Τα γλυκά ως τρόπος ανταμοιβής προς τα παιδιά
Συγγραφέας Βιβή Κατσαρού Γράφτηκε στις ,
Τα γλυκά προσφέρονται συχνά στα παιδιά ως επιβράβευση για μια καλή συμπεριφορά τους. Είναι μια τακτική εύκολη, γρήγορη και οικονομική. Όμως, η χρήση των γλυκών με τον τρόπο αυτό θεωρείται λανθασμένη καθώς τα οφέλη είναι λιγότερα από τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει. Είναι παράλογο να προωθούμε στα παιδιά μας την υγιεινή διατροφή ενώ ταυτόχρονα ανταμείβουμε την καλή συμπεριφορά με ένα ανθυγιεινό τρόφιμο.
Γιατί η επιβράβευση με γλυκά θεωρείται λανθασμένη τακτική;
- Όλοι γεννιόμαστε με μια προτίμηση στη γλυκιά γεύση, η οποία μπορεί να ενισχυθεί ή να αποδυναμωθεί. Εάν σε κάποιο παιδί ενισχυθεί, αυτό μπορεί να αποφεύγει φαγητά που δεν έχουν γλυκιά γεύση, όπως τα λαχανικά, το σκέτο γάλα και τα δημητριακά χωρίς ζάχαρη, μειώνοντας έτσι την ποιότητα της διατροφής του.
- Έρευνες έχουν δείξει πως ένα τρόφιμο που χρησιμοποιείται ως επιβράβευση, γίνεται πιο επιθυμητό, και το παιδί το προτιμά περισσότερο απ’ όσο θα το προτιμούσε εάν δεν είχε χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο. Προσφέροντας λοιπόν γλυκά στο παιδί, αυξάνουμε την προτίμησή του σε αυτά οδηγώντας το στο να τα αναζητά συχνότερα.
- Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η απαγόρευση ενός τροφίμου, σε περίπτωση κακής συμπεριφοράς: π.χ. ‘δεν ήσουν ήσυχος σήμερα, γι’ αυτό και δεν θα φας παγωτό το απόγευμα’. Αυτή η τακτική, θα κάνει το παγωτό ακόμα πιο επιθυμητό.
- Ο γονιός προσπαθώντας να ελέγξει ή να βελτιώσει τη συμπεριφορά του παιδιού του μέσω της τροφής, γίνεται ο ίδιος ‘θύμα’ της ίδιας του της τακτικής. Το παιδί δηλαδή, μπορεί να εκμεταλλευτεί την τακτική αυτή, διατηρώντας μια “κακή” συμπεριφορά με σκοπό να πάρει το γλυκό του.
- Η συχνή προσφορά γλυκών στα παιδιά μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη σωματική υγεία. Σχετίζεται με παχυσαρκία αλλά και με άλλα προβλήματα υγείας όπως ο διαβήτης τύπου ΙΙ και η αυξημένη χοληστερίνη, η οποία μάλιστα σήμερα εμφανίζεται ακόμη και σε παιδιά ηλικίας 6 ετών.
- Δεν λείπουν οι επιπτώσεις και στην ψυχολογική υγεία, καθώς φαίνεται πως παχύσαρκοι ενήλικες υπερκαταναλώνουν γλυκά τα οποία έχουν συνδέσει με θετικά συναισθήματα από την παιδική ηλικία. Συνδέσεις του τύπου “έκανα μια καλή πράξη σήμερα, άρα μου αξίζει να φάω ένα διπλό κέικ σοκολάτας’, μπορούν να κρατήσουν για μια ζωή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει τη βάση για την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.
Αλλαγή συμπεριφοράς
Για τους γονείς που ήδη εφαρμόζουν αυτή την τακτική, ήρθε η ώρα να την αλλάξουν εάν θέλουν να αποφύγουν τις επιπτώσεις της. Η επιβράβευση της καλής συμπεριφοράς μπορεί να συνεχιστεί με ‘βραβεία’ που δεν συμπεριλαμβάνουν γλυκά ή γενικά τρόφιμα. Η θέση των γλυκών στη διατροφή του παιδιού πρέπει να είναι συγκεκριμένη. Τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται συχνά σε γλυκά, γι αυτό και στα ντουλάπια της κουζίνας δεν χρειάζεται να υπάρχουν σοκοφρέτες, σοκολάτες κτλ. Τα γλυκά είναι καλό να προσφέρονται περιστασιακά όπως για παράδειγμα σε κάποια γιορτή ή σε ένα πάρτι ή μια Κυριακή απόγευμα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως μια πιο συχνή κατανάλωση θα δημιουργήσει πρόβλημα εφόσον το παιδί τρέφεται γενικά ισορροπημένα και γυμνάζεται.
Σε περιπτώσεις που ο γονιός αδυνατεί να διαχειριστεί την τακτική της επιβράβευσης χωρίς γλυκά, μπορεί να καταφύγει σε υγιεινές γλυκές επιλογές όπως ένα γιαουρτάκι με μέλι, σπιτικό ρυζόγαλο, γλυκό του κουταλιού, και να τα προσφέρει στο παιδί όταν αυτό νιώθει πείνα, διαφορετικά το παιδί μαθαίνει να τρώει ακόμα και όταν δεν πεινάει.
Τα γλυκά γενικά δεν θεωρούνται ποιοτικά τρόφιμα εξαιτίας των μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης και κορεσμένων ή τρανς λιπαρών που περιέχουν. Επιπλέον, είναι φτωχά σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες. Για τα κορεσμένα λιπαρά η Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει να μην ξεπερνούν το 10% των συνολικών θερμίδων της ημέρας. Έτσι, αν ένα παιδί ηλικίας 6 ετών έχει ημερήσιες ανάγκες 1400 θερμίδες, επιτρέπεται να καταναλώνει έως 15γρ. κορεσμένων λιπαρών. Για τα τρανς λιπαρά συστήνει την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ή έως 1% των συνολικών θερμίδων, δηλαδή 1,5γρ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ένα ντόνατ περιέχει 2-3 γρ. τρανς λιπαρών.
Όσον αφορά τη ζάχαρη, η ημερήσια πρόσληψη της δεν θα πρέπει να ξεπερνά επίσης το 10% των συνολικών θερμίδων που προσλαμβάνει το παιδί από τη διατροφή του, συμπεριλαμβανόμενης της ζάχαρης που περιέχεται στο μέλι, τη μαρμελάδα, τα δημητριακά, τα αναψυκτικά κτλ. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε περίπου 7 κουταλάκια του γλυκού (1 κουταλάκι = περίπου 5γρ), στη δίαιτα των 1400 θερμίδων. Ενδεικτικά, ένα κουτάκι αναψυκτικό περιέχει 7-8 κουταλάκια ζάχαρη. Επειδή προστιθέμενη ζάχαρη υπάρχει σε πολλά τρόφιμα που δεν θεωρούνται ‘γλυκά’ όπως το ψωμί, καλό είναι τα παιδιά να τρώνε γλυκά μόνο περιστασιακά, διότι ούτως ή άλλως παίρνουν ζάχαρη καθημερινά.
