Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ (Ιανουάριος 2013) κατά τη διάρκεια των ετών 2000-2009, ενώ παρατηρήθηκε ελάττωση της εμφάνισης των καρκίνων μαστού, παχέος εντέρου, πνευμόνων και προστάτη αυξήθηκε η συχνότητα εμφάνισης των καρκίνων, που σχετίζονται με τον ιό HPV, δηλαδή του καρκίνου του πρωκτού και κυρίως της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας και σε άνδρες και σε γυναίκες, με αποτέλεσμα κατά το έτος 2009 τα περιστατικά στοματοφαρυγγικού καρκίνου σε απόλυτους αριθμούς (12.989) να υπερβαίνουν αυτά του τραχηλικού καρκίνου (11.388) η συχνότητα του οποίου δείχνει τάση ελάττωσης, προφανώς λόγω του προληπτικού ελέγχου με το τεστ Παπανικολάου.

Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, ο στοματοφαρυγγικός καρκίνος εμφανίζεται τελευταία με πολύ μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες, τουλάχιστον στις ΗΠΑ. Επομένως ο κίνδυνος δημιουργίας καρκίνου ως αποτέλεσμα μόλυνσης από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων αφορά περισσότερο τους άνδρες (στοματοφάρυγγας πρωκτός, πέος) απ’ ότι τις γυναίκες (τράχηλος, κόλπος, αιδοίο, πρωκτός, στοματοφάρυγγας).

«Σημαντική εξέλιξη κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών αποτελεί η ανεύρεση της αιτιολογικής σχέσης των πλέον καρκινογόνων τύπων του HPV, δηλ. των τύπων 16 και 18, με την εμφάνιση καρκίνου και σε άλλα όργανα του σώματος (π.χ. πρωκτό, στοματοφαρυγγική κοιλότητα), τα οποία αφορούν και άνδρες και γυναίκες. Λόγω του ότι ο HPV εμβολιασμός προφυλάσσει από αυτούς τους δύο τύπους του ιού, εξετάζεται πλέον σήμερα σοβαρά η προοπτική εμβολιασμού όχι μόνον των γυναικών, αλλά και των αγοριών και των ανδρών. Και ενώ από επιστημονικής άποψης τα στοιχεία είναι ήδη πολύ ενθαρρυντικά, απομένει να υπολογισθούν και τα οικονομικά μεγέθη σε εθνικές κλίμακες αν και ορισμένες χώρες, π.χ. η Αυστραλία, έχουν ήδη λάβει θετικές σχετικές αποφάσεις και αρχίζουν τον μαζικό εμβολιασμό και αγοριών 11-13 ετών στα σχολεία», δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου ο Θεόδωρος Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Α.Π.Θ., πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας και εκπρόσωπος της Ελλάδας στην European Cervical Cancer Association.

Να σημειωθεί ότι σήμερα, χάρη στις ερευνητικές προσπάθειες της τελευταίας 30 ετίας, υπάρχει η δυνατότητα της πλήρους σχεδόν πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μέσω:

1. του εμβολίου εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος είναι ο απαραίτητος αιτιολογικός παράγοντας για τη δημιουργία αυτού του καρκίνου

2. μέσω του προληπτικού πληθυσμιακού ελέγχου όλων των γυναικών με τεστ Παπανικολάου ή και με το νέο τεστ ανίχνευσης του ιού αυτού (HPV test).

Η εισαγωγή του εμβολιασμού εναντίον του HPV άλλαξε τα δεδομένα της πρόληψης του τραχηλικού καρκίνου διεθνώς, δεδομένου ότι περισσότερες από 120 χώρες έχουν ενστερνισθεί και συνιστούν επισήμως στο γυναικείο τους πληθυσμό τον HPV εμβολιασμό.

Στην Ευρώπη σήμερα, μετά την έκδοση το 2008 των Οδηγιών για την εφαρμογή του HPV-εμβολιασμού από το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Πρόληψη και Έλεγχο των Νοσημάτων, ήδη 22 από τις 29 χώρες της, μαζί με την Νορβηγία και την Ισλανδία έχουν εκφραστεί επισήμως υπέρ του HPV εμβολιασμού. Οι κατευθυντήριες οδηγίες ανά χώρα ποικίλλουν, και ο εμβολιασμός προτείνεται αρχικά σε ηλικίες από 9 έως 18 ετών, ενώ το φάσμα ηλικιών για εμβολιασμό όσων γυναικών δεν εμβολιάστηκαν σε νεαρή ηλικία εκτείνεται από 12 έως 40 έτη. Ο εμβολιασμός στα σχολεία ή στα κρατικά κέντρα παροχής υπηρεσιών υγείας είναι οι πλέον επιτυχείς τρόποι εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, όπως απεδείχθη σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Πορτογαλία 84%, Ηνωμένο Βασίλειο >80%, Δανία 79%, Νορβηγία 64%, Ισπανία 64%, Ολλανδία 58%, Σλοβενία 55%).

Με την πάροδο των ετών επιβεβαιώνονται πλήρως τόσο η ασφάλεια όσο και η αποτελεσματικότητα του HPV εμβολιασμού. Υπάρχουν ήδη στοιχεία από γυναίκες που πλησιάζουν τη 10 ετία από την εφαρμογή του εμβολιασμού με πλήρη αποτελεσματικότητα και εξακριβωμένη ασφάλεια. Σε χώρες όπου η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού είναι πολύ υψηλή, όπως η Αυστραλία, μετά 5 έτη εφαρμογής υπάρχουν ήδη σαφείς ενδείξεις ελάττωσης των προκαρκινικών μορφών της νόσου.

Αντίθετα, η πλημμελής ή στρεβλή ενημέρωση του πληθυσμού, και ιδιαίτερα των γονέων, καθώς και η εγγενής έλλειψη υποδομών και χρηματοδότησης αποτελούν τους κύριους παράγοντες υπεύθυνους για τα χαμηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης σε άλλες, αναπτυγμένες όσο και αναπτυσσόμενες χώρες. Σχετικά με τις τελευταίες, δηλ. τις χώρες του τρίτου κόσμου, όπου ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνεχίζει να αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα αιτία θανάτου των γυναικών από καρκίνο, γίνονται συνεχείς προσπάθειες ανεύρεσης χρηματοδότησης από Διεθνείς Οργανισμούς για μαζικό εμβολιασμό των νέων γυναικών.

«Είναι λοιπόν προφανές ότι κατά το προσεχές χρονικό διάστημα η διεθνής κοινότητα θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει υπό νέο πρίσμα τη σημασία του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων και τις επιπτώσεις από την παρουσία του στον οργανισμό και των δύο φύλων. Ως μοναδική λύση με πιθανότητες επιτυχίας προβάλλει ο έγκαιρος εμβολιασμός, στην μικρότερη δυνατή ηλικία και αγοριών και κοριτσιών, αυτή δε η προοπτική θα αποκτήσει πολύ περισσότερες πιθανότητες αποδοχής και αποτελεσματικότητας εάν υπάρξουν εξελίξεις και στην παρασκευή, στον τρόπο χορήγησης και στη διαθεσιμότητα των HPV εμβολίων.

Mέχρι τότε, δηλ. μέχρι την κατά το δυνατόν πλήρη εμβολιαστική κάλυψη όλου του νεαρού πληθυσμού, θα συνεχίσει φυσικά να υπάρχει αμείωτη η ανάγκη για έλεγχο των γυναικών με σκοπό την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου, είτε με το τεστ Παπανικολάου, είτε με το λεγόμενο HPV DNA test, το οποίο, τουλάχιστον για τις γυναίκες άνω των 30 ετών, αποδεικνύεται πιο ευαίσθητο και αποτελεσματικό από το τεστ Παπανικολάου. Όσον αφορά στους άνδρες, μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά η αποτελεσματικότητα και χρησιμότητα οιουδήποτε προληπτικού προσυμπτωματικού ελέγχου και κατά συνέπεια δεν έχει προταθεί από την επιστημονική κοινότητα τέτοιος έλεγχος π.χ. του πέους, του πρωκτού ή της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας, εκτός ίσως ορισμένων ομάδων ανδρών υψηλού κινδύνου. Τόσο όμως για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, δεν αποκλείεται η κατάσταση να διαφοροποιηθεί στο προσεχές μέλλον», κατέληξε ο κύριος Αγοραστός.