Τερηδόνα
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
Παθολογοανατομικά χαρακτηρίζεται από αφαλάτωση των οδόντων (απώλεια των μεταλλικών ιόντων) που οφείλεται στην επίδραση οργανικών οξέων. Τα οργανικά οξέα αποτελούν προϊόντα μεταβολισμού των υδατανθράκων (ζάχαρη) από τα μικρόβια της οδοντικής πλάκας. Στο πρώτο αυτό στάδιο η διαδικασία είναι δυνατόν να αναστραφεί. Στη συνέχεια καταστρέφονται και οι οργανικές ουσίες του δοντιού, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κοιλότητας. Από τα παραπάνω φαίνεται πως η νόσος έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία. Είναι απαραίτητη α) η παρουσία της οδοντικής πλάκας (πλημελής στοματική υγιεινή), β) η παρουσία των υδατανθράκων, αλλά και γ) παράγοντες που αφορούν την ευενδοτότητα του ασθενή (π.χ. ελλιπής εξουδετερωτική ικανότητα του σάλιου, βαθιά βοθρία και σχισμές τον οδόντων που κατακρατούν πλάκα).
Η τερηδόνα εμφανίζεται σε περιοχές με μειωμένη ικανότητα αυτοκαθαρισμού . Τέτοιες είναι α) τα βοθρία και οι σχισμές των οδόντων, β) κοντά στο όριο με τα ούλα (αυχενική τερηδόνα) γ) στις επιφάνειες που εφάπτονται δύο γειτονικά δόντια (τερηδόνα όμορων επιφανειών). Αρχικά με την αφαλάτωση το δόντι χάνει την στιλπνότητά του (σαν κιμωλία), και αργότερα η τερηδονισμένη επιφάνεια αποκτα καφεοειδές ή μαύρο χρώμα. Καθώς η εξεργασία προχωρά προς τον πολφό (την κεντρική κοιλότητα του δοντιού που περιέχει τα νεύρα και τα αγγεία του) αυξάνουν και τα συμπτώματα του ασθενούς. Η κλινική εικόνα κυμαίνεται από μια ήπια ευαισθησία στις διαφορές θερμοκρασίας, έως τη δραματική εικόνα της οξείας πολφίτιδας με το νυγμώδη και βασανιστικό πόνο, όταν η τερηδόνα έχει επεκταθεί προς τον πολφό.
Για την αποκατάσταση των τερηδονικών βλαβών είναι απαραίτητη η παρασκευή μιας κοιλότητας καθαρής από τερηδόνα με συγκεκριμένο ανατομικό σχήμα ανάλογο με την περιοχή που τερηδονίστηκε. Για την κοπή των οδοντικών ουσιών χρησιμοποιούνται κοπτικά εργαλεία ηλεκτροκίνητα (micromotor) η κινούμενα με πεπιεσμένο αέρα (airrotor). Η όλη διαδικασία είναι ανώδυνη, όταν εφαρμόζεται τοπική αναισθησία. Την παρασκευή της κοιλότητας ακολουθεί η προστασία του πολφού με την τοπική εφαρμογή ειδικών για το σκοπό αυτό ουσιών (ουδέτερα στρώματα). Στη συνέχεια γίνεται η τελική έμφραξη (σφράγισμα) του δοντιού με κάποιο υλικό αποκατάστασης. Χρησιμοποιούνται κυρίως α) το αμάλγαμα και β) οισύνθετες ρητίνες . Το αμάλγαμα έχει το πλεονέκτημα της ισχυρής μηχανικής αντοχής, αλλά και το μειονέκτημα της κακής αισθητικής εμφάνισης, γι’αυτό και εφαρμόζεται στα πίσω κυρίως δόντια (γομφίοι, προγόμφιοι). Οι σύνθετες ρητίνες αποτελούν το υλικό εκλογής για την αποκατάσταση των προσθίων δοντιών (τομείς, κυνόδοντες) εξαιτίας της σαφούς αισθητικής υπεροχής τους. Με τη βελτίωση των μηχανικών τους ιδιοτήτων, εφαρμόζονται και σε μεμονωμένες περιπτώσεις τερηδόνας των οπισθίων δοντιών.
Πρόληψη της τερηδόνας μπορεί να γίνει με :
-
τη βελτίωση της στοματικής υγιεινής (τακτικό βούρτσισμα, οδοντικό νήμα, φθοριούχα διαλύματα).
-
το οδοντικό νήμα αποτελεί βασικό μέτρο πρόληψης για την τερηδόνα των όμορων επιφανειών
-
αποφυγή λήψης υδατανθράκων στα μεσοδιαστήματα μεταξύ των γευμάτων. Προτιμότερη είναι η λήψη μαζί με τα κύρια γεύματα.
-
τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο
-
φθορίωση των δοντιών με εφαρμογή κατά τις επισκέψεις στον οδοντίατρο πυκνών διαλυμάτων φθορίου
-
προληπτική κάλυψη των οπών και σχισμών των δοντιών με ρητίνη (sealants) κατά την ανατολή τους. Ο πρώτος μόνιμος γομφίος ανατέλλει στα 6 χρόνια, ενώ ο δεύτερος μόνιμος γομφίος στα 12 χρόνια. Η εφαρμογή τους αποτελεί απλούστατη, ασφαλέστατη και πολύ καλά ανεκτή από τα παιδιά διαδικασία. Αποτελεί μέτρο με υψηλότατο δείκτη κόστους/ωφέλεια
-
σε ορισμένες χώρες εφαρμόζεται η φθορίωση του πόσιμου νερού.
