Οπτική νευρίτιδα
Συγγραφέας Δημάκη Αικατερίνη Γράφτηκε στις ,
Οπτική νευρίτις είναι μία φλεγμονή του οπτικού νεύρου η οποία προκαλεί μερική η ολική απώλεια της όρασης.
Το οπτικό νεύρο περιέχει άξονες που αναδύονται από τον αμφιβληστροειδή του ματιού και καταλήγουν στον ινιακό λοβό του εγκεφάλου μεταφέροντας την οπτική πληροφορία. Η φλεγμονή προκαλεί απώλεια της όρασης συνήθως εξαιτίας του οιδήματος και της καταστροφής της μυελίνης θήκης που καλύπτει το οπτικό νεύρο.
Οι αιτίες της οπτικής νευρίτιδος είναι πολλές με πιο συχνή όμως την σκλήρυνση κατά πλάκας. Πάνω από 50% των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας θα αναπτύξει ένα επεισόδιο οπτικής νευρίτιδος.
Η παρουσία απομυελινωτικών πλακών στη μαγνητική τομογραφία όταν έχουμε επεισόδιο οπτικής νευρίτιδος είναι το σημαντικότερο προγνωστικό σημείο για την ανάπτυξη κλινικής σκλήρυνση κατά πλάκας. Σχεδόν 50% των ασθενών με οπτική νευρίτιδα έχουν ευρήματα σκλήρυνσης κατά πλάκας στην MRI (μαγνητική τομογραφία). Σε μια μελέτη παρακολούθησης ο κίνδυνος να αναπτυχθεί σκλήρυνση κατά πλάκας είναι 30% με η χωρίς πλάκες απομυελίνωσης.
Ασθενείς με ευρήματα από την μαγνητική τομογραφία έχουν πιθανότητα 51% να αναπτύξουν σκλήρυνση κατά πλάκας ενώ αυτοί χωρίς ευρήματα ποσοστό 16%. Από άλλη μελέτη προκύπτει ότι 44% των ασθενών με ευρήματα στην μαγνητική τομογραφία δεν θα αναπτύξει σκλήρυνση κατά πλάκας την επόμενη δεκαετία.
Άλλες αιτίες οπτικής νευρίτιδος είναι λοιμώξεις (σύφιλις, έρπης ζωστήρ , ν. Lyme) αυτοάνοσα νοσήματα ( συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), φλεγμονώδεις παθήσεις, φάρμακα (χλωραμφαινικόλη, εθαμβουτόλη) αγγειίτις , σακχαρώδης διαβήτης. Τα κυριώτερα συμπτώματα είναι ξαφνική απώλεια της όρασης (μερική η ολική), ξαφνικό θάμπωμα η ομιχλώδης όραση και πόνος στις κινήσεις του ματιού. Η όραση μπορεί επίσης να περιγραφεί σαν “disturbed blackened” η αίσθηση που έχουμε δηλαδή όταν ζαλιζόμαστε.
Πολλοί αθενείς με οπτική νευρίτιδα χάνουν τη σωστή αντίληψη των χρωμάτων( ειδικά του κόκκινου) με τα χρώματα να φαίνονται “ξεπλυμένα” σε σχέση με το άλλο μάτι. Μελέτες έδειξαν ότι στα παιδιά περίπου το 60% των περιπτώσεων δεν παρουσιάζουν πόνο ενώ σε μεγάλο ποσοστό η προσβολή είναι αμφοτερόπλευρη. Τα συμπτώματα κορυφώνονται μερικές ημέρες έως εβδομάδες μετά την προσβολή ενώ συμπτώματα που δεν βελτιώνονται μετά τις οχτώ εβδομάδες μας οδηγούν σε άλλη διάγνωση.
Η οπτική νευρίτις προσβάλλει νέα άτομα από 18-45 ετών με υπεροχή στις γυναίκες. Η ετήσια συχνότητα είναι 5/100.000.
Θεραπεία:Στις περισσότερες περιπτώσεις οι οπτικές λειτουργίες επανέρχονται στο φυσιολογικό μέσα σε 8-10 εβδομάδες χωρις θεραπεία αλλά είναι δυνατόν η οπτική νευρίτις να οδηγήσει και σε μόνιμη απώλεια όρασης.
Γι’ αυτό η ενδοφλέβια αγωγή με κορτικοστεροειδή που μπορεί να επιταχύνει την επούλωση του οπτικού νεύρου συχνά συνίσταται. Όμως τα άτομα που πήραν ενδοφλέβια αγωγή δεν είχαν διαφορά στην όραση ένα χρόνο μετά σε σχέση με εκείνα που δεν πήραν.
Η ενδοφλέβια κορτιζόνη βρέθηκε επίσης ότι μειώνει το κίνδυνο ανάπτυξης σκλήρυνσης κατά πλάκας την επόμενη διετία μετά την προσβολή στους ασθενείς με ευρήματα απο την μαγνητική τομογραφία. Αυτό το αποτέλεσμα όμως δεν υπάρχει μετά τον τρίτο χρόνο.
Εχει επίσης αποδειχτεί σε μελέτες ότι τα κορτικοστεροειδή από το στόμα μπορεί να αυξήσουν τις υποτροπές της οπτικής νευρίτιδος σε σχέση με τα άτομα που δεν πήραν θεραπεία.
Αυτό το αποτέλεσμα των κορτικοστεροειδών περιορίζεται στην πάθηση της οπτικής νευρίτιδος και δεν παρατηρείται σε άλλες παθήσεις που αντιμετωπίζονται με κορτικοστεροειδή. Όταν η οπτική νευρίτις συνοδεύεται από βλάβες στην μαγνητική τομογραφία που υποδηλώνουν σκλήρυνση κατά πλάκας θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ενδείκνυται.
ΟΠΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ
Σαν οπτική νευροπάθεια ορίζουμε την καταστροφή του οπτικού νεύρου οποιασδήποτε αιτιολογίας.
Καταστροφή και θάνατος των νευρικών κυττάρων του οπτικού νεύρου οδηγεί στα χαρακτηριστικά συμπτώματα της οπτικής νευροπάθειας τα οποία είναι απώλεια όρασης και “ξεπλυμένη” αντίληψη των χρωμάτων.
Με την βυθοσκόπηση από τον οφθαλμίατρο ένας ωχρός δίσκος δηλώνει μία χρόνια οπτική νευροπάθεια. Σε πολλές περιπτώσεις προσβάλλεται μόνο το ένα μάτι και ο ασθενής δεν το έχει αντιληφθεί μέχρι ο οφθαλμίατρος να του καλύψει το υγιές μάτι.
Η οπτική νευροπάθεια πολλές φορές ονομάζεται και οπτική ατροφία.Στην ιατρική όμως ατροφία σημαίνει βλάβη μεν αλλά και ικανότητα για αναγέννηση, γι’ αυτό υπάρχει μία διχογνωμία όσον αφορά το οπτικό νεύρο, ότι ο όρος οπτική νευροπάθεια είναι πιο σωστός από τον όρο οπτική ατροφία.Εν συντομία οπτική ατροφία είναι το τελικό αποτέλεσμα κάθε πάθησης που καταστρέφει νευρικά κύτταρα οπουδήποτε στη πορεία του οπτικού νεύρου.
Οι αιτίες της οπτικής νευροπάθειας μπορεί να είναι:
- Ισχαιμική οπτική νευροπάθεια. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε ανεπαρκή αιμάτωση (ισχαιμία) του οπτικού νεύρου.
- Οπτική νευρίτις. Φλεγμονή του οπτικού νεύρου που συνοδεύεται με οίδημα και καταστροφή της μυελίνης που καλύπτει το οπτικό νεύρο.
- Συμπιεστική οπτική νευροπάθεια. Όγκοι , λοιμώξεις και φλεγμονώδεις διεργασίες δυνατόν να πιέζουν το οπτικό νεύρο καταλήγοντας σε οίδημα του οπτικού δίσκου (η κεφαλή του οπτικού νεύρου που φαίνεται κατά την βυθοσκόπηση) και προοδευτική απώλεια της όρασης.
- Διηθητική οπτική νευροπάθεια. Το οπτικό νεύρο μπορεί να διηθηθεί από όγκους, φλεγμονές και λοιμώξεις. Οι όγκοι μπορεί να είναι πρωτοπαθείς (οπτικό γλοίωμα,τριχοειδές και σηραγγώδες αιμαγγείωμα) η δευτεροπαθείς (μεταστατικό καρκίνωμα,λέμφωμα , λευχαιμία). Η πιο συχνή φλεγμονώδης πάθηση που διηθεί το οπτικό νεύρο είναι η σαρκοείδωση. Μύκητες ,ιοί και βακτήρια μπορούν επίσης να προσβάλλουν το οπτικό νεύρο.
- Τραυματισμός. Το οπτικό νεύρο μπορεί να καταστραφεί από άμεσο η έμμεσο τραυματισμό. Άμεση βλάβη δυνατόν να έχουμε μετά από τραύμα στο κεφάλι η στο κόγχο με απευθείας προσβολή του οπτικού νεύρου για παράδειγμα από σφαίρα. Έμμεση βλάβη έχουμε σε περίπτωση “τυφλού” τραύματος στο κεφάλι στη διάρκεια για παράδειγμα ενός ατυχήματος με μηχανάκι όπου η ισχύς του χτυπήματος μεταφέρεται στο οπτικό νεύρο χωρίς καταστροφή των ιστών γύρω από αυτό (17-63% των περιπτώσεων έμμεσης βλάβης του οπτικού νεύρου οφείλονται σε ατυχήματα με μηχανή). Οι πτώσεις επίσης ευθύνονται για μεγάλο μέρος των περιπτώσεων έμμεσης βλάβης του οπτικού νεύρου και συνήθως συνοδεύονται από απώλεια συνείδησης, πολυσυστηματικό τραυματισμό και τραυματισμό του εγκεφάλου. 6.Διατροφικές οπτικές νευροπάθειες. Μία διατροφική οπτική νευροπάθεια μπορεί να παρουσιαστεί σε εμφανώς υποσιτισμένα άτομα(μεγάλη απώλεια βάρους-καχεξία) όπου έχουμε έλλειψη βιταμινών και μειωμένο επίπεδο πρωτεϊνών στον ορό. Οπτική όμως νευροπάθεια δυνατόν να έχουμε σε καλά σιτισμένα άτομα με έλλειψη βιταμίνης 12 (εγχείρηση γαστρικού by pass προκαλεί μειωμένα επίπεδα Β12 λόγω κακής απορρόφησης). Οι ασθενείς με διατροφική οπτική νευροπάθεια παρουσιάζουν θάμβος και μείωση της όρασης και στα δύο μάτια , τα χρώματα δεν είναι τόσο ζωντανά ενώ δεν υπάρχει πόνος. Η πτώση της όρασης μπορεί να είναι γρήγορη το να οδηγηθεί όμως κάποιος στην τύφλωση είναι σπάνιο. Συχνά αυτοί οι ασθενείς έχουν πόνο και απώλεια της αισθητικότητας στα πόδια και στα χέρια λόγω περιφερικής νευροπάθειας.
- Τοξική νευροπάθεια. Η πιο γνωστή τοξική νευροπάθεια είναι από μεθανόλη. Η δηλητηρίαση από μεθανόλη είναι κατάσταση απειλητική για την ζωή. Ο ασθενής έχει ναυτία, εμετό , αναπνευστική δυσχέρεια, πονοκέφαλο και απώλεια όρασης 18 με 48 ώρες μετά την κατανάλωση. Η αιθυλική γλυκόλη ένα συστατικό των αντιψυκτικών που χρησιμοποιούνται στα αυτοκίνητα είναι επίσης τοξική ουσία για το οπτικό νεύρο. Η εθαμβουτόλη (φάρμακο για την θεραπεία της φυματίωσης) μπορεί επίσης να προκαλέσει οπτική νευροπάθεια. Η όραση μπορεί να βελτιωθεί μετά τη διακοπή του φαρμάκου αλλά ποτέ δεν επιστρέφει στην αρχική όραση. Η αμιοδαρόνη (φάρμακο για τις καρδιακές αρρυθμίες) δυνατόν να προκαλέσει οπτική νευροπάθεια όπως επίσης και εναποθέσεις στον κερατοειδή. Τέλος η έκθεση σε καπνό (κυρίως οι καπνιστές πίπας και πούρων ) ευθύνεται για οπτική νευροπάθεια. Ο μηχανισμός πρόκλησης είναι άγνωστος.
- Κληρονομικές οπτικές νευροπάθειες. Εκδηλώνονται σαν συμμετρική, κεντρική, αμφοτερόπλευρη απώλεια όρασης. Η καταστροφή του οπτικού νεύρου είναι μόνιμη και προοδευτική. Τέτοιες παθήσεις είναι η ν. Leber, η επικρατούσα οπτική ατροφία, το σύνδρομο Behr.
