Το φαινόμενο της κατάθλιψης στα παιδιά δεν είναι ευρέως γνωστό στους γονείς μιας και οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα παιδιά δεν παθαίνουν κατάθλιψη καθώς είναι από τη φύση τους χαρούμενα και αισιόδοξα. Στην πραγματικότητα, αρκετά παιδιά υποφέρουν από καταθλιπτικά συναισθήματα ακόμα κι αν δεν παρουσιάζουν τα ίδια ακριβώς συμπτώματα με τους ενήλικες.

Παρόλα αυτά ορισμένα σημάδια είναι κοινά και οφείλουν να ανησυχήσουν τους γονείς. Συγκεκριμένα, το παιδί ή ο έφηβος:

• Έχει καταθλιπτική διάθεση, φαίνεται θλιμμένο, κλαίει
• Μειώνεται το ενδιαφέρον του ή η ευχαρίστηση του από αγαπημένες δραστηριότητες (πχ. παιχνίδι με φίλους)
• Μειώνεται ή αυξάνεται η όρεξη του για φαγητό με αντίστοιχη αλλαγή βάρους
• Κοιμάται λιγότερο ή περισσότερο από συνήθως
• Είναι σε διέγερση ή αντίθετα φαίνεται κουρασμένο, χωρίς ενέργεια
• Χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του ή την αυτοεκτίμηση του
• Νιώθει αδικαιολόγητες ενοχές
• Δεν καταφέρνει να σκεφτεί ή να συγκεντρωθεί
• Σκέφτεται το θάνατο ή την αυτοκτονία.

Ασφαλώς οι παραπάνω συμπεριφορές είναι φυσικές και αναμενόμενες για όλα τα παιδιά όταν έχει προηγηθεί κάποιο τραυματικό γεγονός (π.χ. απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, ασθένεια κλπ). Συνήθως, όμως το παιδί θα είναι ικανό σταδιακά να διαχειριστεί τα συναισθήματα του και να προσαρμοστεί ξανά στην καθημερινότητα του. Αν τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή αν επηρεάζεται σημαντικά η λειτουργικότητα του παιδιού (σχέσεις με συνομηλίκους και οικογένεια, σχολική επίδοση κλπ.) τότε χρειάζεται να αναζητηθεί η συμβουλή ενός ειδικού ψυχικής υγείας.

Χρειάζεται ωστόσο να μείνουμε σε ένα ακόμη σημείο. Συχνά, η κατάθλιψη στα παιδιά δεν εκδηλώνεται τόσο άμεσα όπως στους ενήλικες αλλά μπορεί να εκφράζεται μέσα από το σώμα και τη συμπεριφορά συνολικότερα.

Έτσι, ιδίως στα μικρότερα παιδιά αυτό που μπορεί να είναι κυρίως εμφανές είναι η ευερεθιστότητα τους, η αδυναμία τους να ηρεμήσουν και να αφοσιωθούν σε μια δραστηριότητα. Πολύ συχνές είναι επίσης οι σωματικές ενοχλήσεις, όπως οι πονοκέφαλοι και οι πόνοι στην κοιλιά.

Μπορεί επίσης το παιδί να συμπεριφέρεται επιθετικά στο σχολείο ή στο σπίτι, να είναι ιδιαίτερα αντιδραστικό ή υπερκινητικό. Συχνά τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να λειτουργούν ως μια άμυνα του παιδιού για να αποφύγει τα καταθλιπτικά του συναισθήματα και να εκτονώσει το άγχος του.

Χρειάζεται λοιπόν να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που διαταράσσει το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του παιδιού. Κοινός παρονομαστής στην κατάθλιψη είναι συνήθως ένα αίσθημα απώλειας, πραγματικής ή φανταστικής καθώς και το συνακόλουθο αίσθημα αβοηθησίας, η αίσθηση δηλαδή ότι το άτομο δεν μπορεί να αλλάξει την επώδυνη συνθήκη στην οποία βρίσκεται.

Καθώς τα παιδιά δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτό που βιώνουν μέσα από το λόγο χρειάζεται να είμαστε σε εγρήγορση και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά τους. Είναι απαραίτητο να προσφέρουμε ευκαιρίες για συζήτηση στο παιδί επισημαίνοντας ότι έχουμε παρατηρήσει την αλλαγή στη συμπεριφορά του και προτείνοντας τις δικές μας υποθέσεις για το τι μπορεί να το απασχολεί.

Ακόμη κι αν το παιδί δεν καταφέρει να εκφράσει τι του συμβαίνει μπορεί να ανακουφιστεί από τα λόγια μας και από την αίσθηση ότι δεν είναι μόνο του αλλά υπάρχει κάποιος που το σκέφτεται και το φροντίζει. Αν όμως παρόλα αυτά οι δυσκολίες δεν υποχωρήσουν χρειάζεται να αναζητηθεί βοήθεια από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας καθώς η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη λειτουργικότητα και το μέλλον του παιδιού.

Αρχική δημοσίευση στο FamilyLife.gr