Ο καρκίνος του νεφρού
Συγγραφέας Ιωάννης Σ. Μπουζαλάς Γράφτηκε στις ,
Καρκίνος Νεφρού
Ο καρκίνος του νεφρού αντιστοιχεί σε περίπου 2% όλων των νέων περιστατικών καρκίνου και παρατηρείται μια σταθερή αύξηση της επίπτωσης του παγκοσμίως τις τελευταίες 2 δεκαετίες.
Είναι ελαφρά συχνότερος στους άνδρες παρά στις γυναίκες και διαγιγνώσκεται συνήθως μεταξύ 50 και 70 ετών.
Οι περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις αφορούν ασθενείς στους οποίους σε ετήσιο έλεγχο (υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία) διαπιστώθηκε τυχαία όγκος στο νεφρό.
Η πλειοψηφία των νεφρικών όγκων παραμένει ασυμπτωματική μέχρι να αναπτυχθεί προχωρημένη νόσος.Τα σημεία και τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως καθυστερημένα και δεν είναι ειδικά. Η κλασσική τριάδα συμπτωμάτων (οσφυϊκός πόνος, αιματουρία και ψηλαφητή κοιλιακή μάζα) σήμερα εμφανίζεται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών.
Οι κυριότεροι παράγοντες κίνδυνου είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση και η κληρονομικότητα.
Αίτια – Προδιαθεσικοί Παράγοντες Καρκίνου Νεφρού
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη του καρκίνου του νεφρού.
Το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η αρτηριακή υπέρταση είναι οι σημαντικότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες.
Άλλοι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για ανάπτυξη καρκίνου του νεφρού είναι η κληρονομικότητα, η διατροφή και η επαγγελματική έκθεση σε σίδηρο, ατσάλι, πετρελαιοειδή, άσβεστο και κάδμιο. Υψηλή συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του νεφρού παρατηρήθηκε σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση.
Συμπτώματα Καρκίνου Νεφρού
Η πλειοψηφία των νεφρικών όγκων παραμένει ασυμπτωματική μέχρι να αναπτυχθεί προχωρημένη νόσος. Τα σημεία και τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως καθυστερημένα και δεν είναι ειδικά.
Η κλασσική τριάδα συμπτωμάτων (οσφυϊκός πόνος, αιματουρία και ψηλαφητή κοιλιακή μάζα) σήμερα εμφανίζεται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών. Η αιματουρία είναι το πιο συχνό σύμπτωμα και εμφανίζεται στο 40-60% των ασθενών. Οσφυϊκός πόνος μπορεί να εμφανιστεί στο 40% των ασθενών. Ψηλαφητή μάζα εμφανίζεται στο ένα τρίτο των ασθενών. Γενικά συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, απώλεια βάρους, ναυτία, πυρετός ή νυκτερινοί ιδρώτες υποδηλώνουν προχωρημένη νόσο.
Εάν ο καρκίνος επεκταθεί και δώσει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα τα συμπτώματα που προκαλεί εξαρτώνται από το είδος των οργάνων που προσβλήθηκαν. Δύσπνοια ή βήχας με αιμόπτυση μπορεί να παρουσιασθούν σε περίπτωση μετάστασης στους πνεύμονες, πόνος στα οστά ή παθολογικά κατάγματα σε περίπτωση μετάστασης στα οστά και νευρολογικά συμπτώματα σε περίπτωση μετάστασης στον εγκέφαλο.
Σε μερικές περιπτώσεις ο καρκίνος του νεφρού σχετίζεται με καταστάσεις που ονομάζονται παρανεοπλασματικά σύνδρομα. Αυτά τα σύνδρομα συμβαίνουν περίπου στο 30% των ασθενών με καρκίνο του νεφρού και τα συμπτώματα μπορεί να είναι: απώλεια βάρους, καχεξία, πυρετός και αρτηριακή υπέρταση. Επίσης μπορεί να παρατηρηθούν και παθολογικά ευρήματα σε εργαστηριακές εξετάσεις όπως αναιμία, ερυθροκυττάρωση, υπερασβεστιαιμία και διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παρανεοπλασματικά σύνδρομα βελτιώνονται ή και εξαφανίζονται τελείως μετά την αφαίρεση του καρκίνου.
Διάγνωση – Σταδιοποίηση Καρκίνου Νεφρού
Η διάγνωση συνήθως τίθεται με τη βοήθεια απεικονιστικών εξετάσεων.
Οι εξετάσεις που συνήθως μας βοηθούν στη διάγνωση είναι :
• Υπερηχογράφημα : Έχει προσφέρει σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του νεφρού.
• Αξονική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου : Αποτελεί εξέταση εκλογής για τη διάγνωση, αλλά και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του νεφρού.
• Μαγνητική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου : Είναι ισοδύναμη με την αξονική τομογραφία στη διάγνωση της νόσου, αλλά πλεονεκτεί στη σταδιοποίηση.
Δεν υπάρχουν ειδικά εργαστηριακά ευρήματα. Η αιματουρία εμφανίζεται στο 40-60% των περιπτώσεων με καρκίνο. Αυξημένη ταχύτητα καθίζησης (Τ.Κ.Ε.) παρατηρείται στο 55-75%. Επίσης, αναιμία εμφανίζει το ένα τρίτο των ασθενών.
Το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός της σταδιοποίησης, δηλαδή εάν και κατά πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος. Από τον πιο περιορισμένο μέσα στο νεφρό, μέχρι τον πιο εκτεταμένο (μεταστατικό) καρκίνο υπάρχουν στάδια που εκφράζονται με ακρίβεια, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης αντίληψη αλλά και συνεννόηση. Η σταδιοποίηση βοηθάει στον προγραμματισμό της καταλληλότερης θεραπείας, στον υπολογισμό της πρόγνωσης για την πορεία της νόσου και στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ γιατρών εξασφαλίζοντας μία κοινή γλώσσα επικοινωνίας.
Το σύστημα που σήμερα επικρατεί διεθνώς είναι το σύστημα ΤΝΜ.
• Το «Τ» (Tumor) μπορεί να είναι 1 μέχρι 4 όπου το ένα είναι ένας μικρος (περιορισμένος στο νεφρό) καρκίνος και το 4 είναι εκείνος που εκτείνεται σε γειτονικούς ιστούς.
• Το «Ν» (Node) που σημαίνει λεμφαδένας. Μπορεί να είναι μηδέν (Ν0) όταν δεν υπάρχουν μεταστάσεις σε λεμφαδένες, μέχρι Ν2 που υποδηλώνει μεταστάσεις σε λεμφαδένες.
• Το «Μ» (Metastasis) καταγράφεται από Μ0, χωρίς μεταστάσεις μέχρι Μ1 που σημαίνει μεταστάσεις στα οστά ή σε άλλα απομακρυσμένα όργανα όπως π.χ. στο συκώτι, κλπ.
Στάδιο Τ1:Ο όγκος είναι μικρότερος από 7 cm και περιορίζεται στο νεφρό
Στάδιο Τ2:Ο όγκος είναι μεγαλύτερος από 7 cm και περιορίζεται στο νεφρό
Στάδιο Τ3:Ο όγκος διηθεί το επινεφρίδιο ή τους περινεφρικούς ιστούς Τ3a
Ο όγκος επεκτείνεται στις κύριες φλέβες Τ3b ή Τ3c
Στάδιο Τ4:ο όγκος επεκτείνεται πέραν της περιτονίας του Gerota
Θεραπεία Καρκίνου Νεφρού
Θεραπεία εκλογής για τον καρκίνο του νεφρού θεωρείται η ριζική νεφρεκτομή, η οποία αποδεδειγμένα προσφέρει τη δυνατότητα ίασης από τη νόσο.
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για την εφαρμογή συντηρητικότερων χειρουργικών επεμβάσεων (μερική νεφρεκτομή) στην αντιμετώπιση του εντοπισμένου νεφρικού καρκίνου.
Η μερική νεφρεκτομή εφαρμόζεται σε περιφερικούς όγκους με διάμετρο <4cm και παρουσιάζει σχεδόν τα ίδια ογκολογικά αποτελέσματα με τη ριζική. Έχει απόλυτη ένδειξη σε ασθενείς με όγκο σε μονήρη νεφρό ή με όγκους και στους δύο νεφρούς.
