Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή  είναι δύο όψεις της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου.

Κάποιοι μπορεί να εμφανίσουν DVT χωρίς να το γνωρίζουν και δεν θα υπάρχουν συμπτώματα. Συχνά όμως, ο ασθενής εμφανίζει πόνο, οίδημα, ερυθρότητα, ευαισθησία και θερμότητα στην πάσχουσα περιοχή. Οι επιπολείς φλέβες μπορεί επίσης να εμφανίζουν οίδημα.

Η DVT πρέπει να αντιμετωπίζονται ως επείγον περιστατικό. 3% των DVT που εμφανίζονται στο πόδι, τελικά θα αποβούν θανατηφόρες, κυρίως λόγω της επιπλοκής της πνευμονικής εμβολής (ΠΕ).

Σύμφωνα με το ιατρικό λεξικό Medilexicon’s – η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση είναι «ο σχηματισμός ενός ή περισσοτέρων θρόμβων στις εν τω βάθει φλέβες των κάτω άκρων ή της πυέλου. Ενέχει αυξημένο κίνδυνο πνευμονικής εμβολής».

Πόσο συχνή είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση;

Σύμφωνα με το National Institutes of Health (NIH),Η.Π.Α. περίπου 1 στους 1000 ενήλικες κάθε χρόνο στην Αμερική εμφανίζει DVT. Οι αρχές δημόσιας υγείας εκτιμούν συνολικό επιπολασμό μεταξύ 350.000 και 600.000 περιστατικών  DVT ή ΠΕ ετησίως. Περίπου 100,000 άτομα χάνουν την ζωή τους κάθε χρόνο λόγω νοσήματος που σχετίζεται με DVT/ΠΕ κάθε χρόνο.

Αν και η DVT μπορεί να εμφανιστεί και σε παιδιά, είναι εξαιρετικά σπάνια. Οι Αμερικανικές αρχές εκτιμούν ότι περίπου 1 στα 100.000 παιδιά (κάτω των 18 ετών) στη χώρα εμφανίζει DVT κάθε χρόνο.

·       Στα πλούσια κράτη, η DVT είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία μητρικού θανάτου, μετά την αιμορραγία. Στις Η.Π.Α., Καναδά και Δυτική Ευρώπη, η DVT θεωρήται ότι συμβαίνει σε 0,5 στις 1000 εγκυμοσύνες.

·       Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε επεμβάσεις γονάτου και ισχίου έχουν 1% κίνδυνο εμφάνισης DVT, ενώ αυτοί που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γονάτου έχουν 0,5% κίνδυνο, λέει το NIH.

Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (DVT);

Η διαφορά ενός σημείου και ενός συμπτώματος – ο ασθενείς αισθάνεται και περιγράφει ένα σύμπτωμα, όπως πόνος, ενώ τα σημεία μπορούν να ανιχνευθούν από άλλους, συμπεριλαμβανομένων ιατρών και νοσηλευτριών, και μπορεί να περιλαμβάνουν εξάνθημα, ερυθρότητα ή οίδημα.

Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, κάποιοι ασθενείς μπορεί να έχουν εμφανίσει DVT και να μην έχουν συμπτώματα. Εάν εμφανισθούν σημεία και  συμπτώματα, αυτά θα μπορούσαν να είναι:

·       Πόνος στο πάσχων άκρο. Σε πολλούς ασθενείς, ο πόνος ξεκινά στην γάμπα.

·       Οίδημα στο πάσχων σκέλος.

·       Το δέρμα του πάσχοντος σκέλους μπορεί να είναι θερμό.

·       Το δέρμα μπορεί να κοκκινήσει, ιδιαίτερα κάτω από το γόνατο πίσω από το πόδι. Το δέρμα μπορεί να είναι αποχρωματισμένο.

·       Οι επιφανειακές φλέβες του πάσχοντος σκέλους μπορεί να διαταθούν.

·       Κόπωση άκρων.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, πάσχει μόνο το ένα πόδι. Όμως σε σπάνιες περιπτώσεις και στα δύο πόδια μπορεί να εμφανιστεί DVT.

Εάν αποκολληθεί ο θρόμβος και φτάσει στους πνεύμονες, τα ακόλουθα σημεία και συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν πνευμονική εμβολή:

·       Δύσπνοια – αυτή μπορεί να εμφανιστεί αργά, ή αιφνίδια.

·       Θωρακικός πόνος, συνήθως εντονότερος στην εισπνοή, στην σίτιση, στον βήχα, και στο σκύψιμο. Κατά την προσπάθεια ο πόνος επιδεινώνεται, και δεν υποχωρεί με την ανάπαυση.

·       Με τον βήχα αίμα ή αιματηρά φλέματα .

·       Συριγμός

·       Σκοτοδίνη ή και απώλεια συνειδήσεως/λιποθυμία.

·       Ανεξήγητη ανησυχία

·       Ταχυκαρδία

Ποια είναι τα αίτια της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης;

Μερικές φορές κάποιος μπορεί να παρουσιάσει DVT χωρίς σαφή λόγο. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, η εμφάνιση DVT συνδέεται σε μία από τις παρακάτω καταστάσεις ή νόσους:

Αδράνεια– εάν το ανθρώπινο σώμα είναι αδρανές για κάποιο διάστημα, το αίμα έχει την τάση να αθροίζεται στα κάτω άκρα και την πύελο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό δεν είναι πρόβλημα, επειδή σύντομα ξαναρχίζει η φυσική δραστηριότητα επιταχύνει η αιματική ροή και το αίμα αναδιανέμεται στο σώμα.

Εάν η αδράνεια είναι παρατεταμένη, όμως η συσσώρευση του αίματος στα πόδια μπορεί να επιβραδύνει την αιματική ροή, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.

Η αδράνεια μπορεί να οφείλεται σε νοσηλεία, ακινητοποίηση κατ΄οίκον, πολύωρο ταξίδι, ή αναπηρία.

Η κάκωση ή επέμβαση– κάκωση που περιλαμβάνει τις φλέβες, ή επέμβαση μπορεί να επιβραδύνουν την αιματική ροή, και άρα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης θρόμβων. Η γενική αναισθησία μπορεί να διαστείλει τις φλέβες, κάτι που κάνει πιο πιθανή την λίμναση αίματος και τον σχηματισμό θρόμβων.

Γενετικά αίτια– μια κληρονομούμενη διαταραχή κάνει τον σχηματισμό θρόμβων πιο πιθανό. Στις περισσότερες περιπτώσεις π κίνδυνος υπάρχει μόνο εάν συνδυασθεί με τουλάχιστον άλλον ένα παράγοντα κινδύνου.

Κύηση– καθώς μεγαλώνει το έμβρυο στην μητέρα, η πίεση στις φλέβες των ποδιών και της λεκάνης αυξάνεται. Η έγκυος εξακολουθεί να έχει αυξημένο κίνδυνο DVT και για μερικές εβδομάδες αφότου γεννήσει. Οι γυναίκες με κάποιες κληρονομούμενες διαταραχές αίματος έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο DVT όταν κυοφορούν , σε σύγκριση με άλλες γυναίκες.

Καρκίνος – κάποιοι τύποι καρκίνων σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο DVT, καθώς και κάποιες αντικαρκινικές θεραπείες.

Ελκώδης κολίτιδα- καθώς και κάποιες άλλες φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης DVT.

Καρδιακή ανεπάρκεια- αυτό συμβαίνει όταν η καρδιά δεν κυκλοφορεί το αίμα σωστά στο σώμα. Τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο  DVT.

Ορμονοθεραπεία – οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που υποβάλλονται σε θεραπεία υποκατάστασης έχουν αυξημένο κίνδυνο DVT.

Αντισυλληπτικά δισκία- αυξημένο ποσοστό γυναικών υπό αντισυλληπτική αγωγή εμφανίζουν DVT σε σύγκριση γυναίκες ίδιας ηλικίας και ιστορικού, που δεν λαμβάνουν αντισυλληπτικά.

Ιστορικό DVT– οι ασθενείς που έχουν υποστεί στο παρελθόν DVT έχουν αυξημένο κίνδυνο υποτροπής.

Παχυσαρκία- τα παχύσαρκα άτομα έχουν μεγαλύτερη πίεση στις φλέβες τους, ιδιαίτερα σε αυτές στην πύελο και τα πόδια.

Κάπνισμα- οι συστηματικοί καπνιστές έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν  DVT σε σύγκριση με πρώην καπνιστές ή με αυτούς που δεν κάπνισαν ποτέ.

Ύψος – οι ψηλοί άντρες, αλλά όχι και οι ψηλές γυναίκες, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης DVT, σε σύγκριση με άλλους άντρες της ίδιας ηλικίας και φυσικής κατάστασης.

Κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες –που τοποθετούνται σε μια φλέβα για την χορήγηση φαρμάκων, υγρών ή για την λήψη αιματολογικών δειγμάτων προς εξέταση, συνδυάζονται με αυξημένο κίνδυνο DVT.

Ορθοπεδικοί γύψοι – αυτοί παρασκευάζονται από γύψο και τοποθετούνται γύρω από το πόδι για παράδειγμα όταν υπάρχει κάταγμα στο οστό ώστε να επουλωθεί. Τα άτομα με ορθοπεδικό γύψο γύρω από το πόδι τους έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης DVT.

Το σύνδρομο της οικονομικής θέσης είναι μύθος – πρόσφατη μελέτη λέει ότι οι πολύωρες πτήσεις στην οικονομική θέση δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο DVT, σε σύγκριση με πτήση στην πρώτη θέση.

Πώς διαγιγνώσκεται η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση;

Ο ιατρός θα κάνει ερωτήσεις στον ασθενή για τα συμπτώματά του, το ιατρικό ιστορικό του και θα τον εξετάσει. Για τη διάγνωση της DVT συνήθως δεν αρκούν μόνο σημεία και συμπτώματα, και ο ιατρός μπορεί να προτείνει κάποιες εξετάσεις.

Η εξέταση D–dimer – τα  D-dimer είναι μέρη μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στο αίμα όταν διασπάται ένας θρόμβος με ινωδόλυση, εάν βρεθεί η συγκέντρωσή της αυξημένη πάνω από ένα όριο σε αιματολογική εξέταση, είναι πιθανό ο ασθενής να έχει θρόμβο σε κάποια φλέβα.

Υπέρηχος – αυτός ο τύπος εξέτασης μπορεί να ανιχνεύσει θρόμβους στις φλέβες, και επίσης να καθορίσει την ταχύτητα της κυκλοφορίας σε μία φλέβα. Εάν ο ιατρός γνωρίζει ότι η ροή έχει επιβραδυνθεί, μπορεί να εντοπίσει τον θρόμβο εάν αυτός υπάρχει. Μια υπερηχογραφική εξέταση Doppler μπορεί να μας πει ποια είναι η ταχύτητα ροής του αίματος.

Φλεβογραφία –αυτή η διαγνωστική εξέταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί εάν το υπερηχογράφημα και η εξέταση D-dimer δεν είναι διαγνωστικές. Ο ιατρός εγχέει σκιαστικό σε μια φλέβα στο πόδι του ασθενούς. Ακτινοσκοπικά μπορούμε να παρακολουθήσουμε το σκιαστικό καθώς μετακινείται και αποκαλύπτει την θέση του θρόμβου, επειδή το σκιαστικό δεν θα μπορεί να το παρακάμψει –απεικονίζεται σαν κενό στο αιμοφόρο αγγείο.

Άλλες απεικονιστικές εξετάσεις – μαγνητική τομογραφία (MRI) ή αξονική τομογραφία (CT) μπορεί να αποκαλύψουν θρόμβους. Συχνά τέτοιοι θρόμβοι αποκαλύπτονται τυχαία όταν παραγγέλλονται αυτές οι εξετάσεις για άλλο λόγο.

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές για εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση?

Ο στόχος των ιατρών όταν αντιμετωπίζουν ασθενή με εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση είναι να εμποδίσουν την αύξηση του θρόμβου, εμποδίζοντάς τον να αποκολληθεί και να φτάσει στους πνεύμονες και να προκαλέσει πνευμονική εμβολή, να προλάβουν την υποτροπή εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης και να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο άλλων επιπλοκών.

Αντιπηκτικά – τα φάρμακα αυτά προλαμβάνουν την διόγκωση του θρόμβου, καθώς και εμποδίζουν την αποκόλληση των θρόμβων και την πρόκληση πνευμονικής εμβολής. Υπάρχουν δύο τύποι αντιπηκτικών που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία της DVT –ηπαρίνη και βαρφαρίνη.

Λόγω του άμεσου αποτελέσματος της ηπαρίνης, αυτή χορηγείται πρώτη, συχνά μια σύντομη θεραπεία με ενέσεις που διαρκεί λιγότερο από μια εβδομάδα. Μια 3-μηνη ή 6-μηνη θεραπεία με δισκία βαρφαρίνης χορηγείται για αποφυγή υποτροπής DVT.

Για αυτούς που εμφανίζουν επανειλημμένες DVTs η αντιπηκτική αγωγή χορηγείται στον ασθενή εφ’ όρου ζωής.

Το Eliquis (apixaban) έχει αποδειχθεί ασφαλέστερο από άλλα αντιπηκτικά σε πρόσφατη τυχαιοποιημένη διπλά- τυφλή, πολυκεντρική μελέτη (AMPLIFY) που περιέλαβε 5.395 ασθενείς με οξεία φλεβική θρομβοεμβολική νόσο.

Θρομβόλυση –ονομάζεται η διάσπαση των θρόμβων. Φάρμακα που διασπούν θρόμβους λέγονται θρομβολυτικά. Οι ασθενείς με πιο σοβαρή DVT ή πνευμονική εμβολή μπορεί να χρειαστούν αγωγή με αυτά. Το TPA (ή ενεργοποιητής ιστικού πλασμινογόνου) είναι ένα παράδειγμα. Επειδή υπάρχει κίνδυνος παρενεργειών –κυρίως αιμορραγιών- χρησιμοποιείται μόνο όταν κινδυνεύει η ζωή του ασθενούς.

Φίλτρο κάτω κοίλης φλέβας -είναι μια συσκευή σαν μικροσκοπική ομπρέλα που τοποθετείται στην φλέβα για να περισυλλέξει θρόμβους και να τους εμποδίσει να φτάσουν στους πνεύμονες, ενώ επιτρέπουν την συνέχιση της κυκλοφορίας. Τοποθετείται στην κάτω κοίλη, μια μεγάλη φλέβα.

Αντιθρομβωτικές κάλτσες συμπίεσης –φοριούνται για να περιορίσουν τον πόνο στις γάμπες, το οίδημα και να προλάβουν την εμφάνιση ελκών. Οι κάλτσες μπορούν να προστατέψουν τον ασθενή από μεταθρομβωτικό σύνδρομο. Αυτό είναι μια μακροχρόνια επιπλοκή της DVT που επηρεάζει το 20 με 50% των ασθενών με DVT –οι ιστοί στην γάμπα καταστρέφονται και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πόνο, κνησμό, τον σχηματισμό ελκών αποχρωματισμό του δέρματος και οίδημα.

Ένας ασθενής με DVT πρέπει να φορά κάλτσες για τουλάχιστον 24 μήνες. Πρέπει να φοριούνται συνεχώς.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης;

Υπάρχουν δύο πιθανές επιπλοκές:

·       Πνευμονική εμβολή (ΠΕ)- η συχνότερη επιπλοκή ,και επίσης συχνά απειλητική για την ζωή. Ένα κομμάτι θρόμβου αποσπάται και φτάνει μέσω της κυκλοφορίας στους πνεύμονες όπου σφηνώνεται. Ο θρόμβος επηρεάζει την κυκλοφορία του αίματος σε αιμοφόρο αγγείο του πνεύμονος. Σε ήπιες περιπτώσεις ο ασθενείς μπορεί και να μην το παρατηρήσει. Ένας μετρίου μεγέθους θρόμβος μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα και πόνο στο στήθος. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι πνεύμονες μπορεί να καταρρεύσουν, να εμφανιστεί καρδιακή ανεπάρκεια ακόμα και θάνατος.

·       Μεταθρομβωτικό σύνδρομο– είναι συχνότερο σε ασθενείς με υποτροπιάζουσες DVTs. Ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει επίμονο οίδημα στην περιοχή της γάμπας, πόνο, αιμορραγία στο δέρμα (πορφύρα), έλκη, φαγούρα, εκζεματοειδής δερματίτιδα και κυτταρίτιδα.