Stress – Το προσαρμοστικό σύνδρομο (GAS)
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Τι είναι αγχώδης κατάσταση(stress);
Αγχώδης συνδρομή ή stress είναι οι ορατοί ή αόρατοι «κίνδυνοι»,που βάζουν σε ενέργεια το μηχανισμό αντίδρασης – άμυνας του οργανισμού. Αυτή η αντίδραση, αυτή η προσαρμογή του ανθρώπου στις συνθήκες γύρω του και μέσα του, που διαρκώς μεταβάλλονται, είναι απαραίτητη για την ίδια τη ζωή. Αν δεν υπάρχουν αυτά τα εξωτερικά ή εσωτερικά «ερεθίσματα» δεν ζει κανείς.
’γχος επίσης είναι η σωματική και ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από το αίσθημα διάχυτου φόβου, ο οποίος κλιμακώνεται από την ανησυχία έως τον πανικό, με οδυνηρά αισθήματα περίσφιξης του θώρακα και του λαιμού. Η λέξη προέρχεται από το ρήμα άγχω (= σφίγγω τον λαιμό, πνίγω).
Οι 4 μεγάλοι κίνδυνοι του ανθρώπου
Οι «4 πύλες της κολάσεως», που καταστρέφουν την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο τη σωματική, όσο και την ψυχική, είναι το stress, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας- άσκησης. Σπουδαιότερη από όλες είναι το stress. Oι άλλες, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, προκαλούνται από το stress και ακολουθεί φαύλος κύκλος.
Βασικοί τύποι συμπεριφοράς των ανθρώπων με βάση το stress
Σήμερα ξεχωρίζουμε αδρά δύο κυρίως τύπους ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όσοι εμφανίζουν τη συμπεριφορά τύπου «Α» είναι οι βιαστικοί, οι ανήσυχοι. Χαρακτηρίζονται από επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα και αίσθημα «χρονικής πίεσης». Οι άλλοι, που εμφανίζουν συμπεριφορά τύπου «Β» είναι οι ήρεμοι. Μάθανε να αντιμετωπίζουν και το καθημερινό, αλλά και το ξαφνικό stress πιο ψύχραιμα, πιο έμπειρα, πιο ώριμα. Ο άσχημος τρόπος αντιμετώπισης του stress – της ζωής με άλλα λόγια – που μάθανε οι άνθρωποι με συμπεριφορά τύπου «Α», αργά ή γρήγορα κάπου θα ξεσπάσει και θα εμφανιστούν αρρώστιες.
Ανταπόκριση του οργανισμού μας στο stress.
Η ανταπόκριση του οργανισμού στο stress είναι σωματική η και ψυχική. Δεν υπάρχει όργανο στον οργανισμό, που να μην τεθεί σε κατάσταση συναγερμού, για να αντιμετωπίσει το stress. Ο εγκέφαλος, η καρδία, τα μάτια, τα αυτιά, το δέρμα, το έντερο, το συκώτι, τα νεφρά, οι μύες, οι αδένες, τα νεύρα, όλα κινητοποιούνται, όλα παίρνουν διαταγή να χτυπήσουν τον «εχθρό», δηλαδή το stress.
Βλάβες που προκαλεί το άγχος στον οργανισμό μας.
Ένα ξαφνικό και έντονο stress (π.χ. εκτεταμένο έγκαυμα) θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή. Μπορεί να φτάσει μέχρι οξεία ανεπάρκεια του φλοιού των επινεφριδίων και θάνατο. Χρόνιο και ύπουλο stress μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο, ημικρανίες, υπέρταση, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, περιφερειακή αγγειακή νόσος,
σεξουαλική δυσλειτουργία, ανορεξία, βουλιμία, νοσήματα του συνδετικού οστού,
αλλεργικές παθήσεις, άσθμα, έλκος, κολίτιδες, αρθρίτιδες, ψωρίαση και άλλες δερματοπάθειες, παχυσαρκία, σάκχαρο, πίεση, κατάθλιψη και άλλες ψυχοσωματικές ασθένειες.
Το γενικό προσαρμοστικό σύνδρομο.
Ο Walter Canon ανέπτυξε – εκτός των αρχών της ομοιόστασης -την έννοια της φυγής ή μάχης για να ερμηνεύσει την αντίδραση του σώματος σε επείγουσες καταστάσεις. Η αντίδραση αυτή προετοιμάζει το σώμα για μυϊκή δραστηριότητα (πάλη ή αυτοάμυνα), απέναντι σε μια υποθετική ή πραγματική απειλή. Η αντίδραση φυγής ή μάχης είναι μια σειρά από χημικές αποκρίσεις που ξεκινούν από τον μυελό των επινεφριδίων, όπου παράγεται η αδρεναλίνη (επινεφρίνη) και η νοραδρεναλίνη (νορεπινεφρίνη). Επακόλουθο της αντίδρασης είναι η αύξηση του καρδιακού και αναπνευστικού ρυθμού, της πίεσης του αίματος και των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Το αίμα αποσύρεται από τα σπλάχνα και διοχετεύεται προς τους μύες, την καρδία και τους πνεύμονες, προετοιμάζοντας το σώμα για ταχεία απάντηση στον κίνδυνο.
Κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ο Ηans Selye συνέχισε την εργασία του Canon, αναπτύσσοντας ένα πλαίσιο που περιέγραφε την απόκριση του σώματος στο stress. Ο ερευνητής θεμελίωσε τις θεωρίες του σε παρατηρήσεις που πραγματοποίησε σε ασθενείς που φρόντιζε. Οι κλινικές εκδηλώσεις που επεσήμανε ήταν η απώλεια της όρεξης, η απώλεια του βάρους, η αίσθηση και όψη ασθενούς, όπως και τα διάχυτα μυϊκά άλγη. Την απόκριση αυτή ονόμασε σύνδρομο γενικής προσαρμογής (GAS), καθώς αφορά γενικευμένες μεταβολές του σώματος.
Κατά τον Selye, οι μεταβολές στα όργανα συμβαίνουν σε τρία στάδια.
1ο στάδιο, ή φάση επαγρύπνησης, αρχίζει με την αντίδραση φυγής ή μάχης. Τα επινεφρίδια διογκώνεται και απελευθερώνουν ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη. Αυτή προκαλεί την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα και καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αν το stress συνεχίζεται, το σώμα αρχίζει να εμφανίζει εκφυλιστικές μεταβολές (π.χ. συρρίκνωση του θύμου, της σπλήνας, των λεμφαδένων και άλλων λεμφικών σχηματισμών). Μπορούν να παρατηρηθούν και άλλα συμπτώματα, όπως το έλκος στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου.
2ο στάδιο(αντίσταση), το σώμα αντιδρά και επιστρέφει στην ομοιόσταση. Αν ο στρεσογόνος παράγων παύσει, είναι δυνατή η επιστροφή στη φυσιολογική κατάσταση. Αν όμως συνεχίσει να δρα, ο οργανισμός περνά στο στάδιο 3.
3ο στάδιο(εξάντληση), όπου αδυνατεί να συνεχίσει την παραγωγή ορμονών όπως στο στάδιο 1, ή εκδηλώνονται βλάβες σε άλλα όργανα.
Ο Selye υποστηρίζει ότι η αντίδραση του σώματος στο stress είναι μη ειδική, δηλαδή ο οργανισμός αντιδρά ως σύνολο. Ακόμα, stress δεν προκαλούν μόνο βλαπτικοί παράγοντες, αλλά και ωφέλιμοι.
Η θεωρία του Selye αποτέλεσε τη βάση πολλών μελετών. Μια κλασική μελέτη πραγματοποίησαν οι Holmes και Rahe(1967). Υπέθεσαν ότι ένας μεγάλος αριθμός αλλαγών που συμβαίνουν στη ζωή μπορεί να προκαλέσει stress, το οποίο μπορεί να καταλήξει σε νόσο. Οι ερευνητές εξέτασαν άτομα από διάφορες κοινωνικό-
-οικονομικές και πολιτισμικές ομάδες, αξιολογώντας μια σειρά από μεταβολές στη ζωή ανάλογα με την ποσότητα ενέργειας που απαιτήθηκε για την προσαρμογή σε αυτές. Τα γεγονότα καταγράφηκαν και στο καθένα αποδόθηκε ένας αριθμός μονάδων αλλαγής ζωής(LCU). Η κλίμακα ονομάστηκε Κλίμακα Αξιολόγησης Κοινωνικής Αναπροσαρμογής (SRRS). O αριθμός LCU που δέχεται ένα άτομο συσσωρεύεται με τον χρόνο και θεωρητικά αποτελεί ένα δείκτη του stress που έχει υποστεί συνολικά το άτομο. Μια σημαντική συγκέντρωση stress αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης μιας σοβαρής νόσου.
Ιστορικά
Στην ιστορία του σύγχρονου στοχασμού και του πνευματικού πολιτισμού, το άγχος αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά θέματα. Πρώτη φορά βρήκε τη φιλοσοφική του έκφραση στο έργο του Δανού στοχαστή Σέρεν Κίρκεγκορ ειδικότερα στην Έννοια του άγχους την οποία δημοσίευσε το 1844 με το ψευδώνυμο Virgilius Hafniensis. Το άγχος αποτέλεσε, και εξακολουθεί να αποτελεί και σήμερα, ένα από τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του υπαρξισμού, ανεξάρτητα αν ο προσανατολισμός της είναι κοσμικός ή θρησκευτικός. Με το άγχος έχει ασχοληθεί επίσης η ψυχανάλυση, η οποία το θεωρεί ως μια από τις συχνότερες καταστάσεις της ανθρώπινης ψυχής. Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ υποστήριζε ότι η εμφάνιση του άγχους συμπίπτει με αυτό το ίδιο το γεγονός της γέννησης, «γεγονός στο οποίο βρίσκονται συγκεντρωμένα όλα τα οδυνηρά αισθήματα». Το άγχος βρήκε επίσης καλλιτεχνική έκφραση στα περισσότερα έργα της σύγχρονης τέχνης (για παράδειγμα, στα μυθιστορήματα του Φραντς Κάφκα, στους πίνακες του Πάμπλο Πικάσο, στη μουσική του ’ρνολντ Σένμπεργκ κ.ά.).
Από φιλοσοφική άποψη, λοιπόν, με τον όρο άγχος δεν υπονοείται μια καθιερωμένη έννοια, αλλά ένας υπαρξιακός τρόπος, μια ψυχική κατάσταση η οποία συνοδεύει συνεχώς τον άνθρωπο στη ζωή του. Αντίθετα από το φόβο (συναίσθημα συνδεδεμένο με συγκεκριμένες καταστάσεις και αντικείμενα, κοινό στα ζώα και στους ανθρώπους) το άγχος είναι τυπικά ανθρώπινο γνώρισμα και έχει χαρακτήρα περισσότερο μεταφυσικό. Δεν συνδέεται με ιδιαίτερες καταστάσεις, αλλά εκφράζει την ίδια την υπόσταση του ανθρώπου, την επίγνωση(την οποία βιώνει ο καθένας) του εφήμερου και αμφιλογικού χαρακτήρα της ανθρώπινης ύπαρξης. Στη φιλοσοφία του Κίρκεγκορ το άγχος έχει χαρακτήρα ουσιαστικά θρησκευτικό και αποτελεί την οδό που ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει για να επιχειρήσει να φτάσει στον θεό, στην ελευθερία, στη λύτρωση. Το άγχος, που εμφανίστηκε με το προπατορικό αμάρτημα, συνοδεύει τον άνθρωπο στη ζωή του από τη στιγμή που αυτός αποκτά επίγνωση του παραπτώματός του, της μη ελευ8ερίας του, της μη τελειότητάς του. Η συνείδηση νιώθει άγχος γιατί είναι ένοχη και η ενοχή είναι μη ελευθερία. Όμως το άγχος δεν είναι ικανό να εγγυηθεί την εκλογή της θρησκευτικής ζωής, την επίτευξη της ελευθερίας και της θείας απεραντοσύνης. Ο θεός αποκαλύπτεται πάντα και μόνο ως θαύμα, ανεξάρτητα από τις προθέσεις και τις διαθέσεις του ανθρώπου.
Στη νεότερη υπαρξιστική φιλοσοφία, για παράδειγμα στον κοσμικό υπαρξισμό του Ζαν Πολ Σαρτρ ή του Μάρτιν Χάιντεγκερ, το άγχος δεν έχει το θρησκευτικό περιεχόμενο το οποίο είχε για τον Κιρκεγκορ. Θεωρείται υπαρξιακή κατάσταση του ανθρώπου ο οποίος εκσφενδονίζεται σε έναν κόσμο όπου τα πάντα είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν. Τίποτα δεν εγγυάται στον άνθρωπο την πραγματοποίηση της μιας δυνατότητας έναντι της άλλης, τη χρησιμότητα μιας πράξης, την ορθότητα μιας εκλογής, το αποτέλεσμα μιας συμπεριφοράς. Από την επίγνωση μιας τέτοιας υπαρξιακής κατάστασης, εφήμερης και παράλογης, γεννιέται στον άνθρωπο το αίσθημα του άγχους. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια όμως, κατά τρόπο παράδοξο, εκφράζεται ακριβώς με τη θαρραλέα αποδοχή του άγχους, με τη συνειδητή άρνηση κάθε μεταφυσικής εγγύησης, διαμέσου επιλογών, συμπεριφοράς και αναζητήσεων που πραγματοποιούνται στο όνομα ενός πιο σύγχρονου ανθρωπισμού.
Αγχώδης νεύρωση και φοβική νεύρωση
Από το άγχος προκύπτουν διάφορες νευρώσεις όπως η αγχώδης και η φοβική νεύρωση.
Αγχώδης νεύρωση είναι η νεύρωση που χαρακτηρίζεται από αγχώδη υπεραπασχόληση, η οποία φτάνει έως τον πανικό και συχνά συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα. Σε αντίθεση με τη φοβική νεύρωση, το άγχος είναι δυνατόν να υπάρχει υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και δεν είναι περιορισμένο σε ειδικές καταστάσεις ή αντικείμενα. Η διαταραχή πρέπει να διακρίνεται από φυσιολογικό φόβο, ο οποίος εμφανίζεται όταν το άτομο αντιμετωπίζει πραγματικά επικίνδυνες καταστάσεις.
Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, όταν αποτελεί μια αντίδραση του ατόμου στις ψυχοπιεστικές καταστάσεις. Μπορεί να θεωρηθεί και χρήσιμο, γιατί προετοιμάζει το άτομο να αντιδράσει σε επικείμενο κίνδυνο, παρέρχεται δε μετά την πάροδο του κινδύνου. Στην περίπτωση όμως της αγχώδης νεύρωσης είναι παθολογικό, γιατί η παρουσία του δεν συνδέεται με την εμφανή ύπαρξη κινδύνου ή απειλής και είναι συνεχές. Επιπλέον, το νευρωτικό άτομο συχνά αντιδρά με πολύ έντονο άγχος σε καταστάσεις οι οποίες συνήθως προκαλούν ελαφρύ άγχος, όπως για παράδειγμα μια ελαφριά σωματική νόσος.
Τα διάφορα σωματικά συμπτώματα που συνοδεύουν το άγχος είναι αποτέλεσμα εντόνου ερεθισμού του ΑΝΣ (Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος) και υπερδραστηριότητας των συναφών νευροορμονικών μηχανισμών. Ταχυπαλμίες, ωχρότητα, έκτατες συστολές, ψυχρά άκρα, προκάρδια άλγη, αυξημένη αρτηριακή πίεση, τρόμος χεριών, κεφαλαλγία, συσφιγκτικό αίσθημα στον θώρακα και στο στομάχι, εμετοί, διάρροιες, υπέρπνοια, ημικρανία και ιδρώτας (κυρίως στις παλάμες και στα δάκτυλα) είναι συνηθισμένα σωματικά συμπτώματα αγχώδης νεύρωση οργάνου, για παράδειγμα του στομάχου.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση στηρίζεται σε κατάλληλους χειρισμούς για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών στο περιβάλλον του αρρώστου, σε φάρμακα (κυρίως ελάσσονα ηρεμιστικά ή αγχολυτικά) και σε ψυχολογικές θεραπείες.
Φοβικές νευρώσεις
Η φοβία είναι μια παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από εμμονή και διάρκεια. Ο φοβικός ασθενής είναι ένα νευρωσικό άτομο που έχει δικούς του νόμους και κανόνες. Η νεύρωση αυτή, είναι η πιο «κακοφτιαγμένη», γιατί το διάχυτο άγχος της βασικής αγχώδους ψυχονευρώσεως εντοπίζεται, μέσω μιας μαγικής «παιδικής» σκέψης, σε εξωτερικά αντικείμενα. Αυτή η μετάθεση του αγχώδους συναισθήματος (διάχυτου φόβου) ότι κάτι αόριστο κακό θα συμβεί από τη μια στιγμή στην άλλη, κάθε στιγμή κάθε μέρα, συνεχώς δημιουργεί την κλινική εικόνα της φοβίας. Πρέπει να τονιστεί ότι η διαρκής αυτή αγχώδης επαγρύπνηση οφείλεται σε μη ξεπέρασμα του οιδιπόδειου συμπλέγματος και μη ξεκαθάρισμα των σκοπών και μεθόδων αντίδρασης (τρόπου ζωής) του ατόμου.
Το άτομο που έχει φοβική κρίση ιδρώνει, τρέμει ή έχει ρίγη από το φόβο, έχει αύξηση των καρδιακών παλμών, έχει ταχύπνοια και πολλές φορές λιποθυμία λόγω υπεραερισμού και κακής οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Πολλές φορές νιώθει πόνους στο στήθος. Έχει ναυτία, ζάλη, αστάθεια. Φαντασιώνει καταστάσεις που δεν υπάρχουν. Έχει έντονο φόβο ότι θα τρελαθεί ή φοβάται ότι θα πεθάνει. Έχει παραισθήσεις. Σε ποσοστό 15-20% των φοβικών ατόμων περνούν μια κρίση πανικού ιδιαίτερα στα ταξίδια.
Πως εκδηλώνεται ο φόβος
Όταν ο εγκέφαλός μας αναγνωρίσει (μέσω των νευρομεταβιβαστών) έναν κίνδυνο, τότε σημαίνει συναγερμό. Έτσι εκλύονται από την υπόφυση ορισμένες ορμόνες που δρουν στα διάφορα όργανα ¨στόχους¨ όπως π.χ. στα επινεφρίδια στον θυρεοειδή στο πάγκρεας και σε άλλα όργανα.
Παραδείγματα stress
Συχνά παρατηρούμε το stress σε όλες τις ηλικίες των ανθρώπων και σε κάθε κοινωνικό επίπεδο. Για παράδειγμα συχνά φαινόμενα είναι το stress στον τόπο εργασίας και η φιλοδοξία για να πετύχουν τους στόχους τους, τους δημιουργεί άγχος.
Stress στη μαθητική ζωή
Η μαθητική ζωή συμπίπτει με την εφηβεία και το stress μπορεί να φανερωθεί στα παιδία ως αντίδραση στις αλλαγές της ζωής εκτός από τις ακαδημαϊκές πιέσεις. Τα παιδία γίνονται πιο ενήμερα και ευσυνείδητα και η σκέψη τους γίνεται κρισιμότερη και σύνθετη. Συχνά επίσης τα παιδιά δημιουργούν μια ειδική ταυτότητα για τους εαυτούς τους.
Σημεία που προκαλούν την πίεση στους σπουδαστές
1)το stress δημιουργείται από τη γονική πίεση να αποδώσει και να ξεχωρίσει μεταξύ άλλων παιδιών. Όταν δεν μπορούν να αυξηθούν μέχρι εκείνη την προσδοκία, ή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας , τα παιδία μπορούν να πάσχουν από την απογοήτευση, τη φυσική πίεση, την επιθετικότητα, τα ανεπιθύμητα προβλήματα και την κατάθλιψη.
2)οι σπουδαστές που βρίσκονται σε πίεση, αναπτύσσουν αρνητικά γνωρίσματα όπως ντροπή, αντικοινωνικότητα, ζηλοτυπία και μπορεί να υποχωρήσουν στον κόσμο τους για να γίνουν μοναχικοί.
3)σχεδιάζοντας τη ζωή του σπουδαστή μπορεί να τους δημιουργήσει stress. Ένα παιδί στο σχολείο αλλά και μετά από τις σχολικές δραστηριότητες πρέπει να κανονιστεί προσεκτικά για να τους δώσει κάποιο διάστημα αναπνοής. Οι γονείς μπορεί να θέλουν να μάθει μουσική, ζωγραφική, ή να είναι ο σημαντικότερος σε ένα συγκεκριμένο άθλημα. Τόσα πολλά πράγματα γεμίζονται μέσα στο πρόγραμμά τους, απερίσκεπτα συχνά , των επιλογών και των ικανοτήτων των παιδιών που τους ασκούν πολλή διανοητική πίεση σε μια προσπάθεια να εκπληρωθούν οι επιθυμίες των γονέων τους.
4)τα σχολικά συστήματα γεμίζουν τους σπουδαστές με τεράστιο φόρτο εργασίας τον οποίο για να τον εκπληρώσουν πρέπει να περάσουν τα βράδια και τα Σαββατοκύριακα και τις γιορτές διαβάζοντας. Έτσι χωρίς να μπορεί να βρει χρόνο για τον εαυτό του, ο σπουδαστής χάνει το ενδιαφέρον του για την μελέτη και αποδίδει λιγότερο.
5)η νεανική κατάθλιψη ή η ανάπτυξη των εντάσεων προστίθεται στις ακαδημαϊκές πιέσεις. Ένα είναι ανίκανοι να προσαρμοστούν στη μετάβαση και στην αλλαγή, οι σπουδαστές έχουν μεγάλη ανησυχία, αρνητικά προσωπικά γνωρίσματα και μπορούν να υποφέρουν από τα ογκώδη προβλήματα προσοχής.
Αντιμετώπιση του stress
Το δύσκολο στο stress είναι να το αναγνωρίσεις. Το να κάνεις κάτι γι’ αυτό είναι σχετικά εύκολο. Μόλις αναγνωρίσετε ότι υποφέρετε από μια αντίδραση λόγω stress, θα πρέπει να μπορέσετε να αντιληφθείτε και να αντιμετωπίσετε κάθε βαθύτερη αιτία, όχι απλώς τα συμπτώματα. Και μπορείτε να ζητήσετε από κάποιον που εμπιστεύεστε και εκτιμάτε να σας βοηθήσει.
Για την αντιμετώπιση των δυσάρεστων επιπτώσεων του stress χρειάζεται εκπαίδευση από τη βρεφική ηλικία. Γρήγορα να διακόπτεται ο «φαύλος κύκλος», ώστε να μην κρατάει πολύ χρόνο η έκθεση στο stress. Θα πρέπει ο άνθρωπος να βρει τις κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες, γιατί και η αντιμετώπιση του stress είναι εντελώς προσωπικό θέμα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια, ότι πρέπει να καταφεύγει στο αλκοόλ, στο τσιγάρο, σε φάρμακα, σε ναρκωτικά ή στην πολυφαγία. Το τελευταίο αυτό βοηθάει πολύ. Η περιποίηση του κήπου, το κυνήγι, το ψάρεμα, το βάδισμα, η γυμναστική, ο αθλητισμός, τα διάφορα «hobby», η ζωγραφική, η μουσική, η λογοτεχνία, προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις που ανακουφίζουν, ξεκουράζουν και αναζωογονούν τον οργανισμό του ανθρώπου.
Η σωματική άσκηση βοηθά πολύ στη συνεχή βελτίωση της υγείας μας. Η βοήθεια της συστηματικής άσκησης στην καταπολέμηση του stress είναι το καλύτερο και αποτελεσματικότερο μέσο που διαθέτει σήμερα ο άνθρωπος. Επίσης η υγιεινή διατροφή και ο μεσημεριανός ύπνος μπορούν να βοηθήσουν αφάνταστα τα άτομα που έχουν συνεχές stress στη ζωή τους. Επειδή η ζωή μας είναι σύντομη θα πρέπει να τη ζούμε καθημερινά χωρίς άγχος και χωρίς προβλήματα. Ο άνθρωπος αξίζει για μια ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή ακόμη και αν βομβαρδίζεται καθημερινά από χιλιάδες στρεσσογόνους παράγοντες.
Αμυνες εναντίον του stress
Μπορούμε να αμυνθούμε στην επίθεση του stress στη ζωή μας, κατανοώντας τι μας προκαλεί ένταση και μαθαίνοντας πώς να το αποφεύγουμε ή να το προσαρμόζουμε και να το υιοθετούμε καλύτερα. Οι κυριότερες άμυνες βρίσκονται μέσα μας και συνίστανται πρωτίστως σε σωματική και πνευματική ευεξία – ένα υγιές σώμα και ένα υγιές μυαλό.
Σωματικές άμυνες
Μπορούμε να βελτιώσουμε τις άμυνές μας κάνοντας μια υγιή και ευχάριστη ζωή και προσέχοντας τους εαυτούς μας.
1)Ύπνος: βεβαιωθείτε ότι κοιμάστε καλά. Αν αντιμετωπίζεται δυσκολίες στον ύπνο, μειώστε την καθημερινή συνολική κατανάλωση σε τσάι, καφέ, και ελαφρά ποτά που περιέχουν καφεΐνη κ.τ.λ..
2)Διατροφή: Προσπαθήστε να διατηρείτε το ιδανικό βάρος για το ύψος σας. Καταναλώνουμε λιγότερα λίπη και παχυντικές τροφές.
3)Ασκηση: τακτική σωματική άσκηση.
Ψυχικές άμυνες
Η βελτίωση της γενικής υγείας και της φυσικής κατάστασης μπορεί να μας προστατεύσει και να μειώσει τις συνέπειες του stress επάνω μας. Κάποια γεγονότα, από τη φύση τους προκαλούν υπερένταση, αλλά πολλές από τις αντιδράσεις μας σ’ αυτά εξαρτώνται από τις θέσεις, τα πιστεύω και τις αξίες μας. Το μυαλό έχει μια ολόκληρη σειρά από αμυντικούς μηχανισμούς και αν και μπορεί να βοηθούν βραχυπρόθεσμα, ενδέχεται να λειτουργήσουν ως φραγμοί στην προσαρμογή μας στη νέα κατάσταση και την αντιμετώπιση του stress. Προκειμένου να ξεπεράσουμε το stress, συνήθως δεν έχουμε διαθέσιμες τις κατάλληλες ή αρκετές στρατηγικές αντιμετώπισης. Χρειάζεται να μάθουμε νέες μεθόδους αυτοκαθοδήγησης και αυτοελέγχου.
1)Αυτοκαθοδήγηση: κατά τη διάρκεια κάποιου γεγονότος συμβουλευόμαστε τους εαυτούς μας θετικά με τις πιο χρήσιμες οδηγίες που σκεφτήκαμε, αντί να σπαταλάμε χρόνο και ενέργεια πανικόβλητοι ή επαναλαμβάνοντας συνεχώς άσχετες σκέψεις.
2)Αυτοέλεγχος: το να έχουμε ένα αίσθημα ελέγχου των πραγμάτων, μειώνει την ένταση της επιρροής τους. Αληθεύει ότι υπάρχουν κάποια πράγματα τα οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε ούτε στο ελάχιστο, αλλά υπάρχει συνήθως κάποια παράμετρος του προβλήματος που μπορούμε να αλλάξουμε προς όφελός μας, μειώνοντας έτσι το πιεστικό αίσθημα αδυναμίας.
3)Χαλάρωση: βελτιώνει τον ύπνο, αυξάνει την πνευματική και τη σωματική κατάσταση, καταπολεμά την κούραση, μειώνει το άγχος και την ένταση, δεν προκαλεί εθισμό
Πώς να τα εφαρμόζετε όλα μαζί
Ως τρόπους για ταχύτατο έλεγχο του stress συγκεντρώνουμε τις τεχνικές της καθημερινής αντιμετώπισης του, συνδυάζοντας τον έλεγχο των σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων λόγω stress, τη χρήση της αυτοκαθοδήγησης, τις βαθιές αναπνοές και τη χαλάρωση. Για παράδειγμα, κολλήστε μια κόκκινη κουκίδα στο κέντρο του ρολογιού σας, για να σας υπενθυμίζει να εφαρμόζετε τον έλεγχο της σωματικής έντασης και των σκέψεων που μπορεί να προκαλούν stress στη διάρκεια της ημέρας. Προκαλέστε τις σκέψεις σας, ή το ελάχιστο, ανακουφίστε τον εαυτό σας μέσω της χαλάρωσης λέγοντας «χαλάρωσε» και κάντε το αυτό με μια βαθιά, αργή αναπνοή, την οποία θα κρατάτε για τρία έως έξι δευτερόλεπτα και θα εκπνέετε αργά, εφαρμόζοντας την τεχνική χαλάρωσης.
Τ.Ε.Ι. ΛΑΡΙΣΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ
ΘΕΜΑ: STRESS – ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ (GAS)
ΧΑΛΑΤΣΑΚΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ
ΛΑΡΙΣΑ 2004
