Ψυχογενής Ανορεξία και Ψυχοθεραπεία !!!
Συγγραφέας Εύη Καπασακαλίδη Γράφτηκε στις ,
Οι διαταραχές της διατροφής είναι ψυχοσωματικές διαταραχές που έχουν να κάνουν με την διατροφή και το σωματικό βάρος.
Οι διαταραχές αυτές αποτελούν σοβαρές ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, όπου η ασιτία και η υπερφαγία αποτελούν τα συμπτώματα, που οφείλονται σε υποκείμενες ψυχολογικές και συναισθηματικές δυσκολίες.
Εκφράζουν δηλαδή ασυνείδητα, έναν τρόπο αντιμετώπισης της ζωής που υιοθετεί το άτομο όταν βρίσκεται μπροστά σε προβλήματα που φαίνονται δύσκολα και για τα οποία δε διαθέτει επαρκή προετοιμασία.
Η εστίαση στο φαγητό, η υπερφαγία ή η άρνηση πρόσληψης τροφής αποκλείουν την επεξεργασία επώδυνων συναισθημάτων.
Οι διαταραχές αυτές οφείλονται σε ένα συνδυασμό από νευρολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, ενώ έρευνες δείχνουν πως µμπορεί να υπάρχει και γενετική προδιάθεση.
Η νευρική ανορεξία (anorexia nervosa) . . .
Τα άτομα, τα οποία υποφέρουν από νευρική ανορεξία, έχοντας τον παράλογο φόβο ότι θα παχύνουν, περιορίζουν σημαντικά την πρόσληψη τροφής.
Η στάση ζωής των ανορεκτικών περιλαμβάνει έλλειψη αυτοεκτίμησης, σε συνδυασμό με υψηλές προσδοκίες και τελειοθηρία.
Οι συνέπειες της έντονης και μακρόχρονης δίαιτας που υποβάλλεται το άτοµο ποικίλουν.
Το άτομο αποκτά προκαταλήψεις απέναντι σε διάφορες τροφές, παράξενες διατροφικές συνήθειες, κάνει αυξημένη κατανάλωση καφέ, τσαγιού, υγρών ή ασχολείται συνεχώς µε την τροφή κάνοντας μικρές λήψεις τροφής σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Συναισθηματικά, το άτοµο έχει συνήθως κατάθλιψη, άγχος, ευερεθιστότητα, θυμό, αδυνατεί να βιώσει ικανοποίηση και αυτή η συναισθηματική κατάσταση το ωθεί στην απομόνωση.
Οι γνωστικές λειτουργίες εξασθενούν και πιο συγκεκριμένα υπάρχει µμειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, κρίσης και λήψης αποφάσεων. Τέλος, συμβαίνουν και πολλές νευροφυσιολογικές αλλαγές, όπως διαταραχές στον ύπνο, γαστρεντερολογικές διαταραχές, υποθερμία, µμειωμένος µεταβολικός ρυθμός και µειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με το DSM- IV τα διαγνωστικά κριτήρια της Ψυχογενούς Ανορεξίας είναι (APA, 1994):
Α. Άρνηση διατήρησης βάρους σώματος στο ελάχιστο φυσιολογικό επίπεδο βάρους για την ηλικία και το ύψος ( χαμηλότερο βάρος τουλάχιστον κατά 25% από το κανονικό ).
Β . Έντονος φόβος παχυσαρκίας που δεν ελαττώνεται µε τη μείωση του βάρους.
Γ. Διαταραχή στον τρόπο µε τον οποίο το άτοµο βιώνει το βάρος και το σχήμα του σώματος του, τα οποία επηρεάζουν υπέρµετρα την αυτοαξιολόγηση του ατόµου, ή άρνηση της σοβαρότητας του χαμηλού βάρους σώματος.
Δ. Έλλειψη εµµήνου ρύσεως.
Επιπλέον, στο DSM-IV περιγράφονται δυο υποκατηγορίες της Ψυχογενούς Ανορεξίας:
– Ο Περιοριστικός Τύπος (Αμιγής Ψυχογενής Ανορεξία): Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της Διαταραχής το άτομο δεν παρουσιάζει επεισόδια υπερφαγίας ή συμπεριφορές αποβολής των τροφών (προκλητοί έμετοι, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών)
–Βουλιμικός Τύπος ή Υπερφαγικός-Καθαρτικός Τύπος (Βουλιμική Ψυχογενής Ανορεξία): Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της Διαταραχής το άτομο παρουσιάζει επεισόδια υπερφαγίας και χρήσης καθαρτικών ή διουρητικών).
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση εστιάζει στα εσώτερα προβλήματα, όπως τα αισθήματα κενού, την άρνηση και τον φόβο έναντι των προσωπικών αναγκών, το αίσθημα αναποτελεσματικότητας, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την εχθρότητα προς τον εαυτό.
Αποτελεσματική ψυχοθεραπεία θεωρείται η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία, η οποία χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια των ατόμων να αναγνωρίσουν πως οι σκέψεις επηρεάζουν τις συμπεριφορές, τα συναισθήματα και γενικότερα τη λειτουργικότητα στην καθημερινή.
Τα προβλήματα οφείλονται σε λαθεμένη μάθηση και λάθος συμπεράσματα του ατόμου, λόγω χρήσης ελλιπούς και λανθασμένης πληροφόρησης και, επίσης, λόγω αδυναμίας επαρκούς διαχωρισμού μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού.
Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία στοχεύει στην αλλαγή του δυσλειτουργικού αυτού τρόπου σκέψης (αυτόματες αρνητικές σκέψεις) και στην τροποποίηση των πεποιθήσεων.
Τα άτομα θεωρούν πως μπορεί να τους συμβούν αρνητικά γεγονότα λόγω του βάρους και του σχήματος του σώματος και μεγαλοποιούν τις συνέπειες των γεγονότων.
Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί στο παρελθόν έχουν βιώσει καταστάσεις, όπου το βάρος και το σχήμα του σώματος ήταν η αιτία για αρνητικά αποτελέσματα (π.χ. µη δημιουργία σχέσεων, αρνητικές αντιδράσεις από συνοµιλήκους) και κατά συνέπεια δημιουργήθηκαν αρνητικές αντιλήψεις.
Κάποιες από τις συνήθεις αυτόματες σκέψεις και αντιλήψεις είναι:
-Εάν φάω αυτή την τροφή, δεν θα αρέσω σε κανένα
-Εάν το βάρος µου υπερβεί τα ΧΧ κιλά, τότε δεν θα µπορέσω πια να τα χάσω
-Εάν φάω αυτή την τροφή, τότε σημαίνει πως χάνω τον έλεγχο
-Όταν το βάρος µου αυξάνει, αισθάνομαι απαίσια και όταν μειώνεται, αισθάνομαι καλά
-Οι άλλοι που µε πιέζουν να φάω, µε θέλουν παχιά
Η θεραπευτική διαδικασία περιλαμβάνει την εγκατάστασης μιας καλής θεραπευτικής σχέσης, την εστίαση στις συμπεριφορές ελέγχου του βάρους (π.χ. δίαιτα, χρήση καθαρτικών, πρόκληση εμετού ) και την τροποποίηση των αντιλήψεων του ατόμου γύρω από το βάρος, την τροφή και τον εαυτό του.
Βιβλιογραφία:
1. Abraham, S., Llewellyn–Jones, D. (1990). Η αλήθεια για τις διαταραχές της διατροφής, Αθήνα: Εκδόσεις Χατζηνικολή.
2. American Psychiatric Association, (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed. (DSM IV), American Psychiatric Association, Washington DC
3. Bavers, W., Evans, K., Van Cleve, L. (1996). Treatment of Adolescent Eating Disorders. In Reineke, M., Dattilio,F., Freeman,A Cognitive Therapy with Children and Adolescents, The Guilford Press
4. Μάνος, Ν, (1997). Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής. Θεσσαλονίκη:University Studio Press.
6. Pervin, L.A. & John, O. P. (2001). Θεωρίες προσωπικότητας, Αθήνα: Τυπωθήτω-Γ.Δαρδανος. (μετάφραση Αλεξανδροπούλου Α., Δασκαλοπούλου Ε.)
7. Smith, D., Marcus, M., Eldredge, K. (1994). Binge Eating Syndrome: A Review of Assessment and Treatment with an Emphasis on Clinical Application, Behavior Therapy, 25 , 635-658.
8. Χαρίλα Ν. (2006). Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Προσέγγιση στις διαταραχές διατροφής. Ι.Ε.Θ.Σ.
