Καθώς ο καιρός γίνεται ανοιξιάτικος και οι περισσότεροι σπεύδουμε να απολαύσουμε τον ήλιο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την σημασία της προστασίας του δέρματος μας από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία. Προσφάτως, κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα μια καινοτόμος θεραπεία για την ακτινική κεράτωση, μια συχνή χρόνια προκαρκινική βλάβη που προκαλείται από την μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο χωρίς προστασία.

H ακτινική κεράτωση εμφανίζεται ως βλάβη της επιφάνειας του δέρματος, που μπορεί να φαίνεται αδρή σαν υαλόχαρτο, και μπορεί να προκαλεί αίσθημα κνησμού, πόνου, ή καύσου σε ορισμένες περιπτώσεις. Θεωρείται προκαρκινικό στάδιο καρκίνου του δέρματος, με δυναμικό εξέλιξης σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, ένα τύπο καρκίνου που δεν σχετίζεται με μελάνωμα, αλλά που είναι ο δεύτερος συνηθέστερος τύπος καρκίνου του δέρματος

Σε περίπτωση που έχει διαγνωσθεί ακτινική κεράτωση, ο κίνδυνος ανάπτυξης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος σε διάστημα 10 ετών είναι περίπου 10% για έναν ασθενή που φέρει κατά μέσον όρο 7,7 βλάβες ακτινικής κεράτωσης, ενώ είναι αδύνατον να προβλεφθεί ποιες βλάβες θα εξελιχθούν σε καρκίνο του δέρματος.

Μία μελέτη έδειξε ότι ποσοστό περίπου 40%-80% των περιπτώσεων ακανθοκυτταρικού καρκινώματος μπορεί να εμφανίζονται αρχικά ως ακτινικές κερατώσεις και οι πάσχοντες έχουν έξι φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν οποιονδήποτε τύπο καρκίνου του δέρματος σε σύγκριση με τον υγιή πληθυσμό.

Η νόσος συνήθως υποδιαγιγνώσκεται, αφού οι ασθενείς δεν επισκέπτονται τακτικά για τον λόγο αυτό τον δερματολόγο τους, και έτσι ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από ακτινική κεράτωση αυξάνεται γοργά, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Ο επιπολασμός στους ενήλικες, άνω των 40 ετών, κυμαίνεται μεταξύ 11% και 25% στους πληθυσμούς του βορείου ημισφαιρίου και μεταξύ 40% και 60% στους πληθυσμούς του νοτίου ημισφαιρίου. Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχουν επιδημιολογικά στοιχεία για την ακτινική κεράτωση, όμως ο επιπολασμός της υπολογίζεται στο 3%-5% του γενικού πληθυσμού.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, η ακτινική κεράτωση προσβάλλει συνηθέστερα τους άνδρες και τα άτομα με ανοικτόχρωμο δέρμα. Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου θεωρούνται η προχωρημένη ηλικία και η ανοσοανεπάρκεια. Οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς έχουν65 έως 250 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από ακτινική κεράτωση και από διηθητικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC).

Επειδή προς το παρόν είναι αδύνατον να προβλεφθεί ποια ακτινική κεράτωση θα παχύνει ή θα καταστεί πιο διηθητική με δυναμικό εξέλιξης σε μη μελανωματικό καρκίνο του δέρματος, οι κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν τη θεραπεία όλων των βλαβών.

Για την αντιμετώπιση των ακτινικών κερατώσεων εφαρμόζονται διάφορες θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της κρυοθεραπείας και άλλων τοπικών θεραπειών. Όμως, οι διαθέσιμες τοπικές θεραπείες έχουν διάρκεια χορήγησης από οκτώ εβδομάδες έως και τέσσερις μήνες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.

Τον Δεκέμβριο του 2014 κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα, μια νέα θεραπεία για την ακτινική κεράτωση σε μορφή τζελ, το ingenol mebutate gel. Πρόκειται για μια τοπική θεραπεία 2-3 ημερών, που χορηγείται μια φορά την ημέρα, τοπικά, στο σημείο της βλάβης.

Το κόστος ανά συσκευασία ανέρχεται στα 85 ευρώ και το ποσοστό συμμετοχής του ασφαλισμένου κυμαίνεται από 12% έως 29%, ανάλογα με την θεραπευτική ένδειξη, δηλαδή θεραπεία στο σώμα ή στο πρόσωπο.

Πιο αναλυτικά, το ingenol mebutate gel προέρχεται από τον χυμό του φυτού Euphorbiapeplus (E.peplus), ύστερα από εκτεταμένη διαδικασία πολλαπλής εκχύλισης και διύλισης με εξειδικευμένες επιστημονικές μεθόδους. Το E.Peplums είχε ήδη χρησιμοποιηθεί ως παραδοσιακή θεραπεία για προσβεβλημένες από τον ήλιο περιοχές του δέρματος στην Αυστραλία.

Η θεραπεία με ingenol mebutate gel εφαρμόζεται από τον ίδιο τον ασθενή στην προσβεβλημένη περιοχή του δέρματος μια φορά ημερησίως, επί δύο ή τρεις συνεχόμενες ημέρες, ανάλογα με την περιοχή θεραπείας.

Κυκλοφορεί σε δύο περιεκτικότητες και έχει δύο σχήματα εφαρμογής, ανάλογα με την εντόπιση των ακτινικών κερατώσεων. Είτε εφαρμόζεται σε μια περιοχή έκτασης 25cm² επί 2 συνεχόμενες ημέρες, όταν πρόκειται για τη θεραπεία ακτινικών κερατώσεων στον κορμό και στα άκρα (500 mcg/g), είτε επί 3 συνεχόμενες ημέρες όταν πρόκειται για το πρόσωπο και το τριχωτό της κεφαλής (150mcg/g).

Σε μεγάλες κλινικές δοκιμές φάνηκε ότι το ingenol mebutate gel προσφέρει σημαντικά ποσοστά κάθαρσης των βλαβών ακτινικής κεράτωσης στο πρόσωπο και στο τριχωτό της κεφαλής, καθώς και στον κορμό και στα άκρα.

Η μη επεμβατική εξέταση του δέρματος μετά τη θεραπεία με ingenol mebutate gel έδειξε σχεδόν πλήρη υποστροφή των βλαβών που προκλήθηκαν στο δέρμα σε σύγκριση με μετρήσεις που έγιναν δύο μήνες μετά τη θεραπεία, οι δε ασθενείς που ακολούθησαν αγωγή με ingenol mebutate gel ανέφεραν υψηλότερο ποσοστό ικανοποίησης σε σύγκριση με τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

«Το ingenol mebutate gel λειτουργεί με δύο τρόπους. Πρώτον, στοχεύει τα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη από την ηλιακή ακτινοβολία και προκαλεί τον θάνατό τους. Τα υγιή κύτταρα έχουν διαφορετική δομή, με συνέπεια να είναι πολύ λιγότερο ευαίσθητα στο ingenol mebutate gel και να έχουν πολύ μικρότερη πιθανότητα προσβολής κατά τη θεραπεία. Δεύτερον, δίνει ώθηση στο ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος, το οποίο βοηθά στην απομάκρυνση των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη από την ηλιακή ακτινοβολία», σύμφωνα με τον κ. Ρηγόπουλο.

«Η διάθεση του ingenol mebutate gel στην Ελλάδα, αποτελεί θετικό βήμα προόδου για τους ασθενείς που ζουν με ακτινική κεράτωση. Δεδομένου ότι, είναι αδύνατον να προβλεφθεί ποιες βλάβες μπορεί να εξελιχθούν σε μη μελανωματικό καρκίνο του δέρματος,, όπως το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, η πρώιμη ανίχνευση και θεραπεία έχουν μεγάλη σημασία. Η σύντομη διάρκεια θεραπείας με το ingenol mebutate gel, διάρκειας 2-3 ημερών, είναι ιδιαίτερα ελκυστική για ασθενείς που τώρα υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν τοπικά σκευάσματα για έως και 4 μήνες. Η αποτελεσματικότητα του ingenol mebutate gel αναμένεται να αυξήσει τα επίπεδα συμμόρφωσης στη θεραπεία, όπως φάνηκε και στις κλινικές δοκιμές, στις οποίες οι ασθενείς ολοκλήρωσαν την πορεία της αγωγής τους σε ποσοστό άνω του 98%», καταλήγει ο κ. Ρηγόπουλος.

Μαίρη Μπιμπή