Lifestyle Medicine: η Προληπτική Ιατρική στην Κλινική Πράξη
Συγγραφέας Ευθύμιος Γκότσης Γράφτηκε στις ,
Η Lifestyle Medicine είναι μια νέα προσέγγιση στην φροντίδα ασθενών η οποία χρησιμοποιεί τα επιστημονικώς αποδεδειγμένα μέτρα της πρωτογενούς πρόληψης για να θεραπεύσει ασθένειες που οφείλονται στον τρόπο ζωής (lifestyle diseases) σε κλινικό επίπεδο.
Η πρωτογενής πρόληψη περιλαμβάνει αλλαγές στην συμπεριφορά όπως το πλύσιμο των χεριών, κατανάλωση υγιεινής διατροφής, άσκηση και διατήρηση υποστηρικτικών διαπροσωπικών σχέσεων. Η Lifestyle medicine δεν είναι εναλλακτική ιατρική αντιθέτως αποτελεί μία εκ των νεότερων ιατρικών ειδικοτήτων (στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής) και χαρακτηρίζεται από διεύρυνση του πεδίου της προληπτικής ιατρικής στην κλινική πράξη.
Οι ασθένειες που οφείλονται στο σύγχρονο τρόπο ζωής (Lifestyle diseases: Καρδιαγγειακά νοσήματα, παχυσαρκία, Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία, μεταβολικό Σύνδρομο, ινσουλινοαντίσταση ή καρκίνο) είναι οι πιο συχνές αιτίες παθογένεσης και θανάτου παγκοσμίως. Οι ασθένειες αυτές ονομάζονται επίσης «χρόνιες νόσοι», από την Ελληνική λέξη χρόνος , που σημαίνει ότι διαρκούν συνεχώς για >1 μήνα.
Ο όρος “lifestyle” αναφέρεται στον τύπο εργασίας, στις συνήθειες, αντανακλά απόψεις και στάση ζωής, ενδιαφέροντα, ηθικές-κοινωνικές αξίες και αυτοεκτίμηση.
Επηρεάζεται από την κουλτούρα,το μορφωτικό επίπεδο, το οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και την οικονομική κατάσταση. Ο όρος αυτός είναι σαφώς πιο χρήσιμος γιατί δίνει στον ρόλο των προσωπικών συμπεριφορών κι επιλογών την πρόληψη και θεραπεία των χρόνιων νόσων.
Στον πίνακα απεικονίζονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ παραδοσιακής Ιατρικής πράξης και της Προληπτικής Ιατρικής του Συγχρονου τρόπου ζωής (LifeStyle Medicine)
|
Προληπτική Ιατρική & Lifestyle Ιατρική
Είναι γνωστό πως στην παγκόσμια ιστορία η Προληπτική Ιατρική/Δημόσια Υγεία έσωσε περισσότερες ζωές από ότι όλες οι θεραπείες μαζί. Αυτό συχνά μας διαφεύγει γιατί δεν χρησιμοποιήθηκαν θαυματουργά φάρμακα ούτε περίπλοκες επεμβάσεις. Αντί αυτών, οργανωμένο εμβολιακό πρόγραμμα , συστηματικές απολυμάνσεις, πλύσιμο χεριών , πρόσβαση σε καθαρό νερό, διατροφικές συμβουλές και φυσική δραστηριότητα είχαν τεράστια αποτελέσματα.
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ πέθαιναν από μεταδοτικές νόσους που σήμερα προλαμβάνονται.
Τα αντιβιοτικά κέρδισαν την αναγνώριση για την εξάλειψή των γιατί ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει ότι ο ρυθμός θνητότητας και παθογένειας από τις νόσους αυτές είχε αρχίσει να μειώνεται, δεκαετίες πριν τα αντιβιοτικά κυκλοφορήσουν στην ευρεία κατανάλωση. Στην πραγματικότητα οι μεταδοτικές ασθένειες ελέγχηκαν από ιατρούς όλων των ειδικοτήτων, με προσανατολισμό την
πρόληψη, οι οποίοι αντιλήφθηκαν την σημασία της καθαριότητας και ενθάρρυναν τους συναδέλφους τους ιατρούς να παροτρύνουν τους ασθενείς τους να αλλάξουν τις συνήθειες τους. Η αλλαγή δεν ήρθε πάντοτε έυκολα ,αλλά ήρθε.
Σήμερα στον 21ο αιώνα είμαστε πάλι μπροστά από σταυροδρόμι, οι πιο κοινές αιτίες θανάτου αποτελούν οι διατροφικές μας συνήθειες και ο τρόπος που ζούμε , αιτίες που μπορούν να προληφθούν. Οι ισχύουσες ιατρικές θεραπείες σήμερα όπως και οι θεραπείες του χθές δεν θεραπεύουν τις νόσους του τρόπου ζωής μας και έχουν δυνητικά επικίνδυνες παρενέργειες.
Πάλι οι Ιατροί Προληπτικής Ιατρικής προωθούν το κοινό και τους συναδέλφους τους να αλλάξουν τις συνήθειες του τρόπου ζωής τους. Η Lifestyle Ιατρική επεκτείνει την ισχύουσα πρακτική της
Προληπτικής Ιατρικής να αντιμετωπίσει την διαρκώς αυξανόμενη επιδημία των νόσων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.
Επί του παρόντος η Προληπτική Ιατρική ασκείται σε 3 επίπεδα: πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής.
Η Πρωτογενής Πρόληψη
στοχεύει στην αποφυγή της νόσου και σχετίζεται περισσότερο με τα τμήματα Δημόσιας Υγείας που ασχολούνται με την υγιεινή τροφίμων , υδάτων, απολυμάνσεις και χειρισμό επιδημιών. Η πρόληψη των νόσων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (Lifestyle diseases) και των ελεγκτικών μέτρων συνήθως είναι μειωμένα και αναποτελεσματικά και εξαντλούνται κυρίως σε προγράμματα προαγωγής υγείας.
Η Δευτερογενής Πρόληψη
στόχο έχει την αποφυγή εξέλιξης της νόσου ελέγχοντας την στα αρχικά στάδιά της όταν μπορεί να
θεραπευτεί. Η μαστογραφία για την διάγνωση πρώιμων μορφών καρκίνου του μαστού , η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης για την ανίχνευση της υπέρτασης είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα δευτερογενούς πρόληψης. Αυτή είναι η κύρια εστίαση που ασκείται αυτή τη στιγμή από την κλινική προληπτική ιατρική. Υπάρχουν δύο θεμελιώδη προβλήματα στην ανίχνευση των lifestyle diseases. Πρώτον οι περισσότεροι άνθρωποι που ακολουθούν τον Δυτικό τρόπο ζωής έχουν κάποιου βαθμού νόσου που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής δηλ. Καρδιαγγειακά, παχυσαρκία, διαβήτης τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία ή καρκίνο. Κατά δεύτερον, δεν υπάρχουν θεραπείες για τις ασθένειες αυτές, οι υπάρχουσες θεραπείες αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα και τους παράγοντες
κινδύνου. Η χειρουργική επέμβαση αφαιρεί τον όγκο αλλά όχι την αιτία που προκάλεσε την ογκογένεση. Ως αποτέλεσμα η «προληπτική εξέταση» στις περισσότερες περιπτώσεις καταλήγει στην διάγνωση κάποιας μορφής και σταδίου νόσου που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής και φάρμακα για μιά ζωή, χειρουργείο, χημειοθεραπεία, ακτινοβόληση ως θεραπεία. Λίγοι άνθρωποι ενημερώνονται κάποια στιγμή στη ζωή τους σε όποιο στάδιο διερεύνησης ή θεραπείας ότι η νόσος τους που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής τους ήταν δυνατόν να προληφθεί ή να αναστραφεί, με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Ενώ ο πρώιμος έλεγχος είναι πολύ σημαντικός αν έχεις παράγοντες κινδύνου για κάποιες νόσους, ο μεγαλύτερος παράγων κινδύνου είναι ένας ανθυγιεινός τρόπος ζωής.
Η Lifestyle Medicine
μπορεί να συμβουλεύσει , να σας οδηγήσει και να σας προπονήσει στις αλλαγές του τρόπου
ζωής οι οποίες είτε θα προλάβουν την νόσο είτε θα την αναστρέψουν στα αρχικά της στάδια μόνη της ή σε συνδυασμό με την φαρμακευτική σας αγωγή δεδομένης της κατάστασης της υγείας σας.
Η Τριτογενής Πρόληψη
στοχεύει στην αποφυγή της ανικανότητας και του θανάτου από εγκατεστημένη νόσο βελτιώνοντας λειτουργίες και μειώνοντας τις επιπλοκές. Καρδιακή αποκατάσταση μετά από έμφραγμα ή επέμβαση bypass είναι ένα από τα πιο κοινά παραδείγματα τριτογενούς πρόληψης για νόσο
που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής. Η Lifestyle medicine αυξάνει την αποτελεσματικότητα όλων των επιπέδων της Κλινικής Προληπτικής Ιατρικής και της κλασσικής Ιατρικής θεραπευτικής και χειρουργικής, εστιάζοντας σε επιστημονικώς αποδεδειγμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως βέλτιστη διατροφή, άσκηση, ψυχολογική υποστήριξη και διαχείριση του stress.
(Πηγές: American College of LifeStyle Medicine, LifeStyle Medicine Association, Atlanta LifeStyle Medicine)
