Παραρρινοκολπίτιδες
Συγγραφέας Αίας-Θεόδωρος Παπασταύρου Γράφτηκε στις ,
Τί εἶναι οἱ παραρρίνιοι κόλποι;
Εἶναι κοιλότητες μέσα στὰ ὀστᾶ τοῦ σπλαχνικοῦ κρανίου, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν παραρτήματα τῆς ρινικῆς κοιλότητος. Ἐπικοινωνοῦν μ’ αὐτὴν μέσῳ στενῶν ὀπῶν ἢ πόρων καὶ ὑπαλείφονται ἀπὸ ἀναπνευστικὸ βλεννογόνο. Φυσιολογικὰ ὑπάρχουν δύο ἱγμόρεια, δύο μετωπιαῖοι κόλποι, δύο σφηνοειδεῖς καὶ ἀπὸ δύο ὁμάδες προσθίων καὶ ὀπισθίων ἠθμοειδῶν. Κατὰ τὴ γέννησι ὑπάρχουν μόνο οἱ σφηνοειδεῖς καὶ οἱ ἠθμοειδεῖς κυψέλες. Στὸ 3ο-4ο ἔτος ἀναπτύσσονται τὰ ἱγμόρεια, ἐνῷ οἱ μετωπιαῖοι μόλις κατὰ τὸ 7ο ἔτος. Οἱ φλεγμονές τους ὀνομάζονται γενικὰ παραρρινοκολπίτιδες, καὶ εἰδικότερα μὲ τὸ ὄνομα τοῦ κάθε κόλπου.
Πόσο συχνές εἶναι οἱ παραρρινοκολπίτιδες;
Μὲ βάσι στοιχεῖα ἄλλων συγκρισίμων χωρῶν, φαίνεται ὅτι το 18% τοῦ γενικοῦ πληθυσμοῦ κάνει ἕνα τοὐλάχιστον ἐπεισόδιο ὀξείας παραρρινοκολπίτιδος ἐτησίως. Ἡ ἐπίπτωσι τῶν λοιμώξεων αὐτῶν ἔχει αὐξηθῆ τὰ τελευταῖα χρόνια λόγῳ τῆς αὐξανομένης ἀτμοσφαιρικῆς ρυπάνσεως, τοῦ συνωστισμοῦ στὶς πόλεις, τῶν ἀλλεργιῶν, τῆς καταχρήσεως φαρμάκων κλπ.
Τί εἶναι παραρρινοκολπῖτις;
Παραρρινοκολπῖτις εἶναι ἡ φλεγμονὴ τοῦ βλεννογόνου, δηλ. τῆς μεμβράνης ποὺ καλύπτει ἐσωτερικὰ τοὺς παραρρινίους κόλπους, πχ τὸ ἱγμόρειο ἄντρο κλπ. Οἱ ὀξεῖες παραρρινοκολπίτιδες εἶναι βραχυπρόθεσμες νοσήσεις ποὺ ἀπαντοῦν καλὰ στὰ ἀντιβιοτικὰ καὶ στὰ ἁπλᾶ ἀποσυμφορητικά. Οἱ χρόνιες χαρακτηρίζονται ἀπὸ συχνὲς παροξύνσεις. Καὶ αὐτὲς ἀπαντοῦν στὰ φάρμακα, ἐνίοτε ὅμως χρειάζονται χειρουργεῖο.
Σὲ στεφανιαία τομὴ ὑπολογιστικῆς τομογραφίας διακρίνεται τὸ φλεγμαῖνον ἀριστερὸ ἱγμόρειο ἄντρο.
Ἡ περιοχὴ τοῦ στομίου (MO) εἶναι κλειστή. Ἐπίσης διακρίνεται ἡ φυσαλιδώδης μέση ρινικὴ κόγχη δεξιά (CB).
Πῶς ἐκδηλώνεται ἡ ὀξεία παραρρινοκολπῖτις;
Μὲ πόνο στὸ πρόσωπο, αἴσθημα πιέσεως, ρινικὴ συμφόρησι καὶ δυσκολία στὴν ἀναπνοή, βλέννες, ἐλάττωσι τῆς ὀσφρύσεως, βῆχα κλπ. Ἐνίοτε προστίθενται πυρετός, κάκοσμη ἀναπνοή, κόπωσι, κακουχία, πόνος στὰ ἄνω δόντια κλπ. Ἡ βλέννες εἶναι συνήθως παχύρρευστες, κολλώδεις καὶ ἔγχρωμες. Συνήθως ἀρχίζει μὲ ἕνα κρυολόγημα, ποὺ χειροτερεύει μετὰ τὶς πρῶτες 3-4 ἡμέρες καὶ ἐπιμένει περισσότερο ἀπὸ 10, ἢ ποὺ παρουσιάζεται ἐξ ἀρχῆς μὲ σοβαρότερα ἀπὸ τὸ συνηθισμένο συμπτώματα.
Ποιά εἶναι ἡ ἀντιμετώπιση;
Ὑποστηρικτικὰ μέσα καὶ φάρμακα. Στὶς μικροβιακὲς λοιμώξεις δίνουμε ἀντιβιοτικὰ γιὰ 10-15 ἡμέρες. Βοηθοῦν πολὺ καὶ τὰ ἀποσυμφορητικὰ καὶ οἱ πλύσεις.
Πῶς ἐκδηλώνεται ἡ χρονία παραρρινοκολπῖτις;
Πίεσι ἢ πόνος στὸ πρόσωπο, βάρος καὶ αἴσθημα πληρότητος, δυσκολία στὴ ρινικὴ ἀναπνοή, παχειὲς κιτρινοπράσινες βλέννες, καμμιὰ φορὰ καὶ μὲ αἷμα, ὀπισθορρινικὲς ἐκκρίσεις. Ἐνίοτε συνυπάρχει πυρετός, κακουχία καὶ κάκοσμη ἀναπνοή.
Χρ. ρινοπαραρρινοκολπῖτις. Κυριαρχεῖ ἡ ἀνεπάρκεια τῶν μέσων ρινικῶν πόρων, μὲ κατὰ τόπους ἀλλοίωσι τῶν βλεννογόνων καὶ ἄθροισι λίγων ἐκκρίσεων.
Τί μπορεῖ νὰ γίνῃ γιὰ ν’ ἀνακουφιστει ο πόνος;
Εἰσπνοὲς ἀτμοῦ μὲ αἰθέρια ἔλαια καὶ ρινικὲς πλύσεις μὲ χλιαρὸ σοδόνερο ἢ ἁλατόνερο εἶναι πολὺ καλὲς καὶ ἀβλαβεῖς, ἀκόμη καὶ γιὰ συνεχῆ χρῆσι. Σ’ αὐτὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ προσθέσῃ καὶ λίγο βάμμα Calendula ἢ Echinaccea. Oἱ ἀναλογίες εἶναι:
1 λίτρο νερὸ + 3 κουταλάκια σόδα.
Σὲ ἕνα κρασσοπότηρο τοῦ διαλύματος αὐτοῦ προσθέστε 2 ml βάμματος.
Ὅταν ἔχῃ προστεθῆ τὸ βάμμα, τὸ διάλυμα δὲν κρατάει πάνω ἀπὸ 12 ὧρες.
Χλιαρὲς κομπρέσσες βοηθοῦν ἐπίσης τὸν πόνο.
Ἡ πεῖρα ἔχει δείξει ὅτι τὰ φάρμακα χωρὶς ἰατρικὴ ὁδηγία συνήθως ὁδηγοῦν σὲ δυσκολίες καὶ καθυστέρησι τῆς θεραπείας, διότι δὲν εἶναι συνήθως καλὰ ἐκλεγμένα. Τοπικὰ ἀποσυμφορητικὰ ἐπιτρέπονται μόνο γιὰ 2-3 ἡμέρες.
Πῶς μεθοδεύει ὁ γιατρὸς τὴν ἐπιλογὴ τῆς κατάλληλης θεραπείας;
Μὲ τὴ συστηματικὴ ἐξέτασι ὅλων τῶν παραμέτρων. Αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται μὲ τὸ ἱστορικό, τὴν πλήρη ΩΡΛ ἐξέτασι καὶ τὴν ἐνδοσκόπησι. Ὁ Ὠτορινολαρυγγολόγος δὲν θὰ παραλείψῃ βέβαια νὰ κοιτάξῃ καὶ γιὰ ἐνδεχόμενες ἐπιπλοκές. Μπορεῖ ἀκόμη νὰ χρειαστοῦν καλλιέργεις, ἀκτινολογικὲ ἐξετάσεις, ἀλλεργιολογικὰ τέστ κλπ.
Σὲ ὀβελιαία τομὴ ὑπολογιστικῆς τομογραφίας διακρίνεται ἀπὸ ἀριστερὰ πρὸς τὰ δεξιὰ ὁ μετωπιαῖος κόλπος (M), τὸ μετωπιαῖο κόλπωμα(FR), οἱ πρόσθιες καὶ ὀπίσθιες ἠθμοειδεῖς κυψέλες (E) καὶ ὁ σφηνοειδὴς κόλπος (S).
Mὲ ἔντονο μαῦρο χρῶμα ἀπεικονίζονται οἱ χῶροι ποὺ περιέχουν ἀέρα.
Διακρίνεται ἀπὸ ἀριστερὰ πρὸς τὰ δεξιὰ τὸ σφηνοηθμοειδὲς κόλπωμα (S/ER), τὸ στόμιο τοῦ σφηνοειδοῦς κόλπου (SO), ὁ σφηνοειδὴς κόλπος (S) κατειλημένος ἀπὸ πυῶδες ἔκκριμα καὶ πάνω ἀπὸ αὐτὸν τὸ τουρκικὸ ἐφίππιο (ST), ὅπου κατασκηνοῖ ἡ ὑπόφυσις.
Τί χρειάζεται ἡ ἐνδοσκόπηση;
Ἡ ἐνδοσκόπησι δημιουργεῖ τὴ μεγάλη διαφορὰ μεταξὺ εἰδικῆς καὶ πρόχειρης ἐξετάσεως. Εἶναι ἡ ὀπτικὴ παρατήρησι σημαντικῶν ἀνατομικῶν δομῶν ποὺ δὲν εἶναι προσιτὲς στὴν ἄμεσι ἐξέτασι, καὶ παρέχουν πολὺ σημαντικὲς λεπτομέρεις γιὰ τὴν ἀκριβῆ διάγνωσι καὶ θεραπεία. Ἡ σπουδαιότερη τέτοια περιοχὴ εἶναι συγκεκριμένα ὁ μέσος ρινικὸς πόρος, ὅπου ἐκβάλουν ὅλοι οἱ πρόσθιοι κόλποι. Εἶναι τὸ σημεῖο ἀπ’ ὅπου συνήθως ἀρχίζει ἡ παθολογία τῶν παραρρινίων. Ἡ δεύτερη σημαντικότερη τέτοια περιοχὴ εἶναι τὸ σφηνοηθμοειδὲς κόλπωμα, ὅπου ἐκβάλουν ὅλοι οἱ ὀπίσθιοι κόλποι. Τὸ μετωπιαῖο κόλπωμα, ἡ τρίτη σὲ σπουδαιότητα περιοχή, δὲν εἶναι προσιτὸ οὔτε στὴν ἐνδοσκόπησι, καὶ ἐξετάζεται μὲ τὴν κατάλληλη ὑπολογιστικὴ τομογραφία.
Πῶς γίνεται ἡ ἐνδοσκόπηση;
Προηγεῖται ἐλαφρὰ ἐπιφανειακὴ ἀναισθητοποίησι, γιὰ νὰ ὑπάρχῃ ἄνεσι στὴν ἐξέτασι τῶν πιὸ δύσκολων σημείων. Κατόπιν, μὲ συστηματικὸ τρόπο, κατευθύνεται τὸ ἐργαλεῖο σὲ ὅλα τὰ σημεῖα ποὺ ἔχουν γενικὸ καὶ εἰδικὸ γιὰ τὴν περίπτωσι κλινικὸ ἐνδιαφέρον. Ἀναζητοῦνται οἱ πηγὲς τῆς πυώδους ἐκκρίσεως, στενώματα καὶ σημεῖα παθολογικῆς ἐπαφῆς, οἰδήματα καὶ πολύποδες, αἷμα καὶ ἀλλοιώσεις τοῦ βλεννογόνου. Ἀναζητοῦνται ἐπίσης σημεῖα, ἡ ὕπαρξις τῶν ὁποίων προδιαθέτει στὴ χρονιότητα τῶν λοιμώξεων τοῦ ἀνωτέρου ἀναπνευστικοῦ.
Ποιό θεραπευτικὸ σχῆμα θὰ ἐπιλέξῃ ὁ γιατρός;
Αὐτὸ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν περίπτωσι. Σὲ γενικὲς ὅμως γραμμές, ἔχει σημασία ἡ ἐπαρκὴς ἀποσυμφόρησι, οἱ πλύσεις καὶ τὰ ἀντιβιοτικά, ἐφ’ ὅσον βέβαια πρόκειται γιὰ μικροβιακὴ λοίμωξι. Οἱ ἰογενεῖς παραρρινοκολπίτιδες, ποὺ εἶναι πολύ συχνές, δὲν ἀπαντοῦν στὰ ἀντιβιοτικά. Τὰ ἀντιισταμινικὰ καὶ τὰ ἀποσυμφορητικὰ ἀπὸ τοῦ στόματος σπανίως ἐνδείκνυνται, ἐνῶ συνήθως ἀντενδείκνυνται διότι κάνουν τὶς ἐκκρίσεις πιὸ πηκτές. Οἱ μυκητιασικὲς παραρρινοκολπίτιδες δὲν εἶναι σπάνιες καὶ ἀπαιτοῦν ἀντιμυκητιασικὰ ἀντιβιοτικά. Ἡ χρῆσι αὐτῆς τῆς τάξεως ἀντιβιοτικῶν ἀπαιτεῖ ηὐξημένη προσοχή.
Πρέπει νὰ γίνουν ἀλλαγὲς στὸν τρόπο ζωῆς;
Τὸ κάπνισμα δὲν ὀφελεῖ ποτέ, εἰδικὰ ὅμως ἐδῶ βλάπτει διότι παραλύει τὴν κινητικότητα τῶν κροσσῶν τοῦ ἀναπνευστικοῦ ἐπιθηλίου, δυσκολεύοντας ἔτσι τὴν ἀπομάκρυνσι τῶν ἐκκρίσεων. Χρειάζεται νὰ πίνῃ κανεὶς ἀρκετὰ ὑγρά, ὥστε νὰ παραμένουν ρευστὲς οἱ ἐκκρίσεις.
Κροσσοὶ διακρίνονται στὸ ἄνω μέρος τῆς εἰκόνος
Πότε χρειάζεται χειρουργικὴ ἀντιμετώπιση;
Σὲ καταστάσεις ποὺ ἐπιμένουν παρά τὴ χορήγησι ἐπαρκοῦς συντηρητικῆς ἀγωγῆς, καθὼς καὶ σὲ καταστάσεις ποὺ ὑποτροπιάζουν, ἐνδείκνυται ἡ χειρουργικὴ ἀντιμετώπισι.
Ποῦ ἀποσκοπεῖ τὸ χειρουργεῖο;
Ἡ βλέννη συμβάλλει ἀποφασιστικὰ στὴν τοπικὴ ἄμυνα τῶν βλεννογόνων. Ἐπειδὴ ὁ βλεννογόνος τοῦ ἀναπνευστικοῦ τὴν παράγει συνεχῶς, ἕπεται ὅτι πρέπει καὶ νὰ τὴν ἀπομακρύνῃ συνεχῶς, ἀλλοιῶς θὰ ἐλίμναζε μέσα στὶς παραρρίνιες κοιλότητες. Ἡ λίμνασι καὶ στασιμότης τῆς βλέννης συνεπάγεται μόλυνσι ἀπὸ τὰ μικρόβια ποὺ φυσιολογικὰ ὑπάρχουν ἐκεῖ, δηλαδὴ παραρρινοκολπίτιδα.
Στὶς περιπτώσεις λοιπὸν ποὺ ἡ παραρρινοκολπῖτις ἔχει προκαλέσει δυσκολία στὴν φυσικὴ ἀπομάκρυνσι τῶν ἐκκρίσεων (μὲ τὸν μηχανισμὸ τῶν κροσσῶν τοῦ ἀναπνευστικοῦ βλεννογόνου), τότε χρειάζεται χειρουργιὴ διόρθωσι τοῦ στομίου ποὺ ἀνεπαρκεῖ. Ὁ συνήθης λόγος τῆς ἀνεπάρκειας τοῦ μηχανισμοῦ ἀπομακρύνσεως τῆς βλέννης εἶναι ἡ πάχυνσι καὶ ἡ παθολογικὴ ἀλλοίωσι τοῦ βλεννογόνου, ὡς συνέπεια τῶν λοιμώξεων ποὺ ἐπαναλαμβάνονται, ἢ ποὺ δὲν θεραπεύονται ἀρκετὰ γρήγορα καὶ ἀρκετὰ καλά.
Ὑπάρχουν βέβαια καὶ ἄλλοι λόγοι, ἐκτὸς τῶν λοιμώξεων, ποὺ μᾶς ὑποχρεώνουν νὰ χειρουργήσουμε, πχ ἡ προβληματικὴ ἀνατομικὴ κατασκευὴ κάποιων στομίων, ἡ πάχυνσι τοῦ βλεννογόνου ἀπὸ βαρότραυμα (σὲ πτῆσι ἢ κατάδυσι), ἀπὸ ἀλλεργία, ἀπὸ ἀτοπία κλπ.
Πιό συγκεκριμένα, τί ἀκριβῶς πρέπει νὰ γίνῃ κατὰ τὴν ἐπέμβαση;
Πρέπει νὰ διευρυνθοῦν τὰ φυσικὰ στόμια τῶν κόλπων, νὰ ἀπομακρυνθῇ ὅσος βλεννογόνος ἔχει μόνιμες βλάβες, ἐνῷ παράλληλα πρέπει νὰ μείνῃ ἀπείραχτος ὅσο περισσότερος βλεννογόνος ἔχει προοπτικὴ νὰ ξαναλειτουργήσῃ φυσιολογικά. Οἱ παλαιότερες ἐπεμβάσεις, ποὺ ἦταν πιὸ ἐπιθετικές, δὲν γίνονται πιὰ σήμερα, ἢ γίνονται γιὰ ἀντιμετώπιση ἄλλων προβλημάτων.
Διεύρυνση στομίου τοῦ ἱγμορείου
Διεύρυνση στομίου του σφηνοειδους κόλπου
Ἀριστερά: Ἀποκλεισμένη κυψέλη και σημείο ἐπαφής.
Δεξιά: Συντηρητική ἐξαίρεση καὶ διόρθωση της διαταραχής
Ἡ βασικὴ τεχνικὴ ποὺ ἐφαρμόζουμε ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια εἶναι ἡ ἐνδοσκοπική προσπέλαση.
Σὲ κάποιες περιπτώσεις συνδυάζεται καὶ καὶ μὲ ἄλλες χειρουργικὲς τεχνικές, ἂν εἶναι ἀπαραίτητο, πχ μὲ ἀκρορριζεκτομή, ἂν μιὰ ἱγμορεῖτις εἶναι ὀδοντογενής (περίπου τὸ 15% τῶν περιπτώσεων ποὺ χρειάζονται χειρουργεῖο).
Τι σημαίνει η επέμβαση πρακτικά για τον άρρωστο;
Σημαίνει γενικὴ ἀναισθησία καὶ παραμονὴ στὸ νοσοκομεῖο συνήθως γιὰ μία ἡμέρα, μερικές φορὲς γιὰ δύο. Χειρουργικὸς πόνος γενικὰ δὲν ὑπάρχει, ὅπως στὶς συνηθισμένες ἐπεμβάσεις, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνῃ ὅτι δὲν ὑπάρχουν στιγμὲς δυσκολίας γιὰ τὸν ἀσθενῆ, προερχόμενες κυρίως ἀπὸ τὸ μπούκωμα ποὺ προκαλοῦν οἱ πωματισμοί, ἡ ἀναγκαστικὴ ἀναπνοὴ ἀπὸ τὸ στόμα (ὅσο εἶναι κλειστὴ ἡ μύτη) κλπ. Ὅλα αὐτὰ διαρκοῦν 3-5 ἡμέρες. Ἡ πλήρης ἀποθεραπεία παίρνει περίπου 4 ἑβδομάδες, στὴ διάρκεια τῶν ὁποίων πραγματοποιοῦνται καθαρισμοὶ καὶ περιποιήσεις, ἀναλόγως μὲ τὶς ἀνάγκες τοῦ κάθε ἀσθενοῦς.
Ὑπάρχει πιθανότης ἐπιπλοκῆς κατὰ τὸ χειρουργεῖο;
Δὲν ὑπάρχει καμμία ἰατρικὴ πρᾶξι ποὺ νὰ εἶναι ἐντελῶς ἀσφαλὴς καὶ ἀπηλλαγμένη πιθανότητος κάποιας ἐπιπλοκῆς. Αὐτὸ ἀφορᾷ τόσο στὴν ἁπλῆ χορήγησι ἑνὸς φαρμάκου, ὅσο καὶ στὶς χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ὅλες οἱ ἰατρικὲς πράξεις πρέπει νὰ εἶναι ἀρκούντως αἰτιολογημένες, ὥστε τὸ ἀναμενόμενο ὄφελος τοῦ ἀσθενοῦς νὰ ξεπερνᾷ τὴν ἐνδεχόμενη ζημία.
Ἔχει μεγάλη σημασία νὰ μπορῇ ὁ θεράπων νὰ ἀντιμετωπίσῃ τὴν ἐνδεχομένη ἐπιπλοκή, καὶ νὰ ὑπάρχῃ ἡ κατάλληλη γι’ αὐτὸ ὑποδομή. Οἱ ἐπιπλοκὲς ὀφείλουν νὰ συζητοῦνται συγκεκριμένα καὶ πάντοτε, μὲ τρόπο ἀνάλογο τῆς ἀντιληπτικῆς ἱκανότητος τοῦ συγκεκριμένου ἀσθενοῦς καὶ τοῦ περιβάλλοντός του.
Tί συνέπειες μπορεί να έχει η καθυστέρηση η παραμέληση της ενδεικνυόμενης θεραπείας;
Οἱ παραρρινοκολπίτιδες μπορεῖ νὰ παρουσιάσουν ἐπιπλοκὲς ὅταν ὑπάρξῃ καθυστέρησι θεραπείας ἢ παραμέλησή τους. Σίγουρα θὰ ὑποστῇ ὁ ἀσθενὴς ταλαιπωρεία καὶ πόνο χωρὶς λόγο. Σὲ μερικὲς περιπτώσεις εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξῃ φλεγμονὴ τῶν ὀστῶν, τοῦ περιοφθαλμικοῦ λίπους, τῆς παρειᾶς, ἀκόμη καὶ μηνιγγῖτις ἢ ἐγκεφαλικὸ ἀπόστημα. Ἀκούγεται ἀπίστευτο, ἀλλὰ ἀντιμετωπίζουμε τέτοια περιστατικὰ στὴ σύγχρονη ἐποχή, ἀκόμη καὶ σὲ ἀσθενεῖς ποὺ ἔχουν ἄνετη πρόσβασι σὲ καλῆς ποιότητος ὑγιειονομικὲς ὑπηρεσίες.
