Μύθοι και αλήθειες για την Ιλαρά
Συγγραφείς: Ιωάννα Δ. Παυλοπούλου Γράφτηκε στις ,
Μύθος:
Η ιλαρά δεν είναι σοβαρό νόσημα διότι αντιμετωπίζεται καλύτερα στις μέρες μας.
Αλήθεια:
Η εσφαλμένη αυτή αντίληψη οφείλεται στην επιτυχία του εμβολιασμού, χάρη στην οποία η πλειοψηφία του κοινού δεν έχει εμπειρία της φυσικής νόσου ούτε της σοβαρότητάς της. Παρά τις σύγχρονες προόδους στη νοσηλεία που συνέβαλαν στη μειωμένη πιθανότητα σημαντικών επιπλοκών στις ανεπτυγμένες χώρες, η αντιμετώπιση της ιλαράς παραμένει υποστηρικτική, αφού δεν υπάρχει ειδική θεραπεία.
Έτσι, οι σοβαρές επιπλοκές όπως η οξεία εγκεφαλίτιδα, που οδηγεί συχνά σε μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, εξακολουθεί να παρατηρείται με συχνότητα 1: 1000 κρούσματα. Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, οι θάνατοι στις ΗΠΑ μετά το έτος 2000, κυρίως από νευρολογικές ή αναπνευστικές επιπλοκές, έχουν υπολογισθεί σε 1-3 ανά 1000 δηλωθέντα κρούσματα, ενώ στην Ευρώπη, κατά τη χρονική περίοδο 2005-2013, καταγράφηκαν 61 θανατηφόρα κρούσματα και 28062 περιπτώσεις νοσηλείας λόγω επιπλοκών [1, 2].
Μύθος:
Η ιλαρά ενδημεί μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αλήθεια:
Χάρη στην ευρεία εφαρμογή των εμβολιαστικών προγραμμάτων, η ιλαρά δεν έχει μεγάλη επίπτωση σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Ο κίνδυνος όμως εισαγομένων κρουσμάτων από ενδημικές περιοχές και διασποράς της νόσου σε ανεμβολίαστα ή ατελώς εμβολιασμένα άτομα εξακολουθεί να υφίσταται λόγω των διεθνών ταξιδιών και της μετανάστευσης. Η εξάλειψη της ιλαράς μπορεί να επιτευχθεί μόνο εφόσον εμβολιασθεί ποσοστό 95% του πληθυσμού με δύο δόσεις εμβολίου. Μέχρι όμως να επιτευχθεί η εξάλειψη θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό κίνδυνο και για τις χώρες της Ευρώπης [1, 2].
Μύθος:
Η κλινική διάγνωση ιλαράς από το γιατρό αποτελεί απόδειξη ανοσίας.
Αλήθεια:
Η κλινική, γραπτή ή προφορική, διάγνωση ιλαράς δεν αποτελεί απόδειξη ανοσίας, αλλά ούτε και η προφορική διαβεβαίωση πλήρους εμβολιασμού. Ο επαρκής εμβολιασμός έναντι της ιλαράς με ηλικία έναρξης ≥ 12 μήνες, η εργαστηριακή επιβεβαίωση ανοσίας ή οξείας νόσου και η ημερομηνία γέννησης πριν το έτος 1957 αποτελούν, καθεμία, ικανοποιητικές ενδείξεις ανοσίας. Πάντως, σε συνθήκες αυξημένου κινδύνου (επιδημική έξαρση, ταξίδι σε ενδημική περιοχή) θα πρέπει να εξετάζεται η έναρξη του εμβολιασμού από την ηλικία των έξι μηνών, αλλά και ο εμβολιασμός ορισμένων ατόμων (επαγγελματίες υγείας) που δεν έχουν ένδειξη ορολογικής προστασίας και έχουν γεννηθεί πριν το 1957, με δύο δόσεις εμβολίου με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 28 ημερών [1].
Μύθος:
Η ιλαρά μπορεί να προληφθεί με συμπληρωματικά ή εναλλακτικά σκευάσματα.
Αλήθεια:
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της νόσου είναι ο εμβολιασμός. Όλα τα εναλλακτικά ή συμπληρωματικά σκευάσματα έχουν ανυπόστατο μηχανισμό δράσης και είναι αναποτελεσματικά. Έτσι, ένα επίνοσο άτομο έχει 90% πιθανότητα να νοσήσει, εφόσον εκτεθεί στον ιό [2, 4].
Μύθος:
Το εμβόλιο προκαλεί σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Αλήθεια:
Το MMR διαθέτει εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας και για το λόγο αυτό περιλαμβάνεται σε όλα τα προγράμματα εμβολιασμού παγκοσμίως είτε ως μονοδύναμο εμβόλιο ιλαράς ή ως συνδυασμός με τα αντιγόνα παρωτίτιδας, ερυθράς ή και ανεμευλογιάς (MMRV). Η χορήγηση της 1ης δόσης εμβολίου έχει συσχετισθεί με την εμφάνιση πυρετικών σπασμών σε συχνότητα 1: 3000, η πρόγνωσή τους όμως είναι πολύ καλή και δεν αυξάνει τον κίνδυνο επιληψίας ή νευροαναπτυξιακής καθυστέρησης. Παροδική θρομβοπενία, επίσης, είναι δυνατόν να σημειωθεί σε 1: 20000- 40000 δόσεων αντίστοιχα, χωρίς όμως ποτέ να αποτελέσει αίτιο σοβαρής αιμορραγίας ή θανατηφόρου κατάληξης. Τέλος, οι περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας ή εγκεφαλοπάθειας που έχουν καταγραφεί ως σχετιζόμενες με το εμβόλιο σε συχνότητα 1: 1000000 στις ΗΠΑ, είναι σπανιότερες από τις αντίστοιχες «άγνωστης αιτιολογίας» και φαίνεται, σύμφωνα με μελέτες, ότι έχουν χρονική και όχι αιτιολογική συσχέτιση με το εμβόλιο. Όλες οι προαναφερθείσες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπανιότερες από τις αντίστοιχες επιπλοκές που προκαλεί η φυσική νόσος [1, 2, 3].
Μύθος:
Το MMR συσχετίζεται με την εμφάνιση αυτισμού.
Αλήθεια:
Πληθώρα ανεξάρτητων επιστημονικών μελετών έχουν καταρρίψει πλέον την ανυπόστατη και στηριζόμενη σε παραποιημένα στοιχεία και οικονομικά συμφέροντα θεωρία της συσχέτισης του MMR με τον αυτισμό, που διατυπώθηκε το 1998 από τον A. Wakefield στο Ηνωμένο Βασίλειο και οδήγησε το 2010 στην απόσυρση του σχετικού άρθρου από το επιστημονικό περιοδικό Lancet και στην αφαίρεση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος από το συγγραφέα. Η αποδοχή από μέρος του κοινού της πλασματικής αυτής συσχέτισης, ακόμη και σήμερα, οφείλεται αφενός στο γεγονός ότι η διάγνωση των διαταραχών του φάσματος του αυτισμού συμπίπτει χρονικά με την ηλικία διενέργειας του MMR και αφετέρου στα μεγαλύτερα ποσοστά διάγνωσης των παραπάνω διαταραχών στη σύγχρονη εποχή λόγω διευρυμένων διαγνωστικών κριτηρίων, μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης και καλύτερης παροχής υπηρεσιών υγείας [1, 2, 5].
Βιβλιογραφία
- American Academy of Pediatrics. Measles. In: Pickering LK, Baker CJ, Kimberlin DW, Long SS, eds. Early Release from Red Book: 2015 Report of the Committee on Infectious Diseases. Elk Grove Village, IL; 2015: (in press). Διαθέσιμο στο: http://redbook.solutions.aap.org/DocumentLibrary/2015RedBookMeasles.pdf
- European Centre for Disease Prevention and Control. Addressing misconceptions on measles vaccination. Διαθέσιμο στο: http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/measles/Pages/Addressing-misconceptions-on-measles-vaccination.aspx
- Strebel MN, Papania MJ, Parker Fiebelkorn A, Halsey NA 2013. Measles vaccines. In. Plotkin SA, Orenstein WA, Offit PA, eds. Vaccines. Elsevier Saunders: China, pp. 352-387.
- Grimes DR. Proposed mechanisms for homeopathy are physically impossible. Focus Altern Complement Ther 2012; 17(3): 149-155.
- Maglione MA, Das L, Raaen L, et al. Safety of Vaccines Used for Routine Immunization of US Children: A Systematic Review. Pediatrics 2014; 134: 1–13.
