Νέα φάρμακα για την ηπατίτιδα C: συναρπαστικό να ζεις το μέλλον!
Συγγραφέας Ευάγγελος Χολόγκιτας Γράφτηκε στις ,
O συνδυασμός ιντερφερόνης (1 ένεση την εβδομάδα) και ριμπαβιρίνης (4 με 6 δισκία καθημερινά) αποτελούσε μέχρι πριν από 2-3 έτη τη μοναδική θεραπευτική επιλογή που είχαν οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C.
Ο διπλός αυτός συνδυασμός είχε αρκετά μειονεκτήματα, καθώς έπρεπε ο ασθενής να υποβάλλεται σε θεραπεία που περιελάμβανε την χορήγηση ιντερφερόνης με υποδόρια ένεση, διαρκούσε 24 εως 48 εβδομάδες, σχετιζόταν με την εμφάνιση αρκετών παρενεργειών, απαγορευόταν να δοθεί σε ασθενείς με ηπατική
ανεπάρκεια και αποτύγχανε στην επίτευξη μακροχρόνιας ιολογικής ανταπόκρισης, δηλαδή κάθαρσης του ιού από τον οργανισμό, σε ποσοστό 40%-50%. Μάλιστα, τα ποσοστά αποτυχίας ήταν ακόμα υψηλότερα σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών που είχαν και τη μεγαλύτερη ανάγκη να απαλλαγούν από τον ιό της ηπατίτιδας C, όπως σε ασθενείς με κίρρωση. Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτή η μεγάλη ανάγκη που υπήρχε να βρεθούν νέα φάρμακα έναντι της χρόνιας λοίμωξης από τον ιό της ηπατίτιδας C.
Η καλύτερη κατανόηση του κύκλου ζωής του ιού της ηπατίτιδα C, είχε ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα παραγωγής μεγάλου αριθμού καινοτόμων αντι-ιικών φαρμάκων με δράση εναντίον των διαφόρων σταδίων πολλαπλασιασμού του ιού. Τα φάρμακα αυτά βρίσκονται σε διάφορα στάδια κλινικών δοκιμών και ορισμένα από αυτά είναι εγκεκριμένα και διαθέσιμα στην αγορά ή αναμένεται να κυκλοφορήσουν τους επόμενους λίγους μήνες ή έτη.
Τα δύο πρώτα νέα φάρμακα που πήραν έγκριση (κυκλοφορούν επίσημα και στην Ελλάδα εδώ και αρκετούς μήνες) ήταν η μποσεπρεβίρη (boceprevir, Merck) και η τελαπρεβίρη (telaprevir, Janssen). Τα δύο αυτά φάρμακα χορηγούνται από το στόμα και έχουν ισχυρή αντι-ιική δράση, αλλά πρέπει να χορηγούνται πάντοτε ως τριπλός συνδυασμός με ιντερφερόνη και ριμπαβιρίνη για 48 εβδομάδες και είναι δραστικά έναντι μόνο του γονοτύπου 1 και όχι των υπολοίπων (δηλαδή 2 έως 6). Ο τριπλός συνδυασμός (δηλαδή ιντερφερόνης με ριμπαβιρίνη και μποσεπρεβίρη ή τελαπρεβίρη) αύξησε σημαντικά την αποτελεσματικότητα της θεραπείας έναντι του ιού της ηπατίτιδας C, σε σχέση με τον κλασσικό διπλό συνδυασμό (δηλαδή ιντερφερόνης και ριμπαβιρίνης): κατά 30%-35% στους πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς και κατά 45%-65% σε ασθενείς που είχαν υποτροπή της HCV λοίμωξης μετά από προηγούμενο διπλό συνδυασμό. Όμως, παράλληλα αυξήθηκε και το ποσοστό των παρενεργειών που καλείται να αντιμετωπίσει ο ασθενής και ο γιατρός (κυρίως αναιμία για τη μποσεπρεβίρη, εξάνθημα και αναιμία για την τελαπρεβίρη). Επίσης, ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει αρκετά επιπλέον δισκία την ημέρα, αφού στα δισκία της ριμπαβιρίνης προστίθενται ακόμα 12 για την μποσεπρεβίρη και 6 για την τελαπρεβίρη. Να σημειωθεί ότι η τελαπρεβίρη, σε αντίθεση με την μποσεπρεβίρη, χρειάζεται να χορηγείται μόνο για τις πρώτες 12 από τις 48 εβδομάδες θεραπείας.
Η σοφοσμπουβίρη (Sovaldi, Gilead), είναι το πρώτο από τα νέα αντιικά φάρμακα 2ης γενιάς που πήρε έγκριση σε Ευρώπη και Αμερική μόλις πριν από λίγους μήνες, χωρίς να έχει πάρει ακόμα επίσημη έγκριση στη χώρα μας. Η σοφοσμπουβίρη είναι δραστική έναντι όλων των γονοτύπων του ιού της ηπατίτιδας C (παν-γονοτυπική δράση) προκαλώντας ταχύτατη πτώση του ιικού φορτίου και, εφόσον δίνεται σε συνδυασμό με άλλα αντιικά φάρμακα, δεν προκαλεί ιική αντοχή. Επίσης, ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της σοφοσμπουβίρης είναι η δυνατότητα χορήγησης μία φορά ημερησίως χωρίς να χρειάζεται προσαρμογή της δόσης σε ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια ή νεφρική δυσλειτουργία, εφόσον ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης είναι μεγαλύτερος από 30ml/min. Σημαντικό πλεονέκτημα της σοφοσμπουβίρης θεωρείται το γεγονός των περιορισμένων αλληλεπιδράσεων που έχει με τα άλλα φάρμακα. Συνεπώς, δεν χρειάζεται προσαρμογής της δοσολογίας σε ασθενείς που λαμβάνουν άλλα φάρμακα λόγω συνοδών νοσημάτων.
Η σοφοσμπουβίρη φαίνεται να έχει εξαιρετικό προφίλ ασφαλείας, όπως έχει εκτιμηθεί σε πάνω από 3000 ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C που συμμετείχαν στις εγκριτικές μελέτες του φαρμάκου. Μάλιστα, οι περισσότερες παρενέργειες που αποδίδονται στη σοφοσμπουβίρη είναι ήπιας βαρύτητας, μη ειδικές (π.χ. ναυτία) και σπάνια έχουν οδηγήσει σε διακοπή του φαρμάκου. Τα στοιχεία αυτά είναι πολύ ενθαρρυντικά, καθώς φαίνεται ότι η σοφοσμπουβίρη μπορεί να χορηγηθεί σε δύσκολους ασθενείς, όπως είναι αυτοί με μη αντιρροπούμενη κίρρωση, που μέχρι τώρα δεν είχαν καμιά άλλη εναλλακτική λύση εκτός από τη μεταμόσχευση ήπατος. Επίσης, σε μεταμοσχευμένους ασθενείς με ηπατίτιδα C, η σοφοσμπουβίρη δίνει τη δυνατότητα εκρίζωσης του ιού χωρίς σημαντικές παρενέργειες ή αλληλεπιδράσεις με τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα που θα έθεταν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του μοσχεύματος.
Συγκεντρωτικά και σύμφωνα με τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες, η θεραπεία της ηπατίτιδας C με βάση τη σοφοσμπουβίρη διαμορφώνεται ενδεικτικά ως εξής: α) για τους ασθενείς με γονότυπο 1, 4, 5 και 6: τριπλός συνδυασμός με ιντερφερόνη, ριμπαβιρίνη και σοφοσμπουβίρη για 12 εβδομάδες (ή ριμπαβιρίνη και σοφοσμπουβίρη για 24 εβδομάδες αν υπάρχει αντένδειξη ή αδυναμία ανοχής της ιντερφερόνης), β) για τους ασθενείς με γονότυπο 2 και 3: διπλός συνδυασμός ριμπαβιρίνης και σοφοσμπουβίρης για 12 και 24 εβδομάδες, αντιστοίχως.
Με την έγκριση της σοφοσμπουβίρης ανοίγει ο δρόμος για την αποτελεσματική θεραπεία των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα C χωρίς την ανάγκη χορήγησης ιντερφερόνης, που αποτελούσε μέχρι σήμερα έναν βασικό ανασταλτικό παράγοντα. Συνεπώς, οι ασθενείς με ηπατίτιδα C μπορούν πια να ατενίζουν το μέλλον τους πιο αισιόδοξα. Ουσιαστικά, η σοφοσμπουβίρη επιτρέπει για πρώτη φορά τη θεραπεία της ηπατίτιδας C, όπως θα έπρεπε να είναι η ιδανική θεραπεία για μια τόσο σοβαρή ασθένεια: λίγα δισκία ημερησίως χωρίς ενέσεις για σύντομο χρονικό διάστημα με υψηλή αποτελεσματικότητα και ελάχιστες παρενέργειες.
Πολύ πρόσφατες μελέτες (ION Ι, ΙΙ και ΙΙΙ) έδειξαν προς τα πού θα κινηθεί η θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C: χορήγηση συνδυασμού νέων αντιικών φαρμάκων χωρίς την ανάγκη ιντερφερόνης. Υπό αυτό το πρίσμα, η σοφοσμπουβίρη φαίνεται να αποτελεί την ιδανική «ραχοκοκαλιά» της αντιικής θεραπείας, πάνω στην οποία θα μπορούν να προστίθενται ένα ή περισσότερα από του στόματος αντιικά φάρμακα νέας γενιάς. Ήδη, νέα φάρμακα (π.χ. σιμεπρεβίρη, ντακλατασβίρη, λεντιπασβίρη) βρίσκονται σε προχωρημένα στάδια κλινικών δοκιμών και αναμένεται να πάρουν έγκριση το επόμενο χρονικό διάστημα.
Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και δίνεται για πρώτη φορά η δυνατότητα να θεραπευτούν όλοι οι ασθενείς με ηπατίτιδα C ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της νόσου. Εντούτοις, τα νέα φάρμακα αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά το άμεσο κόστος και να εγείρουν ζητήματα ισότιμης πρόσβασης και κοινωνικής ισότητας, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο διακρίσεων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ας ελπίσουμε, αυτή η πρόκληση να αποτελέσει και μια ευκαιρία να βγούμε πιο σοφοί συνειδητοποιώντας ότι η ιστορία προχωρά με αλληλοσεβασμό και αμοιβαίες υποχωρήσεις και ότι η ανθρώπινη υγεία αποτελεί ένα παγκόσμιο αγαθό που πρέπει να τίθεται πάνω από οποιαδήποτε πολιτική και οικονομική σκοπιμότητα.
