Νευρική ανορεξία
Συγγραφέας Ιωάννης Ανθούλας Γράφτηκε στις ,
η επιλεκτικότητα τροφής (περιορισμένη γκάμα τροφών δηλ. λιγότερα από 12 και εμφανίζεται κυρίως στα αγόρια),
η αποφυγή τροφής ( με απώλεια βάρους, συναισθηματική διαταραχή ),
η δυσλειτουργική δυσφαγία (φόβος να καταπιεί λόγω κάποιου συναισθηματικού τραύματος),
η εμμονική άρνηση λήψης τροφής (εμφανίζεται κυρίως στα κορίτσια 7-15 ετών),
που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές, αλλά ευτυχώς με καλή πρόγνωση εφόσον διαγνωστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα.
Η πιο σοβαρή όμως διατροφική διαταραχή με εξαιρετικά μεγάλες επιπτώσεις στη ψυχική και σωματική υγεία, αλλά και με μεγάλα ποσοστά θνητότητας (1 στα 5 άτομα καταλήγει) είναι η νευρική ανορεξία. Είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο προσπαθεί να πετύχει χαμηλό σωματικό βάρος, σαν αποτέλεσμα της προκατάληψης και του φόβου ( σε βαθμό φοβίας) που έχει για το σωματικό βάρος και το πάχος. Χαρακτηρίζεται από υπεραπασχόληση με το φαγητό, μυστικοπάθεια, τελειομανία , κατάθλιψη- χαμηλή αυτοπεποίθηση- χαμηλή αυτοεκτίμηση και συμπεριφορές κάθαρσης( πρόκληση εμετών, κατάχρηση καθαρτικών και υπεργυμναστική). Διακρίνεται σε περιοριστικού τύπου (με εσκεμμένη ασιτία) και βουλιμικού τύπου (όταν υπάρχουν συμπεριφορές κάθαρσης).
Για να υπάρξει διάγνωση νευρικής ανορεξίας, πρέπει να πληρούνται κάποια επίσημα διαγνωστικά κριτήρια (DSMIV-1994) όπως:
Άρνηση διατήρησης σωματικού βάρους στα επίπεδα του κατώτερου φυσιολογικού ( τουλάχιστο 15% χαμηλότερο απ το αναμενόμενο ή ΒΜΙ<17,5) ή μη ικανοποιητική ανάπτυξη βάρους και ύψους κατά την εφηβεία (σύμφωνα με τις καμπύλες ανάπτυξης και κυρίως κάτω απ την 10 ή 5 εκατοστιαία καμπύλη).
Αυξημένος φόβος για την αύξηση του βάρους( φόβος ακόμα και για το φυσιολογικό βάρος).
Διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος (αδυναμία στο να αντιληφθούν το πραγματικό μέγεθος και φιγούρα του σώματος).
Απουσία έμμηνου ρύσης για 3 διαδοχικούς κύκλους ή πρωτοπαθής αμηνόρροια (καθυστέρηση εμφάνισης της έμμηνου ρύσης μέχρι την ηλικία 15-16 ετών).
Η διάγνωση της είναι δύσκολη στα μικρά παιδιά, γιατί είναι πιθανό να μη μπορούν να εκφράσουν τους φόβους τους για την αύξηση του βάρους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσουμε στο σημείο που να πληρούνται όλα τα κριτήρια, γιατί τότε η κατάσταση θα έχει προχωρήσει πάρα πολύ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα απ την προσωπική μου εμπειρία, είναι ένα κορίτσι 15 ετών με απώλεια βάρους πάνω από 5 κιλά (με εμφανέστατη ισχνότητα), ανησυχία και διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος (σε βαθμό εμμονής) αλλά με ύπαρξη περιόδου. Ο παιδοψυχολόγος που απευθύνθηκαν οι γονείς τους είπε ότι δεν υπάρχει λόγος να ανησυχούν, ότι δεν πάσχει από νευρική ανορεξία λόγω της εμμήνου ρύσεως. Έτσι επαναπαύτηκαν και δεν έκαναν τίποτα απολύτως μέχρι που κόπηκε και η περίοδος του παιδιού. Κατά την άποψη μου ήταν λάθος ο χειρισμός της κατάστασης, γιατί η ανορεξία απ την άτυπη μορφή της αφέθηκε να εξελιχθεί σε πλήρες σύνδρομο. Πάντα παρατηρούμε την τάση του παιδιού και αν πέσει στην αντίληψη μας έστω και μια ανεξήγητη μείωση του βάρους (το φυσιολογικό στα παιδιά και στους εφήβους είναι η αύξηση του βάρους λόγω ανάπτυξης) ή συχνά παράπονα για γαστρεντερικά προβλήματα, ζητάμε πάντοτε βοήθεια από έναν εξειδικευμένο στις διατροφικές διαταραχές επαγγελματία υγείας. Υπάρχουν αρκετά χαρακτηριστικά σημάδια αναγνώρισης της νευρικής ανορεξίας όπως:
Σημαντική απώλεια βάρους (πτώση έστω και μίας γραμμής στις καμπύλες ανάπτυξης).
Αμηνόρροια δηλ. διακοπή ή καθυστέρηση της έμμηνου ρύσης.
Ανησυχία για την εικόνα του σώματος.
Κριτική για το βάρος και το σώμα άλλων (φίλων, συγγενών, συμμαθητών).
Ανθυγιεινές δίαιτες (περιοριστικές με σκοπό την απώλεια βάρους).
Επιθυμία να γίνει χορτοφάγος (για να περιορίσει τις θερμίδες).
Συνέχιση της δίαιτας ακόμα κι όταν ο στόχος για το βάρος έχει επιτευχθεί( θέλει να γίνει περισσότερο αδύνατο).
Υπερβολική άσκηση( γίνεται εμμονή ).
Φασαρία αν υπάρχει λίπος στο φαγητό ( στραγγίζει το φαγητό).
Κοινωνική απομόνωση (δεν βλέπει τους φίλους του ,κλείνεται σπίτι).
Έντονος φόβος για την απόκτηση βάρους.
Δικαιολογίες ότι έχει φάει κάπου αλλού.
Φαρδιά ρούχα (για να μη φαίνεται το πόσο αδυνάτησε).
Υπάρχουν επίσης και αρκετές αλλαγές στη διατροφική συμπεριφορά του παιδιού , που είναι εύκολο να τις διακρίνουμε, όπως η υπερβολικά αργή κατανάλωση φαγητού και ο κατακερματισμός της τροφής σε πολύ μικρά κομμάτια, οι ασυνήθιστοι συνδυασμοί τροφίμων ,η υπερβολική χρήση μπαχαρικών, ξυδιού, λεμονιού( για να δώσει γεύση στο κατά τ΄άλλα νερόβραστο φαγητό), η υπερβολική κατανάλωση αναψυκτικών (light) και καφέ (για να κόψει την πείνα και για τόνωση). Επίσης η αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων (που θεωρεί παχυντικά )και η επιλογή «ασφαλών» τροφίμων, η μικρή ποικιλία τροφίμων ,η πολύ χαμηλή ή η υπερβολική κατανάλωση υγρών (παιχνίδια με το βάρος) και το κρύψιμο της τροφής που δεν έχει καταναλωθεί ( αλλά σε σημείο που μπορεί εύκολα να βρεθεί). Τα σημεία κλειδιά που πρέπει να προσέξουμε είναι πρώτον η ενασχόληση του παιδιού (σε σημείο υπερβολής) με το βάρος και την φιγούρα του σώματος και η σύνδεση τους με την αυτοαξία του και δεύτερον ότι ο παράγοντας που πυροδοτεί την εμφάνιση της νευρικής ανορεξίας είναι κάποια δίαιτα (ή μια κατάσταση που προκαλεί σημαντική απώλεια βάρους).
Τελειώνοντας να αναφέρω ότι η νευρική ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που έχει κάποια χρησιμότητα για το άτομο που πάσχει (αισθάνεται ιδιαίτερο, ξεχωριστό) έτσι όχι μόνο δε θα ζητήσει από μόνο του βοήθεια, αλλά και ούτε θα αντιληφθεί ότι έχει κάποιο πρόβλημα. Χωρίς να μπούμε στη λογική της αναζήτησης των αιτιών της κατάστασης (αυτές εξάλλου θα φανούν αργότερα στη ψυχοθεραπεία) θα πρέπει να υπάρξει αντιμετώπιση της από μια ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων ( γιατρού, ψυχολόγου, διαιτολόγου) αλλά κυρίως απαιτείται η φροντίδα, η βοήθεια και η στήριξη απ την οικογένεια.
