Τι είναι το σύνδρομο Asperger (ΑS);
Συγγραφέας Ελένη-Μαρία Συρίγου Γράφτηκε στις ,
Το σύνδρομο Asperger είναι μια σύμφυτη νευροβιολογική κατάσταση που επηρεάζει το 0,25% του πληθυσμού και κυρίως τους άνδρες. Συνδέεται με τον αυτισμό και περιλαμβάνει αυτιστικές συμπεριφορές καθώς και χαρακτηριστικές ελλείψεις σε κοινωνικές και επικοινωνιακές ικανότητες. Τα άτομα με AS έχουν μέση ή άνω του μέσου όρου ευφυΐα και συχνά, ασυνήθιστα χαρίσματα και δημιουργικότητα. Ως διάγνωση, είναι γνωστό από τη δεκαετία του 1940, αλλά περιλήφθηκε στα ιατρικά διαγνωστικά εγχειρίδια μόλις το 1994.
Το πιο εμφανές σύμπτωμα είναι το επίμονο ενδιαφέρον του παιδιού για ένα πράγμα ή θέμα αποκλείοντας οποιοδήποτε άλλο. Τα παιδιά με AS θέλουν να γνωρίζουν τα πάντα σχετικά με το αντικείμενο του ενδιαφέροντός τους και οι συνομιλίες τους με τους άλλους κυρίως αφορούν αυτό.
Τα παιδιά με AS μπορούν να συγκρατήσουν μεγάλο όγκο πληροφοριών για το αγαπημένο τους θέμα και μιλούν ασταμάτητα με λεξιλόγιο υψηλού επιπέδου και επίσημη γλώσσα. Παρολ’αυτά, ο λόγος τους μοιάζει περισσότερο με τυχαία συλλογή γεγονότων ή στατιστικών, χωρίς στόχο ή συμπέρασμα.
Η ομιλία τους ίσως χαρακτηρίζεται από έλλειψη ρυθμού, μονοτονία και από αδυναμία ρύθμισης της έντασης της φωνής αναλόγως του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται.
Σε αντίθεση με τη σοβαρή απόσυρση των αυτιστικών παιδιών από τον υπόλοιπο κόσμο, τα παιδιά με AS απομονώνονται εξαιτίας των φτωχών κοινωνικών δεξιοτήτων τους και των περιορισμένων ενδιαφερόντων τους. Πράγματι, ίσως πλησιάσουν άλλους ανθρώπους, αλλά είναι αδύνατο να διατηρήσουν ένα φυσιολογικό διάλογο λόγω ακατάλληλης ή εκκεντρικής συμπεριφοράς ή επειδή θέλουν να μιλούν αποκλειστικά για το μοναδικό ενδιαφέρον τους.
Συχνά, τα παιδιά με AS έχουν ιστορικό αναπτυξιακών καθυστερήσεων στις κινητικές τους ικανότητες, είναι αδέξια και δεν μπορούν να συντονίσουν το βάδισμά τους. Επίσης, είναι πιθανό να επηρεαστεί ένα ή περισσότερα αισθητηριακά συστήματα ώστε οι απλές αισθήσεις να γίνονται αντιληπτές ως ανυπόφορα έντονες.
Πολλά άτομα με AS είναι πολύ ενεργά στα παιδικά τους χρόνια, ενώ παρουσιάζουν άγχος ή κατάθλιψη στην αρχή της ενήλικης ζωής. Άλλες καταστάσεις που συχνά συνυπάρχουν με AS είναι η διάσπαση προσοχής (ADHD), διάφορα τικ (όπως το σύνδρομο Tourette), η κατάθλιψη, διαταραχές άγχους και OCD.
Αίτια
Τα αίτια του AS είναι γενικά άγνωστα. Ο Asperger υποστήριζε ότι υπάρχουν γενετικές καταβολές και ότι τα χαρακτηριστικά της διαταραχής εμφανίζουν και οι γονείς των πασχόντων, ιδιαίτερα οι πατέρες. Υπάρχουν και μετά τον Asperger αναφορές για οικογενή εμφάνιση της διαταραχής.
Εκτός από γενετικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί, επίσης και νευροφυσιολογικοί. Το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου παίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική συμπεριφορά. Ο «κοινωνικός» εγκέφαλος αυτών των κατά τα άλλα υγιών ατόμων δεν έχει εξελιχθεί όπως θα έπρεπε.
Με ποια κριτήρια γίνεται η διάγνωση;
*Δεν υπάρχει οποιαδήποτε σημαντική γενική καθυστέρησης στη γλώσσα ή στη γνωστική ανάπτυξη. Οι δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, η προσαρμοστική συμπεριφορά και η περιέργεια για το περιβάλλον κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων χρόνων είναι σε επίπεδο συνεπές με φυσιολογική διανοητική ανάπτυξη. Παρολ’αυτά, καθυστερεί κάπως η ανάπτυξη της κινητικότητας και η κινητική αδεξιότητα είναι συχνή. Συνηθισμένες είναι και οι απομονωμένες ειδικές ικανότητες, συνήθως συνδεδεμένες με μη φυσιολογικές ενασχολήσεις.
*Δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Με άλλα λόγια:
1. Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει επαρκώς το άμεσο βλέμμα, την έκφραση του προσώπου, τις σωματικές χειρονομίες και στάση για να ρυθμίσει την κοινωνική αλληλεπίδραση
2. Δεν μπορεί να αναπτύξει σχέσεις με συνομηλίκους που περιλαμβάνουν κοινό πεδίο ενδιαφερόντων, δραστηριοτήτων και συναισθημάτων
3. Σπάνια αναζητά και χρησιμοποιεί άλλους ανθρώπους για ανακούφιση και στοργή σε στιγμές στρες ή λύπης και/ ή προσφέρει ανακούφιση και στοργή σε άλλους όταν αυτοί δείχνουν λύπη ή στενοχώρια
4. Δεν μπορεί διασκεδάσει να ζητήσει αυθόρμητα να μοιραστεί τη δική του διασκέδαση με άλλους
5. Δεν μπορεί να αντιληφθεί τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς και βρίσκει τη συμπεριφορά των άλλων απρόβλεπτη και αγχωτική.
*Παρουσιάζονται περιορισμένα, επαναλαμβανόμενα και στερεοτυπικά πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, όπως:
1. Ασχολείται με στερεοτυπικά και περιορισμένα πρότυπα ενδιαφέροντος
2. Προσκολλάται σε ασυνήθιστα αντικείμενα και σε συγκεκριμένες ρουτίνες
3. Παρουσιάζει στερεοτυπικές και επαναλαμβανόμενες κινητικές επιτηδεύσεις που περιλαμβάνουν είτε χτύπημα ή στρίψιμο χεριών/ δακτύλων, ή περίπλοκες κινήσεις ολόκληρου του σώματος
4. Ασχολείται με μέρη αντικειμένων ή με μη λειτουργικά στοιχεία υλικών για παιχνίδι (όπως η οσμή τους, η αίσθηση της επιφάνειάς τους, ή ο θόρυβος/ δόνηση που δημιουργούν)
5. Λυπάται εξαιτίας αλλαγών σε μικρές, μη λειτουργικές λεπτομέρειες του περιβάλλοντος.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ;
Η πρώτη βασική προϋπόθεση για τη διαχείριση του AS είναι η έγκαιρη διάγνωση. Συνήθως επίσημη διάγνωση μπορεί να γίνει από ψυχιάτρους ή κλινικούς ψυχολόγους. Σε κάποιες περιπτώσεις μια τέτοια διάγνωση θα μπορούσε να συνδεθεί με ισόβιο στίγμα, αλλά γενικά, η διάγνωση βοηθάει το άτομο και το περιβάλλον του (οικογενειακό, σχολικό, εργασιακό) να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητές του και να ανταποκριθούν στις ανάγκες του
Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία. Αυτό που προτείνεται είναι προσεγγίσεις από ψυχολόγους και εργοθεραπευτές που περιλαμβάνουν βελτίωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης του ατόμου, συμπεριφορική ψυχοθεραπεία και ακόμα και αλλαγές στη διατροφή και στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του.
