες ανά γραμμάριο, ενώ το λίπος περιέχει περίπου 9 θερμίδες ανά γραμμάριο. Επομένως θεωρητικά η ελάττωση της πρόσληψης λιπαρών θα οδηγούσε σε μια μεγαλύτερη ελάττωση θερμίδων από ό,τι η ελάττωση μιας ίδιας ποσότητας υδατανθράκων. Ωστόσο, με τον καιρό το μήνυμα έγινε απλά «Το λίπος σάς παχαίνει».
Τι δείχνει όμως η επιστήμη; Τα λιπαρά από μόνα τους δεν σας παχαίνουν, σας βοηθούν να αδυνατίζετε. Για παράδειγμα, σε μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ (όπως και σε πολλές άλλες με παρόμοια αποτελέσματα!) βρέθηκε ότι άνθρωποι που έπαιρναν το 60 έως 70 τοις εκατό των θερμίδων τους από λιπαρά έχαναν βάρος ταχύτερα από εκείνους που έτρωγαν μόνο 20 τοις εκατό των θερμίδων τους από λιπαρά. Βέβαια, η πρόσληψη μιας εξαιρετικά υπερβολικής ποσότητας θερμίδων –από λιπαρά ή οτιδήποτε άλλο- θα σας παχύνει.
Όμως είναι πρακτικά αλλά και πειραματικά αδύνατο να φας υπερβολικά λιπαρά αν αυτά δεν συνοδεύονται από υδατάνθρακες. Χωρίς ψωμί και μαρμελάδα ή χωρίς ζυμάρι, πόσο σκέτο βούτυρο ή πόσα σκέτα φιλέτα ή σκέτο τυρί θα φας; Έτσι, μολονότι η αρχική ιδέα να περιοριστεί η πρόσληψη λιπαρών μπορεί να φαινόταν λογική στα χαρτιά, εσφαλμένα υπέθετε ότι οι άνθρωποι δεν θα αντικαθιστούσαν τις θερμίδες από λιπαρά με ακόμη περισσότερες θερμίδες από υδατάνθρακες που γεμίζουν τα αποθέματα γλυκογόνου.
Τι είναι το γλυκογόνο; Κάποιος πρέπει να σας μιλήσει γι’ αυτό. Γλυκογόνο ονομάζονται οι υδατάνθρακες που αποθηκεύονται στους μυς και το συκώτι σας. Ένας εύκολος τρόπος για να το κατανοήσετε είναι αν το φανταστείτε σαν μια αποθήκη σακχάρου (γλυκόζης), όπου το σάκχαρο είναι η μορφή των υδατανθράκων που το σώμα σας χρησιμοποιεί για καύσιμο.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τις αποθήκες λίπους, οι οποίες μπορούν να επεκτείνονται (δηλαδή να σας κάνουν όλο και πιο παχύσαρκους), η αποθήκη σας γλυκογόνου έχει περιορισμένη χωρητικότητα για σάκχαρο. Σκεφτείτε το ποτήρι σας. Προσπαθήστε να το γεμίσετε με ένα λίτρο νερό και θα δείτε το περισσότερο να ξεχειλίζει και να χύνεται κάτω. Έτσι συμβαίνει και με το σάκχαρο και την αποθήκη σας γλυκογόνου.
Σε αυτό έγκειται και το πρόβλημα. Μια φουλαρισμένη αποθήκη γλυκογόνου δίνει το σήμα στο σώμα σας να χρησιμοποιεί για ενέργεια τους εισερχόμενους υδατάνθρακες (αντί για το λίπος) και να μετατρέπει τους υδατάνθρακες σε λίπος (!) αντί να χρησιμοποιεί το αποθηκευμένο λίπος σας. Αλλιώς η αποθήκη σας γλυκογόνου θα ξεχείλιζε από σάκχαρο που θα έμενε στο αίμα, προκαλώντας διαβητική φθορά.
Το αποτέλεσμα είναι ότι το σώμα σας όχι μόνο σταματάει να καίει λίπος αλλά τείνει και να το διατηρήσει, εφόσον του προσφέρετε λίγο λίπος από την τροφή σας. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους για το τρομακτικά επιδεινούμενο πρόβλημα παχυσαρκίας σήμερα (250% αύξηση σε 25 χρόνια!). Επειδή οι δίαιτες των περισσότερων είναι υπερβολικά περιεκτικές σε υδατάνθρακες, τα αποθέματά τους γλυκογόνου είναι πάντα στα υψηλότατα όρια. Συνεπώς το σώμα τους δεν τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν για καύσιμο το αποθηκευμένο λίπος τους.
Τι άλλες συνέπειες έχει για την υγεία σας το να διατηρείτε συνεχώς φουλαρισμένη την αποθήκη γλυκογόνου; Σοβαρότατες.
Και μάλιστα, μια ανασκόπηση που έγινε το 2002 από το ερευνητικό κέντρο (USDA Human Nutrition Research Center) του Πανεπιστημίου Tufts βρήκε ότι η κατανάλωση έντονα επεξεργασμένων υδρογονανθράκων όπως το λευκό ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι, η ζάχαρη -που αποτελούν τα βασικά τρόφιμα των συμβατικών οδηγιών μιας δίαιτας χαμηλών λιπαρών- αυξάνει τη συνολική κατανάλωση θερμίδων. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι από τη δεκαετία του 70 οι θερμίδες που έχουν προστεθεί στην καθημερινή δίαιτα των Ελλήνων και των Αμερικανών προέρχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από υδατάνθρακες.
Ένας λόγος για την αυξημένη αυτή κατανάλωση υδατανθράκων: Τα λιπαρά φέρνουν κορεσμό, κρατώντας μας ικανοποιημένους για περισσότερο χρόνο από ό,τι αν φάμε υδατάνθρακες. Άρα είναι πιθανό ότι καθώς η πρόσληψη λιπαρών ελαττώνεται, και αντικαθίσταται από υδατάνθρακες, η πείνα σας θα αυξάνεται.
Ένας άλλος σημαντικός παράγων είναι η επίδραση των υδατανθράκων στη μία και μοναδική ορμόνη που συσσωρεύει λίπος στον άνθρωπο και συνάμα μπλοκάρει την καύση λίπους. Συνεπώς όταν τρώτε πολλούς υδατάνθρακες -όπως ο τυπικός Έλληνας σε μια δίαιτα χαμηλών λιπαρών/θερμίδων- η ικανότητά σας να καίτε λίπος αναστέλλεται, εμποδίζοντας την απώλεια λίπους. Απεναντίας, τα λιπαρά δεν εμποδίζουν καθόλου την καύση λίπους!
