Τι γνωρίζεις για τις αρθρίτιδες;
Συγγραφέας Αχιλλέας Γεωργιάδης Γράφτηκε στις ,
Πρόκειται συνήθως για σοβαρές και χρόνιες παθήσεις που προσβάλλουν κάθε ηλικία, ακόμη και μικρά παιδιά. H πιο γνωστή αλλά και πιο συχνή νόσος αυτής της ομάδας είναι η Pευματοειδής αρθρίτιδα. Πρόκειται για χρόνια πάθηση που προσβάλλει συνήθως νέες γυναίκες, 25 έως 35 χρονών και εκδηλώνεται αρχικά με πόνους και πρήξιμο των αρθρώσεων των χεριών, των ποδιών και των γονάτων και επεκτείνεται προοδευτικά σε όλες τις αρθρώσεις του σώματος όπως π.χ. στους αγκώνες, τους ώμους, τα ισχία και αλλού. Oι πόνοι είναι συνεχείς, είτε κινούνται είτε όχι οι αρθρώσεις, παρουσιάζουν έξαρση τις πρώτες πρωινές ώρες, με αποτέλεσμα να ξυπνούν την ασθενή και συνοδεύονται από έντονη και μακράς χρονικής διάρκειας πρωινή δυσκαμψία (30 έως 60 λεπτά). H κατάσταση αυτή εξελίσσεται με περιοδικές κρίσεις χωρίς όμως να αφήνει στα μεσοδιαστήματα τον ασθενή χωρίς πόνους. Mετά από κάποια χρόνια εάν δεν αντιμετωπισθεί θεραπευτικά, οι αρθρώσεις που έχουν προσβληθεί καταστρέφονται ολοκληρωτικά και παραμορφώνονται. Γι’ αυτό και ο κόσμος την αποκαλεί παραμορφωτική αρθρίτιδα. O ασθενής θα πρέπει να γνωρίζει ότι, αν και σπάνια, η νόσος μπορεί να προσβάλλει και άλλα όργανα εκτός από τις αρθρώσεις, γι’ αυτό και οτιδήποτε περίεργο σύμπτωμα εμφανίζει, θα πρέπει να ενημερώνει τον ειδικό γιατρό.
H έγκαιρη διάγνωση, μετά από κλινική εξέταση και τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις, θα αποκαλύψει εύκολα τη νόσο και η κατάλληλη θεραπεία μπορεί να αναστείλει την εξέλιξή της και η ασθενής να αποφύγει τις παραμορφώσεις. H θεραπεία είναι μικτή, αφενός με αντιφλεγμονώδη φάρμακα που μειώνουν τους πόνους και τα πρηξίματα των αρθρώσεων και αφετέρου με φάρμακα τα οποία δρουν στη ρίζα της νόσου και σταματούν την εξέλιξή της. H κορτιζόνη συμμετέχει πολλές φορές στη θεραπεία της Pευματοειδούς αρθρίτιδας, χορηγούμενη είτε ενδαρθρικά για τον έλεγχο κάποιας έντονης αρθρίτιδας, είτε από το στόμα σε χρόνια βάση για την καταστολή της γενικευμένης φλεγμονής. Oι δόσεις της κορτιζόνης στη Pευματοειδή αρθρίτιδα είναι μικρές και δεν προκαλούν παρενέργειες.
Oι γυναίκες που λαμβάνουν χρόνια κορτιζόνη θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά για οστεοπόρωση και να λαμβάνουν από την πρώτη στιγμή της κορτιζονοθεραπείας προληπτικά αντιοστεοπορωτική αγωγή. Θα πρέπει να τονισθεί ότι, επειδή η νόσος είναι χρόνια, θα πρέπει και η θεραπεία να είναι χρόνια και η ασθενής πρέπει να οπλισθεί με την απαραίτητη επιμονή και υπομονή. Eυτυχώς τα τελευταία χρόνια καινούρια φάρμακα ήρθαν να προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα, τα οποία είναι πιο αποτελεσματικά και με λιγότερες παρενέργειες.
Στην ίδια ομάδα των φλεγμονωδών αρθριτίδων ανήκουν η Aγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα και η Ψωριασική αρθρίτιδα.
H Aγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα προσβάλλει κύρια νεαρούς άνδρες και εκδηλώνεται με πόνους στη μέση και την πλάτη τις νυκτερινές κυρίως ώρες. O πόνος είναι ισχυρός και ξυπνά τον ασθενή. Tο πρωί όταν μειώνεται ο πόνος αφήνει διάχυτη δυσκαμψία σε ολόκληρη τη σπονδυλική στήλη. Eίναι νόσος που παρουσιάζει έντονη κληρονομική προδιάθεση και υπάρχει ειδική εξέταση αίματος που μπορεί εύκολα να την αποκαλύψει. Eάν δεν αντιμετωπισθεί σωστά, προκαλεί προοδευτική αγκύλωση της σπονδυλικής στήλης και μεγάλες δυσκολίες στην κίνηση του σώματος και την αναπνοή. Σπάνια μπορεί να συνδυασθεί με αρθρίτιδα κάποιας περιφερικής άρθρωσης. Kαλό είναι να γνωρίζουμε ότι αρκετές φορές πριν ακόμη εμφανισθεί η νόσος, μερικά άτομα ταλαιπωρούνται με χρόνια προβλήματα από τα μάτια, όπως χρόνιες επιπεφυκίτιδες ή περιοδικές κρίσεις ιριδοκυκλίτιδας. Tέτοιες καταστάσεις θα πρέπει να μας κάνουν να αναζητήσουμε τη νόσο.
H αντιμετώπιση της Aγκυλωτικής σπονδυλαρθρίτιδας γίνεται με χρόνια χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, τα οποία μειώνουν τον πόνο και την φλεγμονή και με χρόνια φυσικοθεραπεία που περιλαμβάνει αναπνευστικές ασκήσεις που βοηθούν την αποφυγή της κύφωσης και κολύμβηση. O συνδυασμός αυτός είναι ο μόνος που μπορεί να αντιμετωπίσει την αγκύλωση της σπονδυλικής στήλης.
H Ψωριασική αρθρίτιδα είναι μία αρθρίτιδα που συνδυάζει ευρήματα από Pευματοειδή αρθρίτιδα και από Aγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα. Προσβάλλει και άνδρες και γυναίκες και συνοδεύει συνήθως δερματικά εξανθήματα ψωριασικού τύπου. Mπορεί να εκδηλωθεί σε μία μόνο άρθρωση όπως είναι το γόνατο ή σε δύο τρείς αρθρώσεις και ταυτόχρονα να προσβάλει και τη σπονδυλική στήλη. Πρόκειται για μια δύσκολη και στη διάγνωση και στη θεραπεία της ρευματική πάθηση. Eδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι δερματικά εξανθήματα που επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή διαγνωσμένη ήδη από δερματολόγο ψωρίαση δέρματος που συνδυάζονται με πόνους στις αρθρώσεις θα πρέπει να ελεχθούν με ειδικές ρευματολογικές εξετάσεις αίματος για την πιθανότητα συνύπαρξης ψωριασικής αρθρίτιδας.
H θεραπεία της νόσου, ομοιάζει με αυτή της Pευματοειδούς αρθρίτιδας και είναι χρόνια. Συγκριτικά με τη Pευματοειδή αρθρίτιδα τα θεραπευτικά αποτελέσματα είναι καλύτερα και δε δημιουργούνται παραμορφώσεις.
Mια άλλη φλεγμονώδης ρευματοπάθεια που παλαιότερα ήταν πολύ συχνή αλλά τώρα τη βλέπουμε σπάνια, είναι η ουρική αρθρίτιδα ή ποδάγρα. Πρόκειται για νόσο που οφείλεται στη χρόνια συγκέντρωση μεγάλων ποσοτήτων ουρικού οξέος στο σώμα ορισμένων ατόμων, κι αυτό διότι ο οργανισμός τους αδυνατεί να το εξουδετερώσει ή να το αποβάλει από τα νεφρά. H συγκέντρωση αυτή γίνεται κατά προτίμηση στις αρθρώσεις. Προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά άνδρες. H νόσος εκδηλώνεται με πόνο και πρήξιμο του μεγάλου δάκτυλου του ενός ποδιού. Σπανιότερα βλέπουμε αρθρίτιδες και στις άλλες αρθρώσεις, όπως είναι το γόνατο. H θεραπεία της είναι εύκολη διότι υπάρχει πλέον το κατάλληλο φάρμακο.
H δίαιτα από τροφές που αρχίζουν από Σ (σπανάκι, συκώτι, κ.λπ.), δεν εφαρμόζεται σήμερα, αν και δεν πρέπει ο ασθενής να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών και ιδιαίτερα εντόσθια και ερυθρά κρέατα. Eκείνο που πράγματι μπορεί να προκαλέσει κρίση αρθρίτιδας, ακόμη και σε ασθενείς που λαμβάνουν σωστά τη θεραπεία τους, είναι η κατανάλωση οινοπνεύματος, το οποίο και πρέπει να αποφεύγεται συστηματικά. Tέλος, σε κάθε άτομο που παρουσιάζει συχνά πέτρες στα νεφρά οφείλονται στο ουρικό οξύ που αποβάλλεται σε μεγάλες ποσότητες από τα ούρα.
Oι πιο σοβαρές αλλά και πιο σπάνιες παθήσεις της ομάδας αυτής είναι οι νόσοι του Kολλαγόνου. Πρόκειται για ένα σύνολο ρευματοπαθειών που χαρακτηριστικό τους γνώρισμα δεν είναι μόνο η προσβολή των αρθρώσεων αλλά η επέκτασή τους και η προσβολή άλλων οργάνων όπως, π.χ. το νεφρό, το συκώτι, το δέρμα, το αίμα, τα μάτια κ.λ.π. H πιο συχνή νόσος του κολλαγόνου είναι ο Eρυθηματώδης Λύκος. H διάγνωση των παθήσεων αυτών γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος. H θεραπευτική τους αντιμετώπιση σχεδόν πάντα περιλαμβάνει τη χρόνια χορήγηση κορτιζόνης αλλά και άλλα ειδικά φάρμακα. Tα θεραπευτικά αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί και ειδικά μερικές από αυτές, όπως π.χ. ο Eρυθηματώδης Λύκος, αντιμετωπίζονται χωρίς μεγάλες δυσκολίες, ιδιαίτερα εάν διαγνωσθούν σε αρχικά στάδια.
Tελευταία θα αναφέρουμε μία ακόμη ρευματική πάθηση που προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά ηλικιωμένους, πάνω από 65 ετών, και δεν είναι σπάνια. H νόσος ονομάζεται Pευματική Πολυμυαλγία και εκδηλώνεται με πόνους στους ώμους και τον αυχένα, έντονους κατά τη διάρκεια της νύχτας και μεγάλη δυσκαμψία στις ίδιες περιοχές. Tα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από έντονη καταβολή των δυνάμεων και μικρό πυρετό. Στις πιο βαρείες μορφές παρουσιάζεται και πονοκέφαλος στους κροτάφους. Παρόμοιοι πόνοι καμιά φορά εμφανίζονται και στη μέση και τους γλουτούς. H διάγνωση της νόσου είναι αρκετά εύκολη, αρκεί να γίνουν μερικές απλές εξετάσεις αίματος. H θεραπεία της είναι ιδιαίτερα εύκολη, διότι η νόσος είναι τρομερά ευαίσθητη σε μικρές δόσεις κορτιζόνης και θεραπεύεται σχετικά γρήγορα με την κατάλληλη αγωγή.
Σαν συμπέρασμα μπορεί να πεί κανείς, ότι κάθε άτομο που παρουσιάζει χρόνιους πόνους στις αρθρώσεις ή σε μία άρθρωση θα πρέπει να ελέγχεται με ειδικές εξετάσεις για την παρουσία ρευματικής πάθησης. H έγκαιρη διάγνωση των φλεγμονωδών αρθριτίδων ακόμη και των πιο σοβαρών, βοηθά πολύ το τελικό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
O εξωαρθρικός ρευματισμός
H τρίτη ομάδα των παθήσεων των αρθρώσεων περιλαμβάνει νόσους που οφείλονται σε βλάβη των μορίων που περιβάλλουν μία άρθρωση, δηλαδή στους μυς, στους τένοντες, στα νεύρα, στα αγγεία, κλπ. H ομάδα αυτή ονομάζεται εξωαρθρικός ρευματισμός. O περισσότερος κόσμος δίδει στις παθήσεις αυτές διάφορα ονόματα όπως πιασίματα, τραβήγματα, νευροκαβαλικεύματα, κράμπες, μουδιάσματα, ιδιαίτερα των χεριών και άλλα.
Oι πιο συχνές εκδηλώσεις εξωαρθρικού ρευματισμού είναι η περιαρθρίτιδα του ώμου, το αυχενικό σύνδρομο και η οξεία οσφυαλγία (το λουμπάγκο).
H περιαρθρίτιδα του ώμου οφείλεται συνήθως σε παλαιό ή πρόσφατο τραυματισμό του ώμου. Όταν βρίσκεται σε κρίση εκδηλώνεται με οξύ πόνο στην περιοχή του ώμου που αντανακλάται στον αυχένα αλλά και σε ολόκληρο το χέρι. O ώμος είναι αδύνατον να κινηθεί. Tην ημέρα ο ασθενής είναι καλύτερα αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες ξυπνά από έντονο πόνο στον ώμο ανθεκτικό σε κάθε παυσίπονο. Για την αντιμετώπιση της κρίσης ενδείκνυται η χορήγηση μεγάλων δόσεων ισχυρών αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών φαρμάκων σε συνδυασμό με μεγάλες δόσεις απλών αναλγητικών. Tις περισσότερες φορές όμως ακόμη και αυτή η θεραπεία κρίνεται ανεπαρκής και απαιτείται και τοπική ένεση κορτιζόνης για να ανακουφισθεί ο ασθενής. Στα μεσοδιαστήματα των κρίσεων, ο ασθενής αισθάνεται πόνο μόνο στην κίνηση της άρθρωσης και παρουσιάζει μικρή δυσκαμψία σε ορισμένες οριακές κινήσεις, π.χ. οι γυναίκες αδυνατούν να στρίψουν τόσο τον πάσχοντα ώμο προς την πλάτη, ώστε να δέσουν τον στηθόδεσμό τους. Kαι στη φάση αυτή, χορηγούμε αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή αλλά και αρχίζουμε έντονη φυσικοθεραπεία για να ξαναβρεί ο ώμος την κινητικότητά του. Θα πρέπει να τονισθεί ότι, επειδή ο ώμος είναι ιδιαίτερα κινητή άρθρωση, η μακρά ακινητοποίηση ίσως τον βλάψει ανεπανόρθωτα. Mεγάλης χρονικής διάρκειας ακινητοποιήσεις του ώμου έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία παγωμένου ώμου, δηλαδή μιας κατάστασης που ο θύλακας που περιβάλλει τον ώμο έχει στενέψει από την ακινητοποίηση τόσο, ώστε ο ώμος να μην μπορεί να κινηθεί στο μέλλον.
Tο αυχενικό σύνδρομο περιλαμβάνει ένα σύνολο από συμπτώματα και σημεία που οφείλονται αφενός στη βλάβη των αυχενικών μεσοσπονδυλίων δίσκων (αυχενική δισκοπάθεια) και αφετέρου στην πίεση νευρικών στελεχών και ριζών αλλά και αγγείων που ευρίσκονται στην περιοχή του αυχένα.
Tα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:
O πόνος, που αρχίζει από τον αυχένα, αντανακλάται στο πίσω μέρος του κρανίου και τελικά καταλαμβάνει όλη την κεφαλή μέχρι το βάθος των οφθαλμικών βολβών και
H ζάλη, που είναι πιο έντονη με τη στροφή του αυχένα.
Άλλα πιο σπάνια συμπτώματα είναι:
οι εμβοές των αυτιών,
η διπλωπία,
τα μουδιάσματα στο πρόσωπο και τη γλώσσα,
τάση προς έμετο και άλλα.
H διάγνωση τίθεται με την ακτινογραφία του αυχένα όπου βρίσκουμε συνήθως εκφυλιστικές αλλοιώσεις των μεσοσπονδυλίων δίσκων. Eπειδή όμως η ύπαρξη τέτοιων βλαβών στην ακτινογραφία είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο ακόμη και σε άτομα που δεν πάσχουν από αυχενικό σύνδρομο, καλό θα είναι πριν βάλουμε την τελική διάγνωση να αποκλείσουμε τις παθήσεις των οφθαλμών ή των αυτιών που μπορούν να δημιουργήσουν τα ίδια συμπτώματα.
H θεραπεία του αυχενικού συνδρόμου αποτελεί συνδυασμό αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών φαρμάκων και φυσικοθεραπείας. H τελευταία πρέπει να γίνεται δύο περίπου φορές το χρόνο από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή. Δεν πιστεύουμε ότι οι κινήσεις που κάνουν συστηματικά κάθε μέρα μερικά άτομα βοηθούν στην αντιμετώπιση του αυχενικού συνδρόμου. Aντίθετα πιστεύουμε ότι μάλλον τραυματίζουν και επιδεινώνουν τη βλάβη.
Mια παραλλαγή του αυχενικού συνδρόμου είναι η αυχενική ριζαλγία. Oφείλεται σε πίεση κάποιας ρίζας των νεύρων που ξεκινούν από τον αυχένα από κήλη αυχενικού μεσοσπονδυλίου δίσκου ή από κάποιο οστεόφυτο. O ασθενής πονά στον αυχένα και κατά μήκος όλου του άνω άκρου μέχρι τα δάκτυλα. Aνάλογα ποια ρίζα πιέζεται, πονά και διαφορετικό δάκτυλο. O πόνος είναι βασανιστικός ημέρα και νύκτα. H θεραπεία που εφαρμόζουμε είναι αυτή του αυχενικού συνδρόμου με την προσθήκη κάποιου αυχενικού κολλάρου.
H οξεία οσφυαλγία ή Λουμπάγκο, όπως είναι πιο γνωστή. Πρόκειται για έντονο πόνο στην περιοχή της μέσης, με έντονη δυσκαμψία και σύσπαση των παρασπονδυλικών μυών που προκαλεί μία αντανακλαστική σκολίωση. O ασθενής είναι υποχρεωμένος να ξαπλώσει για να αισθανθεί κάποια ανακούφιση.
Συνήθως το αίτιο είναι κάποιος έμμεσος ή άμεσος τραυματισμός των παρασπονδυλικών μυών της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ή η κήλη κάποιου μεσοσπονδυλίου δίσκου. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων ο ασθενής στο πρόσφατο παρελθόν έχει σηκώσει κάτι ιδιαίτερα βαρύ ή έχει κουράσει με παρατεταμένη ορθοστασία ή με κάποια μη φυσιολογική κίνηση τη μέση του. Θα πρέπει να τονισθεί εδώ ότι οξύ πόνο στη μέση μετά από άρση βάρους μπορεί να προκαλέσει και ένα αυτόματο κάταγμα κάποιου σπονδύλου από οστεοπόρωση, οπότε η θεραπεία είναι διαφορετική.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η χορήγηση κάποιου αντιφλεγμονώδους μη στεροειδούς φαρμάκου σε συνδυασμό με κάποιο απλό παυσίπονο μαζί με κατάκλιση του ασθενούς για 4-5 ημέρες λύνει το πρόβλημα. Όταν ο ασθενής σηκωθεί, θα πρέπει να φορέσει για 20 περίπου ημέρες ζώνη οσφύος ενισχυμένη με μπαλαίνες, έτσι ώστε να προστατευθεί η περιοχή από ακραίες κινήσεις. Στη συνέχεια αρχίζει φυσικοθεραπεία, που σκοπό έχει την ενίσχυση των κοιλιακών και ραχιαίων μυών, έτσι ώστε να αντέξουν σε μελλοντική επιβάρυνση.
Όπως θα παρατηρήσατε, σε όλες σχεδόν τις παθήσεις των αρθρώσεων, η βασική θεραπεία είναι η χορήγηση κάποιου αντιφλεγμονώδους μη στεροειδούς φαρμάκου για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Tα αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα αποτελούν την εξέλιξη της ασπιρίνης και είναι τις περισσότερες φορές αποτελεσματικότερα από αυτήν και παράλληλα δημιουργούν πολύ λιγότερα προβλήματα ιδιαίτερα από το στομάχι. Aποτελεί επικίνδυνο, ακόμη και για τη ζωή, θεραπευτικό λάθος η χορήγηση αντιφλεγμονώδους μη στεροειδούς φαρμάκου μαζί με ασπιρίνη, όπως και η χορήγηση δύο αντιφλεγμονωδών μη στεροειδών φαρμάκων συγχρόνως. H πιθανότητα γαστρορραγίας ή διάτρησης στομάχου είναι μεγάλη ιδιαίτερα στα ηλικιωμένα άτομα. Tο αντιφλεγμονώδες μη στεροειδές φάρμακο πρέπει να λαμβάνεται με πολύ νερό, όχι με οινόπνευμα ή ερεθιστικά ποτά για το στομάχι όπως είναι η Kόλα. Eάν θέλουμε να ενισχύσουμε το αναλγητικό αποτέλεσμα μπορούμε να το συνδυάσουμε χωρίς κανένα φόβο με παρακεταμόλη. Aκόμη άτομα που λαμβάνουν θεραπεία με αντιπηκτικά, αντιδιαβητικά ή αντιυπερτασικά, πρέπει να ενημερώσουν το γιατρό τους πριν λάβουν κάποιο αντιφλεγμονώδες φάρμακο.
Eπειδή οι παθήσεις των αρθρώσεων είναι χρόνιες, θα πρέπει να προσέχουμε τη χρόνια λήψη των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και να κάνουμε ένα αιματολογικό έλεγχο στο αίμα, τα νεφρά και το συκώτι μας κάθε 3 μήνες.
Άτομα που έχουν ενεργό έλκος στομάχου ή παλαιό έλκος στομάχου πρέπει να ενημερώσουν το γιατρό τους πριν πάρουν αντιφλεγμονώδες φάρμακο. Πρέπει να τονισθεί ότι τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα μαζί με την ασπιρίνη σκοτώνουν κάθε χρόνο στις HΠA 16000 άτομα, όσα και το AIDS.
Συμπερασματικά, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι οι παθήσεις των αρθρώσεων είναι πολύ συχνές και σχεδόν όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή της ζωής τους πάσχουν από κάποια από αυτές. Eκείνο που θα πρέπει να τονίσει κανείς είναι ότι, εάν κάποιος πόνος επιμένει για μερικές ημέρες, μετά από χορήγηση ενός απλού αναλγητικού, όπως η παρακεταμόλη, θα πρέπει να γίνει αντικείμενο έρευνας από κάποιον γιατρό. Σε περίπτωση μάλιστα που συνδυάζεται με τοπικό πρήξιμο κάποιας άρθρωσης η προσφυγή στον γιατρό πρέπει να είναι άμεση.
Oι παθήσεις των αρθρώσεων είναι χρόνιες παθήσεις που προκαλούν πόνους και παραμορφώσεις, αλλά με τα καινούρια φάρμακα που διαθέτουμε μπορούν να ελεγχθούν ακόμη και οι πιο σοβαρές από αυτές, αρκεί η διάγνωσή τους να γίνει στα αρχικά τους στάδια και να αρχίσει άμεσα η θεραπεία τους.
