Σκολίωση
Συγγραφέας Σπύρος Φλέσουρας Γράφτηκε στις ,
Τι είναι η σκολίωση;
Ο όρος Σκολίωση προέρχεται ετυμολογικά από την αρχαία λέξη « σκολιός » που σημαίνει στρεβλός. Η φυσιολογική σπονδυλική στήλη στην προσθοπίσθια διάστασή της φαίνεται τελείως ευθεία. Σκολίωση ονομάζουμε την πλάγια παρεκτόπιση της σπονδυλικής στήλης από τη μέση γραμμή. Στην πραγματικότητα όμως η πιο συχνή μορφή είναι μια τρισδιάστατη παραμόρφωση,συνισταμένη από 3 συστατικά: ● πλάγιο ● προσθιοπίσθιο ● στροφικό.
Ιστορική αναδρομή
Ησκολίωση είναι ένα ιατρικό πρόβλημα γνωστό ήδη από την αρχαιότητα. Πρώτος ο πατέρας Ιατρικής, ο Ιπποκράτης (460 π.Χ.),εισήγαγε τον όρο σκολίωση και περιέγραψε ορισμένα βασικά κλινικά σημεία της. H ιστορία της θεραπείας της σκολίωσης είναι σε μεγάλο βαθμό
η ιστορία της Ορθοπεδικής. Μέχρι και 150 χρόνια πριν η θεραπεία στην Ορθοπεδική κατά
μεγάλο μέρος, βασιζόταν στον εμπειρισμό.
Γενικά περί Σκολίωσης
Η σκολίωση όμως, εκτός από σοβαρό ορθοπεδικό πρόβλημα, είναι και σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, με επιπτώσεις στους γονείς αλλά κυρίως στους νεαρούς ασθενείς. Έτσι, έχοντας
γνώση των προβλημάτων που δημιουργεί η παραμόρφωση, αλλά και των δύσκολων
θεραπευτικών μεθόδων, έγινε πλέον συνείδηση ότι η σκολίωση είναι από τις περιπτώσεις εκείνες που ισχύει η βασική αρχή της Ιατρικής: η πρώιμη διάγνωση είναι η καλύτερη θεραπεία.
Το κύριο πρόβλημα στις σκολιώσεις δεν είναι το κοσμητικό, αλλά οι λειτουργικές
διαταραχές(εάν υπάρχουν) που προκύπτουν από αυτή.
Μορφές Σκολίωσης
Διακρίνεται σε:
– Μη-δομική: όπου η παραμόρφωση είναι δευτεροπαθής ή αντιρροπιστική προς κάποια κατάσταση εκτός της Σ.Σ, όπως ανισοσκελία ή κλίση της λεκάνης από ρίκνωση του ισχίου.
– Δομική: Υπάρχει μία μη διορθώσιμη παραμόρφωση του προσβαλλόμενου σπονδυλικού τμήματος , ένα βασικό στοιχείο του οποίου είναι η σπονδυλική στροφή. Η αρχική
παραμόρφωση είναι πιθανώς διορθώσιμη , αλλά άπαξ και υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο σημείο μηχανικής σταθερότητας , η παραμόρφωση γίνεται μόνιμη και δεν εξαφανίζεται με τις μεταβολές της στάσεως.
Ανάλογα με την περιοχή της σπονδυλικής στήλης στην οποία εμφανίζεται το κύρτωμα, τη διαχωρίζουμε σε αυχενική, θωρακική και οσφυϊκή σκολίωση. Ανάλογα με το προς τα πού κλίνει το κυρτό της καμπύλης χαρακτηρίζουμε τη σκολίωση δεξιά ή αριστερή και την αναφέρουμε σαν δεξιά θωρακική σκολίωση ή αριστερή οσφυϊκή σκολίωση κ.ο.κ.
Αιτιολογία
Αιτιολογικά το 15% των περιπτώσεων απαντάται στα πλαίσια συγκεκριμένων παθήσεων και καταστάσεων όπως (συγγενής, νευροπαθητική, μυοπαθητική, νευροινωμάτωση, σκολίωση στο σύνδρομο Marfan, τραυματική, όγκοι, ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.α), ενώ το
85% είναι ιδιοπαθής σκολίωση.
Ιδιοπαθής σκολίωση
● Είναι άγνωστης αιτιολογίας
● με συχνότητα τριπλάσια στα κορίτσια από τα αγόρια
●ίσως συνδέεται άμεσα με κληρονομικούς, ορμονικούς, μηχανικούς ακόμα και διατροφικούς παράγοντες
● υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ιδιοπαθής σκολίωση είναι περισσότερο συνηθισμένη σε ψηλά και αδύνατα παιδιά
● η επίπτωση στον πληθυσμό των σοβαρών κυρτωμάτων (> 30ο οπότε και απαιτούν θεραπεία), είναι 3/1000, ενώ τα ασήμαντα κυρτώματα είναι πολύ πιο συχνά.
Ανάλογα με την ηλικία κατά την οποία εμφανίζεται, διακρίνεται σε:
α. Νηπιακή: Εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 3 ετών.
β. Παιδική: Εμφανίζεται από την ηλικία των 3 ετών μέχρι την έναρξη της ήβης.
γ. Εφηβική: Εμφανίζεται κατά την διάρκεια της εφηβείας και μέχρι την πλήρη σκελετι-κή ωρίμανση.
δ. Ενηλίκων: Αποκαλύπτεται μετά την σκελετική ωρίμανση.
Κλινικά χαρακτηριστικά
Η παραμόρφωση είναι συνήθως το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Πολλές φορές τη διάγνωση
την κάνουν οι γονείς ή το ίδιο το παιδί. Συνήθως τα κορίτσια παραπονιούνται στη μαμά ότι δεν στρώνει καλά η φούστα στη μέση ή ότι κρεμάει περισσότερο από τη μια μεριά, ή ότι πέφτει η μια τιράντα. Η μαμά πολλές φορές βλέπει να προβάλλει περισσότερο η μια ωμοπλάτη. Κατά την εξέταση ο ασθενής πρέπει να είναι εντελώς απογυμνωμένος μόνο με το εσώρουχο. Εξετάζεται από εμπρός, πίσω και από τα πλάγια.
Παρατηρείται η στάση και η βάδιση.
● Υπάρχει εμφανής στρέβλωση της ράχης ή μια προπέτεια των πλευρών στα θωρακικά τοιχώματα
● ασύμμετρη προεξοχή του ενός ισχίου στα θωρακο-οσφυικά κυρτώματα
Τα ισοζυγισμένα κυρτώματα μερικές φορές περνούν απαρατήρητα, μέχρις ότου ο ενήλικας ασθενής παραπονεθεί για ραχιαλγία.
Η Σ.Σ μπορεί να αποκλίνει εμφανώς από τη μέση γραμμή, ή αυτό μπορεί να γίνεται εμφανές μόνον όταν ο ασθενής σκύβει προς τα εμπρός .
Σημειώνεται το επίπεδο και η διεύθυνση του κυρτού του μείζονος κυρτώματος.
● Στις ισοζυγισμένες παραμορφώσεις το ινίο βρίσκεται πάνω από τη μέση γραμμή, ενώ στα μη ισοζυγισμένα κυρτώματα όχι.
● Το ισχίο προεξέχει από την πλευρά του κοίλου, ενώ η ωμοπλάτη προεξέχει προς την πλευρά του κυρτού του κυρτώματος.
● Οι μαστοί και οι ώμοι μπορεί επίσης να είναι ασύμμετροι.
● Στην θωρακική σκολίωση, η στροφή προκαλεί μια ασύμμετρη προεξοχή των πλευρών (πλευρικός ήβος) από την πλευρά του κυρτού του κυρτώματος.
Το διαγνωστικό χαρακτηριστικό της δομικής σκολίωσης (που την διακρίνει από την λειτουργική) είναι ότι το σκύψιμο προς τα εμπρός καθιστά το κύρτωμα πιο εμφανές
● Πρέπει να εκτιμάται η κινητικότητα της Σ.Σ και να σημειώνεται το αποτέλεσμα της πλάγιας κάμψης επί του κυρτώματος.
● Επίσης πρέπει να παρατηρείται η στάση του κορμού από τα πλάγια: μπορεί να αποκαλύψει έκδηλη κύφωση ή λόρδωση.
● Μετράται το μήκος των κάτω άκρων.
● Η γενική εξέταση περιλαμβάνει έρευνα για την πιθανή αιτία και εκτίμηση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας (επηρεάζεται σε σοβαρά κυρτώματα).
Ακτινολογικός έλεγχος
Επί υποψίας σκολιώσεως, αρκεί για πρώτη προσέγγιση μια απλή προσθιοπίσθια ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση και σε μεγάλο ακτινολογικό film, ώστε να απεικονίζεται σ’ αυτό ολόκληρη η σπονδυλική στήλη. Ειδικές ακτινολογικές
λήψεις (π.χ. ακτινογραφίες σε πλάγια κάμψη δεξιά και αριστερά, σε ύπτια θέση και με έλξη) απαιτούνται μόνο πριν από την εφαρμογή κηδεμόνων ή χειρουργικής θεραπείας.
Εξέλιξη των κυρτωμάτων
Είναι γενικά παραδεκτό πως η εξέλιξη των σκολιωτικών κυρτωμάτων δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια. Δεν είναι, δηλαδή, εφικτό να προκαθορίσει κανείς, εάν ένα σκολιωτικό παιδί παρουσιάσει επιδείνωση, στασιμότητα ή και βελτίωση της κατάστασής του. Ωστόσο, οι εκτεταμένες έρευνες του μαθητικού πληθυσμού για την ανακάλυψη της σκολίωσης και άλλων παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης, καθώς και οι συστηματικές επανεξετάσεις των σκολιωτικών παιδιών, ανέδειξαν κάποιους παράγοντες που ο συνδυασμός τους μπορεί σε γενικές γραμμές να οριοθετήσει αδρά την πιθανή εξέλιξη ενός κυρτώματος. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι παρακάτω:
α) Φύλλο: Έχει παρατηρηθεί ότι η σκολίωση τείνει να επιδεινώνεται περισσότερο στα κορίτσια απ’ ό,τι στα αγόρια.
β) Ηλικία: Τα σκολιωτικά κυρτώματα επιδεινώνονται συχνά στις μικρές ηλικίες και στην περίοδο της ταχείας αναπτύξεως των παιδιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Η πιθανότητα γενικά της επιδείνωσης ελαττώνεται με την πρόοδο της ηλικίας.
γ) Σκελετική ωρίμαση: Η πιθανότητα επιδείνωσης ελαττώνεται όσο προχωράει η σκελετική ωρίμαση του σκολιωτικού παιδιού.
δ) Μέγεθος κυρτώματος: Η πιθανότητα και ο βαθμός επιδείνωσης μεγαλώνουν ανάλογα με το μέγεθος του κυρτώματος.
ε) Είδος κυρτώματος: Τα δεξιά θωρακικά και τα διπλά κυρτώματα επιδεινώνονται περισσότερο, ενώ τα οσφυϊκά κυρτώματα συνήθως δεν επιδεινώνονται πολύ (σπάνια υπερβαίνουν τις 45ο )
Αντιμετώπιση
α) Παρακολούθηση: Σε εφήβους και παιδιά με σκολιώσεις <20ο συνιστάται περιοδική παρακολούθηση. Η συχνότητα της επανεξέτασης, που περιλαμβάνει ακτινολογικό
έλεγχο με μια ακτινογραφία σπονδυλικής στήλης Face σε όρθια θέση, καθορίζεται από
τους παράγοντες κινδύνου που προαναφέρθηκαν. Συνήθως επανεξετάζονται τα παιδιά ανά 4, 6 ή 12 μήνες. Περιοδική παρακολούθηση συνιστάται, επίσης,
και σε ενήλικες με σκολιώσεις μεταξύ 20ο και 50ο .
β) Συντηρητική θεραπεία: Σε παιδιά με σκολιώσεις μεταξύ 20ο και 40οκαι επιδεινούμενο κύρτωμα συνιστάται, από τους περισσότερους ερευνητές
η συντηρητική θεραπεία. Η θεραπεία περιλαμβάνει εφαρμογή κηδεμόνων.
Οι κηδεμόνες εφαρμόζονται συνήθως 22-23 ώρες το εικοσιτετράωρο μέχρι την ηλικία της
σκελετικής ωρίμασης.
Είναι δύσκολη θεραπεία, πολύ συχνά δεν γίνεται αποδεκτή από τα παιδιά, και στοχεύει στην αναχαίτιση της επιδείνωσης των κυρτωμάτων, με τελικό στόχο
την αποφυγή του χειρουργείου. Δεν έχει νόημα σε μη συνεργάσιμους ασθενείς,
σε εντόνως δύσκαμπτα κυρτώματα και αντενδείκνυται σε περιπτώσεις
σκολιώσεων με θωρακική λόρδωση.
γ) Χειρουργική θεραπεία: Συνιστάται σε παιδιά με κυρτώματα ≥40ο και ενήλικες με κυρτώματα ≥50ο – 60ο . Άλλες ενδείξεις: Η θωρακική λόρδωση, ο πόνος ή η σωματική ανισορροπία.
Τι μας έμεινε;
► Η σκολίωση , εκτός από σοβαρό ορθοπεδικό πρόβλημα, είναι και σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα.
► Γονείς-Δάσκαλοι-Καθηγητές: για οποιαδήποτε μεταβολή της στάσης σώματος, βάδισης ή οτιδήποτε σας φαίνεται μη φυσιολογικό απευθυνθείτε στο Γιατρό.
► Η εμφάνιση άλγους σε μία κατά τα άλλα έστω και πολύ ήπια Σκολίωση είναι σημείο πιο ενδελεχούς εξέτασης.
► Κατά πρωτεύοντα λόγο μας απασχολεί το λειτουργικό μέρος του προβλήματος και κατά δευτερεύοντα το κοσμητικό.
► Η εξέλιξη των σκολιωτικών κυρτωμάτων δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια. Γι’ αυτό ακολουθείται με (θρησκευτική) ευλάβεια το πρόγραμμα επανελέγχων.
► Τα σκολιωτικά κυρτώματα επιδεινώνονται συχνά στις μικρές ηλικίες και στην περίοδο της
ταχείας αναπτύξεως των παιδιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
► Η πρώιμη διάγνωση είναι η καλύτερη θεραπεία.
