Τι είναι το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών;
Συγγραφέας Σπύρος Καρράς Γράφτηκε στις ,
Στην Ελλάδα το ποσοστό εμφάνισης του συνδρόμου είναι αυξημένο και ανέρχεται σε 6.8 % του γενικού πληθυσμού.
Η αιτιολογία της νόσου είναι πολυπαραγοντική.
Στην εκδήλωση της συμβάλουν γενετικοί, οικογενείς, φυλετικοί και εξωγενείς (παχυσαρκία, διατροφή) παράγοντες.
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών συνίσταται από ένα ετερογενές φάσμα εκδηλώσεων, που αποτελεί συνδυασμό κλινικών ή / και βιοχημικών ευρημάτων υπερανδρογοναιμίας, ολιγομηνόρροιας, χρόνιας ανωοθυλακιορρηξίας και εμφάνιση χαρακτηριστικών ευρημάτων των ωοθηκών στην εξέταση τους υπερηχογραφικά.
Η συχνότερη εκδήλωση της ανωοθυλακιορρηξίας είναι οι διαταραχές εμμήνου ρύσης (αμηνόρροια). Οι διαταραχές στην ωοθυλακιορρηξία συντελούν στην υπερπλασία του ενδομητρίου (πιθανός προδιαθεσικός παράγοντας για την εμφάνιση νεοπλασίας του ενδομητρίου) και τις δυσλειτουργικές αιμορραγίες της μήτρας.
Η υπερανδρογοναιμία του συνδρόμου χαρακτηρίζεται από υπερτρίχωση, ακμή, ανδροειδή αλωπεκία και σμηγματόρροια. Εμφανίζεται συνήθως στο άνω χείλος, στις παρειές και στην κοιλιακή χώρα.
Περίπου 50-90% των ασθενών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων.
Οι διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας συντελούν στην εμφάνιση υπογονιμότητας σε μεγάλο ποσοστό των ασθενών. Παρόλα αυτά η υπογονιμότητα δεν εμφανίζεται σε όλες τις πάσχουσες από το σύνδρομο. Παράλληλα, παρατηρείται αυξημένη συχνότητα αποβολών στο πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Εκτός από τις διαταραχές ωοθυλακιορρηξίας πιθανώς και άλλοι παράγοντες να συμβάλουν στην εμφάνιση υπογονιμότητας, όπως η παχυσαρκία. Η κεντρικού τύπου παχυσαρκία είναι συχνό εύρημα σε ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και προκαλεί ποικίλες μεταβολικές διαταραχές (αντίσταση στην ινσουλίνη, δυσλιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2). Στην εμφάνιση των διαταραχών αυτών ομοιοστασίας, σημαντικό ρόλο κατέχουν γενετικοί και διατροφικοί παράγοντες. Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται πως το σύνδρομο εκτός από τις παραπάνω εκδηλώσεις, παρουσιάζει και άλλες όψιμες επιπλοκές όπως σύνδρομο υπνικής άπνοιας και καρδιαγγειακή νόσο.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από τους επιθυμητούς στόχους ιατρού και ασθενούς. Χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές και μη, μέθοδοι αντιμετώπισης. Η υπερτρίχωση μπορεί να αντιμετωπιστεί με μη φαρμακευτικές μεθόδους (κερί, ηλεκτρόλυση – θερμόλυση και χρήση laser). Φαρμακευτική θεραπεία πρώτης επιλογής αποτελεί η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Διάφορες μελέτες έχουν τεκμηριώσει την ελλάτωση της διαμέτρου της τρίχας και της εμφάνισης νέων θυλάκων. Παράλληλα, μπορεί να συνδυασθεί με μη φαρμακευτική θεραπεία (ηλεκτρόλυση ή laser). Η προσθήκη αντιανδρογόνων σκευασμάτων σε συνδυασμό με την αγωγή με αντισυλληπτικά, αποτελούν επίσης αποτελεσματική θεραπεία στην αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης. Λόγω της δυνητικά τερατογόνου δράσης τους, δε θα πρέπει να χορηγούνται χωρίς τη χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων σε άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι ευαισθητοποιητές της ινσουλίνης έχουν μέτρια θεραπευτική δράση στην αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης σε ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ακμής περιλαμβάνει τη χορήγηση τοπικών ρετινοειδών, μηχανική αφαίρεση (καθαρισμό) και τη χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων με χαμηλή ανδρογόνο δράση. Με τη θεραπεία βελτιώνεται η ακμή και η σμηγματόρροια.
Η χρόνια ανωοθυλακιορρηξία, που παρατηρείται στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα ενδομήτριας υπερπλασίας και μηνορραγιών. Τα αντισυλληπτικά δισκία προλαμβάνουν την υπερπλασία του ενδομητρίου, τις δυσλειτουργικές αιμορραγίες της μήτρας και πιθανώς αναστέλλουν την ανάπτυξη νεοπλασίας στο ενδομήτριο.
Σε ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν συστήνεται αρχικά απώλεια βάρους, άσκηση και διακοπή καπνίσματος. Αυτή η παρέμβαση είναι μέρος της θεραπείας για όλες τις ασθενείς με το σύνδρομο, ακόμη και σε αυτές με κανονικό βάρος. Προϋπόθεση της επιτυχίας της παραπάνω θεραπείας σε ασθενείς με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι η τακτική παρακολούθηση από το θεράποντα ενδοκρινολόγο ή γυναικολόγο. Αν οι ασθενείς δεν κατορθώσουν να χάσουν βάρος, ή αν η μέτρια απώλεια σωματικού βάρους δεν αποκαταστήσει ωοθυλακιορρηκτικούς κύκλους, ως δεύτερη θεραπευτική επιλογή χρησιμοποιείται η κιτρική κλομιφένη ή άλλα σκευάσματα.
Συμπερασματικά, η ετερογένεια του συνδρόμου και οι σοβαρές πρώιμες και όψιμες επιπλοκές απαιτούν συνολική αντιμετώπιση, λαμβάνοντας υπόψιν τις κλινικές εκδηλώσεις και την αναγνώριση παραγόντων κινδύνου σε κάθε ασθενή εξατομικευμένα. Προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι η βαθιά κατανόηση των παθοφυσιολογικών διαταραχών του συνδρόμου από τη μεριά του ιατρού, καθώς και η επαρκής ενημέρωση της ασθενούς.
