Έρπης και οφθαλμός
Συγγραφέας Δημάκη Αικατερίνη Γράφτηκε στις ,
Η λέξη έρπης προέρχεται από την ελληνική λέξη έρπω και χρησιμοποιείται για να δηλώσει έρπουσες δερματικές βλάβες. Εχουν περιγραφεί τουλάχιστον 150 είδη ερπητοιών. Στον άνθρωπο έχουν περιγραφεί 8 ιοί που φέρουν την επίσημη ονομασία Ανθρώπινος Ερπητοιός 1-8.
Αυτοί είναι ο απλούς έρπης Ι και ΙΙ, ο ιός της ανεμευλογιάς – ζωστήρος (VZ), ο ιός του Epstein-Barr, ο μεγαλοκυτταροιός (CMV) και οι ερπητοιοί 6-7-8.
Οι ερπητοιοί χαρακτηρίζονται από την ικανοτητά τους να παραμένουν σε λανθάνουσα κατάσταση μετά την αρχική λοίμωξη και να επανενεργοποιούνται προκαλώντας υποτροπή της πάθησης κάτω από ειδικές συνθήκες
ΙΟΣ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΕΡΠΗΤΑ
Οι ιοί του απλού έρπητα έιναι οι HSV-1 και HSV-2 . Ο τύπος Ι δημιουργεί λοιμώξεις του οφθαλμού του προσώπου και των χειλιών ενώ ο τύπος ΙΙ δημιουργεί λοιμώξεις στα γεννητικά όργανα και σπάνια δυνατόν να προσβάλλει και το μάτι.
Η πρωτοπαθής λοίμωξη μπορεί να εκδηλωθεί αμέσως μετά τη γέννηση (από εστίες μολύνσεως στα γεννητικά όργανα της μητέρας ) η αργότερα από εκκρίματα της στοματικής η της ρινικής κοιλότητος (από άτομα που είναι φορείς του ιού ). Αλλοι τρόποι είναι στενή επαφή με το σημείο της λοίμωξης (άτομα με ενεργή λοίμωξη), η σεξουαλική επαφή και σπάνια η μεταφορά του ιού με τα δάχτυλα η από μολυσμένα κολλύρια η αλοιφές.
Η πρωτοπαθής λοίμωξη μετά την πρώτη επαφή του οργανισμού με τον ιό συνήθως είναι μία ήπια κερατοεπιπεφυκίτις χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα η οποία υποχωρεί γρήγορα χωρίς θεραπεία. Ο ιός όμως παραμένει στον οργανισμό που μολύνθηκε, “ταξιδεύει” μέσω των νεύρων και εγκαθίσταται στα γάγγλια όπου μπορεί να παραμείνει ανενεργός για χρόνια.
Κάτω από ειδικές συνθήκες ενεργοποιείται και προκαλεί υποτροπή της νόσου. Οι εκλυτικοί παράγοντες για την ενεργοποίηση του ιού μποτεί να είναι πυρετός (η πλέον συνήθης αιτία), έκθεση στον ήλιο η τον ψυχρό αέρα, έμμηνος ρύσις, τραυματισμός, ψυχικές διαταραχές, χρήσις κορτιζονούχων κολλυρίων, επεμβάσεις στο μάτι. Μετά την αρχική μόλυνση η υποτροπή μπορεί να συμβεί μήνες η και χρόνια μετά και συνήθως περιορίζεται στο ένα μάτι και σπάνια πηγαίνει και στο άλλο.
Η λοίμωξη από τον απλό έρπητα είναι διαδεδομένη σε όλο το κόσμο. Το 60-70% των παιδιών μέχρι τα 5 έτη και περίπου το 95% των ενηλίκων έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό και έχουν αντισώματα. Κλινική νόσο όμως παρουσιάζει μόνο το 20-30% και οφθαλμική νόσο λιγότερο από 1%.
Συμπτωματολογία:συνήθως η οφθαλμική λοίμωξη εκδηλώνεται με ερυθρότητα, αίσθηση ξένου σώματος, ευαισθησία στο φώς, δακρύρροια, πόνο και φυσσαλίδες στα βλέφαρα. Το τμήμα του ματιού που κυρίως προσβάλλεται είναι ο κερατοειδής. Σε περίπτωση που η βλάβη προχωρήσει στα βαθύτερα στρώματα δυνατόν να οδηγήσει σε σχηματισμό ουλής και σημαντική μείωση της όρασης.
Επειδή τα ανωτέρω συμπτώματα τα συναντάμε συχνά καλό θα είναι σε περίπτωση υπαρξής τους να απευθυνόμαστε στον οφθαλμίατρό μας ο οποίος είναι ο μόνος κατάλληλος να διαπιστώσει αν οφείλονται σε έρπη και να χορηγήσει την κατάλληλη θεραπεία. Η συχνή χρήση κορτιζονούχων κολλυρίων που συστήνονται από μη οφθαλμιάτρους μπορεί να αποβεί επικίνδυνη σε περίπτωση οφθαλμικής λοίμωξης από απλό έρπη.
Η θεραπεία συνίσταται σε χορήγηση αντιικών κολλυρίων και αλοιφών με συχνότητα ανάλογη της βαρύτητας της πάθησης. Ενίοτε μπορεί να χρειαστεί απόξεση της επιφάνειας του κερατοειδή. Σε βαριά κερατίτιδα με σχηματισμό ουλών και μεγάλη μείωση της όρασης θα χρειαστεί κερατοπλαστική.
Μετά από επανειλημμένες υποτροπές ερπητικής κερατίτιδος μπορεί να έχουμε προσβολή των βαθύτερων στρωμάτων του κερατοειδούς(αποτέλεσμα περισσότερο αλλεργικής αντίδρασης προς τον ίό του έρπητα παρά προσβολής από τον ίδιο τον έρπητα). Σε αυτή τη περίπτωση έχουν ένδειξη τα κορτιζονούχα κολλύρια τα οποία όμως δίνονται με πολύ προσοχή, σε συνδυασμό με αντιιική αγωγή και με συχνή παρακολούθηση γιατί υπάρχει ο κίνδυνος υποτροπής λογω της χρήσης κορτιζόνης.
ΕΡΠΗΣ ΖΩΣΤΗΡ
Η ανεμευλογιά και ο έρπητας ζωστήρας προκαλούνται από τον ανθρώπινο ιό της ανεμευλογιάς-ζωστήρα (VZV) που είναι γνωστός και σαν ερπητοιός 3. Μετά από την αρχική λοίμωξη από ανεμευλογιά (συνήθως στην παιδική ηλικία) ο ιός μεταφέρεται από τις δερματικές βλάβες στις ρίζες διαφόρων γαγγλίων όπου παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση. Η ενεργοποίησή του προκαλεί λοίμωξη από έρπητα ζωστήρα. Αυτή η ενεργοποίηση του ιού συμβαίνει όταν έχουμε πτώση της άμυνας του οργανισμού ( γήρας, AIDS, λέμφωμα, ακτινοβολία, λήψη ανοσοκατασταλτικών).
Οφθαλμικός έρπητας ζωστήρας:
Από τα περιστατικά του έρπητα ζωστήρα το 10% θα προσβάλλει τον οφθαλμικό κλάδο του τρίδυμου νεύρου και το 50% από αυτά θα αναπτύξουν επιπλοκές από τα μάτια. Οι βλάβες ταξινομούνται σε 3 στάδια.
Το στάδιο 1 περιλαμβάνει τις βλάβες που αναπτύσσονται μέσα στις πρώτες εβδομάδες από το εξάνθημα. Αυτές δυνατόν να είναι, το χαρακτηριστικό εξάνθημα και οίδημα στα βλέφαρα, επιπεφυκίτιδα (συναντάται συχνά ), επισκληρίτιδα, σκληρίτιδα, κερατίτιδα, ραγοειδίτιδα, οπτική νευρίτιδα και τέλος ακόμη και παραλυση νεύρων (τροχιλιακό, απαγωγό).
Το στάδιο 2 συνίσταται σε χρόνιες βλάβες οι οποίες μπορεί να επιμένουν μέχρι και 10 χρόνια μετά την προσβολή του έρπητα. Αυτές μπορεί να είναι χρόνια επιπεφυκίτιδα, σκληρίτιδα και κερατίτιδα, πτώση βλεφάρου. Η μεθερπητική νευραλγία παρουσιάζεται σε ποσοστό 10-30% και είναι η πλέον εξουθενωτική επιπλοκή για τον ασθενή.
Ο πόνος είναι χειρότερος το βράδυ και επιδεινώνεται από τη ζέστη. Βελτιώνεται αργά με το χρόνο. Το στάδιο 3 περιλαμβάνει υποτροπιάζουσες βλάβες (επισκληρίτιδα, σκληρίτιδα, κερατίτιδα, γλαύκωμα ) οι οποίες δυνατόν να εμφανιστούν και 10 χρόνια μετά τις οξείες βλάβες.
Στον έρπητα ζωστήρα η θεραπεία εκλογής είναι αντιιικά από το στόμα τα οποία πρέπει να ξεκινούν εντός 72 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων γιατί έτσι μειώνεται η βαρύτητα της νόσου και οι μακροχρόνιες επιπλοκές. Για το εξάνθημα χρησιμοποιούμε τοπικά συνδυασμό κορτικοστεροειδών-αντιιικών.
Οι βλάβες του κερατοειδούς στο μάτι δεν είναι ευαίσθητες στους αντιιικούς παράγοντες αλλά ανταποκρίνονται καλά στα τοπικά κορτικοστεροειδή. Η δόση μειώνεται σταδιακά γιατί η απότομη διακοπή μπορεί να προκαλέσει έξαρση των συμπτωμάτων.
