Ο ρόλος της σπιρουλίνα στη σύγχρονη υγεία του ανθρώπου

Συγγραφέας Γεώργιος ΦουτσιτζήςκλείσιμοΣυγγραφέας: Γεώργιος Φουτσιτζής Όνομα: Γεώργιος Φουτσιτζής
Email: info@iator.gr
Site: http://www.iator.gr/microsite/foutsitzis

Πληροφορίες: Μικροβιολόγος, Καθηγητής μικροβιολογίας ESRDSΠροβολή άρθρων του συγγραφέα Γράφτηκε στις 22 Οκτωβρίου 2015,

 Εισαγωγή:

            Ήδη από το 1521 υπάρχει καταγεγραμμένη μαρτυρία χρήσης της σπιρουλίνας και προέρχεται από τον Βernal Diar Castillo, μέλος των στρατευμάτων του Hernan Cortez. Σήμερα η σπιρουλίνα συγκαταλέγεται με έναν νεοείσακτο επιστημονικό όρο στην κατηγορία των υπερτροφών και όχι αδίκως.

Βιολογία:

            Η σπιρουλίνα (spirulina) είναι γένος των βρώσιμων κυανοβακτηρίων. Πρόκειται δηλαδή για ένα μικροσκοπικό ελικοειδές μπλε-πράσινο φύκι με ιδιαίτερη υψηλή πυκνότητα θρεπτικών συστατικών. Γνωστότερα είδη είναι η Spirulina maxima, η οποία απαντάται κυρίως σε Αφρική και Ευρώπη. Και η Spirulina platensis σε Κεντρική και Νότια Αμερική, αντιστοίχως.  Παλαιότερα το γένος Spirulina ταυτιζόταν με το γένος Arthrospira αλλά σήμερα αυτό δεν ισχύει, αφού το τελευταίο είναι μονοφυλετική ομάδα.  Εναλλακτικές ονομασίες για τη σπιρουλίνα είναι:  Spirulina fusiformis, Spirulina maxima, Spirulina platensis.

            H σπιρουλίνα αποτελείται από πολλά κύτταρα, που σχηματίζουν αποικίες υπό μορφή νηματίων, τα οποία, τις περισσότερες φορές, είναι σπειροειδή, από όπου προέρχεται το όνομά της. Διαβιώνει και αναπτύσσεται σε ύδατα πλούσια σε ανθρακικά και όξινα ανθρακικά άλατα με αλκαλικό pH (μέχρι 11). Η έλικα είναι αριστερόστροφη και η γεωμετρία της επηρεάζεται από την θερμοκρασία και το pH.

            Κάθε κύτταρο της σπιρουλίνα εμφανίζει την τυπική μορφολογία του προκαρυωτικού κυττάρου, στερούμενου σχηματισμένου πυρήνα και πλαστιδίων. Το κυτταρικό τοίχωμα αποτελείται από πεπτιδογλυκάνη και είναι αρκετά λεπτό (40 – 60 nm) και κατά Gram αρνητικό.

            Η φωτοσυνθετική δραστηριότητα επιτελείται χάρη στις χρωστικές χλωροφύλλη και φυκοκυανίνη (φωτοδεσμευτική χρωστική κυανού χρώματος).

Η προληπτική και ιαματική δράση της σπιρουλίνας στον άνθρωπο:

            Η σπιρουλίνα είναι ένα αξιόπιστο συμπλήρωμα διατροφής αφού περιέχει περισσότερες από 100 πολύτιμες θρεπτικές ουσίες και αποτελεί ισορροπημένο τρόφιμο. Η σπιρουλίνα παράγει όλες τις θρεπτικές ουσίες με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός και του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) της ατμόσφαιρας. Το κυανό χρώμα της οφείλεται στη φυκοκυανίνη, ενώ το πράσινο στην χλωροφύλλη. Περιέχει πρωτεΐνες (50 – 70%), λιπίδια (5 – 7%), σάκχαρα (15 – 25%), βιταμίνες (Β1, Β5 και Β6), ιχνοστοιχεία και μέταλλα. Επίσης περιέχει Σίδηρο, Βιταμίνη Ε, β-καροτένιο, αντιοξειδωτικά, λιπαρά οξέα και χλωροφύλλη.

            Η σπιρουλίνα περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός, όχι μόνο βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία. Αποτελεί πηγή βιοχημικού οργανικού σιδήρου και ως τροφή, δεν είναι καθόλου τοξική. Είναι 58 φορές πιο πλούσια σε σχέση με το ωμό σπανάκι και 28 φορές πιο πλούσια σε σχέση με το ήπαρ του ωμού βοδινού. Είναι, επίσης, πηγή βιταμίνης Ε. Είναι 3 φορές πιο πλούσια σε σύγκριση με το σπόρο του σιτάλευρου και η βιολογική της αξία είναι 49% μεγαλύτερη σε σχέση με εκείνη της συνθετικής βιταμίνης Ε. Περιέχει σε υψηλές ποσότητες και β-καροτίνη (προβιταμίνη Α) σε τέσσερις διαφορετικές μοριακές μορφές σε ένα φυσικά σχηματισμένο χημικό σύμπλεγμα, το οποίο είναι πολύ πιο εύκολα απορροφήσιμο από ότι το β-καροτένιο του μπρόκολου ή του καρότου. Είναι 25 φορές πλουσιότερη σε σχέση τα ωμά καρότα. Αντίθετα από την συνθετική βιταμίνη Α και εκείνη των ιχθυελαίων, το β-καροτένιο είναι μη τοξικό, ακόμη και σε μεγάλες ποσότητες.

            Τα αντιοξειδωτικά είναι συστατικά τα οποία βοηθούν στην ελαχιστοποίηση των ζημιών, οι οποίες οφείλονται στην οξειδωτική δράση των τοξικών ελευθέρων ριζών. Περιέχει ένα ευρύ φάσμα όλων των γνωστών αντιοξειδωτικών παραγόντων, όπως βιταμίνες Β1 και Β6, τα μεταλλικά στοιχεία ψευδάργυρος, μαγγάνιο, και χαλκός, το αμινοξύ μεθειονίνη και τα αντιοξειδωτικά συστατικά β-καροτένιο, βιταμίνη Ε και το ιχνοστοιχείο σελήνιο.

            Περιέχει, επίσης, γ-λινολεΐκό οξύ (<31Α). Τα έλαιά της είναι 3 φορές πιο πλούσια σε <3Ι_Α σε σύγκριση με το έλαιο του νυχτολούλουδου. Από όλες τις φυτικές πηγές ΟΙΑ μόνο η σπιρουλίνα το παρέχει σε αυτή τη μορφή. Είναι, επίσης, πλούσια σε χλωροφύλλη, πολλές φορές πιο πλούσια από ότι τα αγροστώδη, ενώ παράλληλα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε πλήρεις και υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες.

            Ειδικότερα η Spiroulina Platensis ως κυανοπράσινο μικροφύκος περιέχει πρωτεΐνη 55-70% ενώ αποτελεί εξαίρετη πηγή β-καροτενίου και βιταμίνης Β12.  Να σημειωθεί πως το κύτταρο της σπιρουλίνας δεν περιβάλλεται από σκληρό τοίχωμα κυτταρίνης γι’ αυτό τον λόγο οι πρωτεΐνες του είναι άμεσα βιοδιαθέσιμες για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Φυκοκυανίνη

            Είναι ένα φωτοσυνθετικό χρωμοπρωτεΐδιο που αποτελεί τη βοηθητική μπλε χρωστική που απαντάται στα κυανοβακτήρια. Οι φυκοκυανίνες αποτελούν μία από τις τρεις κατηγορίες των βιλιπρωτεΐνών ή φυκοβιλινών. Σ’ αυτές οφείλεται κατά μέγα μέρος το χρώμα των κυανοφύτων. Οι φυκοκυανίνες είναι υδατοδιαλυτές, ισχυροί δεσμευτές των ελευθέρων ριζών ώστε να παρεμποδίζεται η λιπιδική υπεροξείδωση και απαντώνται στη σπιρουλίνα.

            Να λεχθεί πως η φυκοκυανίνη έχει ανώτερο σημείο απορρόφησης 618 nm (1 nm:  10^-9 m), που σημαίνει πως η σπιρουλίνα απορροφά το συγκεκριμένο μήκος κύματος του φωτός για την επίτευξη της βιοχημικής της λειτουργίας.

Χλωροφύλλη

            Η χλωροφύλλη προσδίδει το πράσινο χρώμα στη σπιρουλίνα, αφού η τελευταία έχει και τις ιδιότητες του φυτού. Όπως είναι γνωστό, η χλωροφύλλη εντοπίζεται στα οργανίδια των φυτικών κυττάρων, τους χλωροπλάστες.

            Από χημικής άποψης η χλωροφύλλη είναι μια πορφυρίνη που περιέχει μαγνήσιο σε διάφορες αλυσίδες, δημιουργώντας έτσι διάφορες κατηγορίες όπως: χλωροφύλλη α, (κυανοπράσινη), χλωροφύλλη β, (κιτρινοπράσινη), χλωροφύλλη γ και χλωροφύλλη δ. Τυπικά, οι χλωροφύλλες α και β ανευρίσκονται στα ανώτερα φυτά. Οι χλωροφύλλες γ και δ ανευρίσκονται, επιπρόσθετα, στις άλγες. Μια συγγενής χρωστική ουσία είναι η βακτηριοχλωροφύλλη, που απαντάται στα φωτοσυνθετικά βακτήρια, π.χ. στα κυανοβακτήρια.

            Λειτουργικά η χλωροφύλλη χρησιμεύει στην απορρόφηση ενέργειας φωτός για την επιτέλεση της λειτουργίας της φωτοσύνθεσης. Πρόκειται λοιπόν για μια σημαντική βακτηριοχλωροφύλλη, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της σπιρουλίνας.

Μέταλλα και ιχνοστοιχεία

            Η σπιρουλίνα περιέχει μία ποικιλία μετάλλων και ιχνοστοιχείων, τα σημαντικότερα εκ των οποίων παρουσιάζονται παρακάτω:

• Ασβέστιο

            Το ασβέστιο είναι ένα απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό μεταλλικό στοιχείο. Έχει δομικό ρόλο στα οστά και τα δόντια, ενώ είναι ουσιώδες για τη κυτταρική δομή, την πήξη του αίματος, τη συστολή των μυών, τη νευρική μεταβίβαση, την ενεργοποίηση ενζύμων και την παραγωγή και δράση ορμονών.

• Φώσφορος

            Βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα του σώματος, εμπλέκεται σχεδόν σε όλες τις αντιδράσεις και αντιπροσωπεύει το πιο ζωτικό ανόργανο στοιχείο για τη ζωή του ατόμου. Βοηθά στη δημιουργία και διατήρηση των οστών, στην ανάπτυξη των δοντιών και στην ανάπτυξη του μυϊκού ιστού. Επίσης, συμβάλλει στη δημιουργία των νουκλεϊκών οξέων και παίρνει μέρος σε ορισμένες μεταβολικές διεργασίες.

• Σίδηρος

            Αποτελεί συστατικό της αιμοσφαιρίνης, η οποία είναι η υπεύθυνη πρωτεΐνη για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς του σώματος, και είναι απαραίτητος στο μυελό των οστών για την παραγωγή νέων ερυθρών αιμοσφαιρίων.

• Ψευδάργυρος

            Είναι το μέταλλο με την υψηλότερη συγκέντρωση στο ανθρώπινο σώμα, αμέσως μετά τον σίδηρο, και είναι απαραίτητος για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την προστασία του οργανισμού από μολύνσεις, ιώσεις και ασθένειες, ενώ βοηθά στη διαδικασία επούλωσης τραυμάτων. Αποτελεί απαραίτητο συστατικό πολλών ενζύμων που εμπλέκονται στην πέψη και συμμετέχει στην αναπαραγωγή και ανάπτυξη των κυττάρων του σώματος. Επιπλέον, παίζει πρωτεύοντα ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και είναι στενά συνδεδεμένος με τη διαδικασία παραγωγής ενέργειας. Εμμέσως ρυθμίζεται η παραγωγή επαρκούς λειτουργικής ινσουλίνης.

• Μαγνήσιο

            Συμβάλλει στο μεταβολισμό, στη συστολή των μυών και στην ανάπτυξη των οστών. Επίσης, ενεργοποιεί ένζυμα και συμμετέχει στη σύνθεση πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων. Λαμβάνεται μέσω της βακτηριοχλωροφύλλης.

• Χαλκός

            Απαραίτητο ιχνοστοιχείο, καθώς συμμετέχει στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό, στο σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης, στη μεταφορά του οξυγόνου και στο σχηματισμό του συνδετικού ιστού, ενώ συμβάλλει στην καλή λειτουργία του κεντρικού νευρικού και του καρδιαγγειακού συστήματος.

• Χρώμιο

            Είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό, σε μικρές ποσότητες, καθώς επάγει την έκκριση της ινσουλίνης, ορμόνη ζωτικής σημασίας για το μεταβολισμό των υδατανθράκων, και το μεταβολισμό των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.

• Σελήνιο

            Παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, όμοια με αυτή της βιταμίνης Ε. Βοήθα στην καταπολέμηση των ελευθέρων ριζών, προστατεύει την καρδιά και προλαμβάνει πολλές μορφές καρκίνου. Καθυστερεί τη γήρανση του δέρματος, διατηρεί την ελαστικότητα των ιστών και αυξάνει την αντοχή. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο στο σύστημα αναπαραγωγήςτων ανδρών και στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού. Σε μεγάλες ποσότητες είναι τοξικό για τον οργανισμό.

• Μαγγάνιο

            Είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς έχει ζωτικής σημασίας αντιοξειδωτικές ιδιότητες, προστατεύοντας τα κύτταρα από τις αρνητικές δράσεις των ελευθέρων ριζών. Επίσης, ενισχύει το νευρικό σύστημα, τη μνήμη και τη συναισθηματική σταθερότητα. Αποτελεί συστατικό ή ενεργοποιητή πολλών ενζύμων που σχετίζονται με το μεταβολισμό των λιπαρών οξέων και τη σύνθεση πρωτεϊνών. Τέλος, συμβάλλει στην ανάπτυξη των οστών και των τενόντων.

• Κοβάλτιο

            Αποτελεί συστατικό της βιταμίνης B12 και συμβάλλει στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.

• Κάλλιο

            Πολύ σημαντικό για τη σωστή λειτουργία όλων των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Ρυθμίζει την λειτουργία του νευρικού συστήματος, τις μυϊκές συσπάσεις, τη διατήρηση της οξεο-βασικής ισορροπίας του οργανισμού και είναι σημαντικό για την καρδιακή λειτουργία. Ακόμη, είναι απαραίτητο για την έκκριση ινσουλίνης, για το μεταβολισμό των υδατανθράκων και τη σύνθεση των πρωτεϊνών.

• Νάτριο

            Είναι πολύ σημαντικό για τη διατήρηση ισορροπίας υγρών στο σώμα και τη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων Διατηρεί την ισορροπία ιόντων στο αίμα και ρυθμίζει τη διατήρηση της οξεο-βασικής ισορροπίας του οργανισμού και τη μεταφορά θρεπτικών στοιχείων στα κύτταρα. Το νάτριο σχετίζεται με τη μυϊκή σύσπαση και τη λειτουργία του μυϊκού συστήματος.

Βιταμίνες

            Πρόκειται για οργανικές ενώσεις που λειτουργούν ως καταλύτες ή συνένζυμα στις χημικές αντιδράσεις του οργανισμού μας. Απαραίτητες για τη διατήρηση της ζωής (ή αλλιώς όπως αναφέρονται: Αμίνες της ζωής). Η σπιρουλίνα περιέχει ένα ευρύ φάσμα βιταμινών, οι βασικότερες των οποίων είναι:

• β–καροτένιο (Προβιταμίνη Α)

            Το β-καροτένιο (Προβιταμίνη Α) είναι μία φυτική ουσία που  μετατρέπεται σε βιταμίνη Α από τον οργανισμό. Βοηθάει στην ανάπτυξη και την αναπαραγωγή, στην όραση και στην καλή κατάσταση του δέρματος και των μαλλιών. Επιπλέον αποτελεί αντιοξειδωτικό παράγοντα και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα Το β-καροτένιο, σε αντίθεση με τη βιταμίνη Α, δεν προκαλεί υπερβιταμίνωση ακόμα και σε μεγάλες ποσότητες.

• Β1 (Θειαμίνη)

            Είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και συμβάλλει στην απελευθέρωση ενέργειας κατά το μεταβολισμό των υδατανθράκων. Επίσης έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, συντελεί στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και βοηθάει στη γενικότερη μυϊκή τόνωση του σώματος.

 Β2 (Ριβοφλαβίνη)

            Παίζει σημαντικό ρόλο κατά τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων και την παραγωγή αντισωμάτων, ενώ συμβάλλει στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπών. Επίσης, είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, την καλή υγεία των ματιών και την καλή κατάσταση του δέρματος και των μαλλιών.

• Β3 (Νιασίνη)

            Συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού και του πεπτικού συστήματος, καθώς και στο μεταβολισμό των υδατανθράκων.

• Παντοθενικό οξύ

            Παίζει σημαντικό ρόλο στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης, προάγοντας την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, καθώς και στη σύνθεση. των ορμονών των επινεφριδίων, οι οποίες είναι σημαντικές για την αντιμετώπιση του stress. Επίσης, αναστέλλει και καθυστερεί την εκδήλωση της κόπωσης, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού, βοηθώντας στο σχηματισμό των αντισωμάτων, και ενισχύει την δράση άλλων βιταμινών. Μειώνει τις τοξικές συνέπειες της χρήσης αντιβιοτικών και συντελεί στην απελευθέρωση ενέργειας κατά το μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών. Ακόμα, μειώνει τα επίπεδα της χοληστερόλης και προστατεύει από καρδιακές παθήσεις. Τέλος, έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλει στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.

• Β6 (Πυριδοξίνη)

            Είναι απαραίτητη για τη σύνθεση πρωτεϊνών, καθώς και για την παραγωγή νευροδιαβιβαστών, απαραίτητων για την φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή αντισωμάτων και λευκών αιμοσφαιρίων. Είναι απαραίτητη για την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 καθώς και για την σύνθεση νιασίνης και τρυπτοφάνης. Τέλος, επηρεάζει το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων.

 Βιοτίνη

            Ενισχύει τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών, ανακουφίζει από μυϊκούς πόνους, δυναμώνει τις ρίζες των τριχών, εμποδίζει το πρόωρο «γκριζάρισμα» των μαλλιών και δρα ευεργετικά έναντι δερματικών παθήσεων.

 Φολλικό Οξύ

            Συμβάλλει στο σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων, ενώ είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού συστήματος, καθώς και για την διαίρεση και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Είναι σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη του εμβρύου και την πρόληψη των καρδιακών παθήσεων.

 Βιταμίνη Β12

            Υπάρχει μία σύγκρουση απόψεων σχετικά για το εάν η σπιρουλίνα αποτελεί αξιόπιστη πηγή ενεργής βιταμίνης Β12.  Η σημερινή ιατρική βιβλιογραφία συνιστά ότι η σπιρουλίνα είναι ακατάλληλη ως πηγή βιταμίνης Β12.

• Βιταμίνη Ε

            Αποτελεί ισχυρό αντιοξειδωτικό παράγοντα που προστατεύει τα κύτταρα του σώματος από βλάβες προκαλούμενες από ελεύθερες ρίζες. Επίσης, προστατεύει από τη οξείδωση υψίστης σημασίας θρεπτικά συστατικά, όπως τη Βιταμίνη Α, τις Βιταμίνες του συμπλέγματος Β και τη Βιταμίνη C. Επιπρόσθετα, έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει ιδιαίτερα τις μεμβράνες των κυττάρων του αίματος, του νευρικού συστήματος, των σκελετικών μυών και του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού, από τις αρνητικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών. Προς αυτήν την κατεύθυνση, η βιταμίνη Ε συνεργάζεται και με άλλα αντιοξειδωτικά όπως τη βιταμίνη C και το σελήνιο. Επίσης, αποτελεί ισχυρό αντιθρομβωτικό παράγοντα, προστατεύοντας από εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιαγγειακές παθήσεις. Τέλος, συμβάλει στην αποτελεσματική μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς μέσω του αίματος.

• Ινοσιτόλη

            Είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της τρίχας, ενώ έχει ηρεμιστική δράση. Συντελεί στην αποτροπή της σκλήρυνσης των αρτηριών και είναι σημαντική για τον μεταβολισμό των λιπών και της χοληστερόλης. Επίσης, βοηθά στην αποβολή των λιπών από το ήπαρ. Έρευνες δείχνουν ότι υψηλές δόσεις ινοσιτόλης μπορούν να βοηθήσουν στην θεραπεία της κατάθλιψης και διαταραχών άγχους.

Λιπαρά οξέα

            Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι εκείνα τα λιπαρά οξέα που απαιτεί το σώμα σε καθημερινή βάση. Δεν συντίθενται στο σώμα, γι’ αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται μέσω της διατροφής. Ευεργετικά για τους ανθρώπους είναι κυρίως:  το ωμέγα-3 πολυακόρεστο α-λινολενικό οξύ και το ωμέγα-6 πολυακόρεστο λινελαϊκό οξύ. Τα κυριότερα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχονται στην σπιρουλίνα είναι:

• γ–Λινολενικό οξύ (GLA)

            Πολυακόρεστο ωμέγα-6 λιπαρό οξύ αποτελούμενο από 18 άτομα άνθρακα και τρεις διπλούς δεσμούς. Αποτελεί πρόδρομο ένωση των προσταγλανδινών του σώματος. Η προσταγλανδίνη PGE1 είναι θεμελιώδης για τη ρύθμιση μεγάλης ποικιλίας βασικών βιοχημικών λειτουργιών του σώματος, μεταξύ των οποίων είναι η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, η σύνθεση χοληστερόλης, η αντίδραση του σώματος στη φλεγμονή και ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων. Έρευνες έχουν δείξει ότι το γ-λινολενικό οξύ έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του ατοπικού εκζέματος και του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, έχει αντιβακτηριακή δράση, ενώ συντελεί και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Επίσης, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πιθανή αντικαρκινική δράση του γ-λινολενικού οξέος.

• α–Λινολενικό οξύ (ALA)

            Με βάση το α-λινολενικό οξύ ο ανθρώπινος οργανισμός συνθέτει σημαντικά ω-3 λιπαρά οξέα μακράς αλύσσου, όπως είναι το εικοσιπενταενοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης, έρευνες έχουν δείξει καρδιοπροστατευτικά και αντιφλεγμονώδη οφέλη που μπορεί να προσφέρει το α -λινολενικό οξύ στον οργανισμό του ανθρώπου καθώς επίσης και την πιθανή θετική του επίδραση τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα όσο και σε παραμέτρους της συμπεριφοράς.

• Λινελαϊκό οξύ (LA)

            Πολυακόρεστο ωμέγα-6 λιπαρό οξύ αποτελούμενο από 18 άτομα άνθρακα και δύο διπλούς δεσμούς. Χρησιμοποιείται στη βιοσύνθεση του αραχιδονικού οξέος και επομένως των εικοσανοειδών, αφού προηγουμένως μετατραπεί σε γ-λινολενικό οξύ.

Ευεργετικές δράσεις σε ηλικιακές κατηγορίες:

• Έφηβοι

            Οι έφηβοι συχνά δεν τρέφονται σωστά. Χαρακτηριστικό πρόβλημα συνιστά η έλλειψη σιδήρου, ειδικά σε κορίτσια με περίοδο. Η σπιρουλίνα περιέχει μεγάλη ποσότητα βιοδιαθέσιμου σιδήρου, ο οποίος απορροφάται εύκολα από το γαστρεντερικό σωλήνα. Έχει αποδειχθεί πως η σπιρουλίνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση της αναιμίας από έλλειψη σιδήρου σε αναιμικά έφηβα κορίτσια μέσω της βελτίωσης των επιπέδων αιμογλοβίνης.

• Άνδρες

            Η σπιρουλίνα αποτελεί πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β και βοηθά έτσι στην αντιμετώπιση του άγχους. Ενισχύει την υγιή κυκλοφορία του αίματος, αφού βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων χοληστερόλης και περιέχει υψηλό αριθμό vasoprotective αντιοξειδωτικών μέσων, όπως τα καροτενοειδή και η βιταμίνη Ε.

• Ηλικιωμένοι

            Η σπιρουλίνα βοηθά στην πρόληψη της μειωμένης άμυνας του σώματος, καθώς και της μείωσης του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων, λόγω της ηλικίας.  Περιέχει μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή, η υπεροξειδική δισμουτάση (SOD) και η φυκοκυανίνη, που μπορούν να βοηθήσουν να αποτρέψουν  την πρόωρη γήρανση.  Ειδικά η υπεροξειδική δισμουτάση προστατεύει τα κύτταρα από τοξικά, αντιδραστικά είδη οξυγόνου και μπορεί να συμμετέχει στην καθυστέρηση του εκφυλισμού  λόγω ηλικίας.

• Αθλητές

            Χάρη στην πληθώρα σε αντιοξειδωτικά όπως καροτενοειδή, υπεροξειδική δισμουτάση (SOD), και φυκοκυανίνη η σπιρουλίνα έχει αποδειχθεί πως βοηθά στην πρόληψη της φθοράς των σκελετικών μυών που δημιουργείται λόγω του οξειδωτικού στρες που προκαλείται από τη σωματική άσκηση, ενώ αυξάνει την αντοχή. Καθώς αποτελεί καλή πηγή φυτικής πρωτεΐνης και περιέχει σημαντική ποσότητα αμινοξέων διακλαδωτής αυσίδας (BCAA), θεμελιώδη συστατικά στοιχεία της μυϊκής πρωτεΐνης, η σπιρουλίνα μπορεί να αυξήσει τη σύνθεση της μυϊκής πρωτεΐνης.

            Η σπιρουλίνα έχει αποδειχθεί πως ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό με πολλούς τρόπους. Βοηθά να προληφθεί η μειωμένη άμυνα του σώματος, λόγω υπερβολικής σωματικής άσκησης ή αγώνων. Έχει αλκαλική σύνθεση και βοηθά να απο-οξειδωθεί το σώμα, έπειτα από επίπονη άσκηση. Βοηθά επίσης να μειωθούν τα άχρηστα κατάλοιπα του σώματος. Με τον τρόπο αυτό, το σώμα επανέρχεται άμεσα, ενώ η άσκηση γίνεται πιο αποδοτική. Η σπιρουλίνα περιέχει πολλά μέταλλα και αντικαθιστά τα μέταλλα που έχουν χαθεί μέσω του ιδρώτα. Αποτελεί ιδανικό συστατικό για ενεργειακά ποτά και αθλητικά ποτά που επαναφέρουν το σώμα μετά την άσκηση.

Συμπεράσματα

            Η σπιρουλίνα είναι αναμφισβήτητα μια ολοκληρωμένη και ισορροπημένη πηγή διατροφής. Μπορεί να αντισταθμίσει την όποια διατροφική ανεπάρκεια. Παράλληλα, διαθέτει αξιόλογα επίπεδα αποτοξινωτικής δράσης στον οργανισμό. Π.χ. η δράση της Ν-ακετυλοκυστεΐνης ως προδρόμου της γλουταθειόνης, το αποδεικνύει. Με γνώμονα το αλκαλικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται, αποδεικνύει την αλκαλικότητά της ως τροφή. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για τους καρκινοπαθείς αφού οι τελευταίοι έχουν υψηλά επίπεδα όξινου pH στον ορό του αίματος.  Θα πρέπει επομένως να επανέλθει πρωτίστως η αλκαλικότητα του ορού του αίματός τους και έπειτα να χορηγείται με συνταγολόγιο ειδικού.

            Η σπιρουλίνα θα πρέπει να καταναλώνεται ως διατροφικό συμπλήρωμα και όχι ως υποκατάστατο γευμάτων αν και τα θρεπτικά συστατικά στο σύνολό τους αντιστοιχούν σε πέντε μερίδες λαχανικών. Η σπιρουλίνα ενισχύει τη φυσική διαδικασία αποτοξίνωσης. Ρυθμίζει τον μεταβολισμό, ενεργοποιεί τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς. Και πάντως προλαμβάνει μία σειρά ασθενειών του βιομηχανικού τρόπου ζωής του σύγχρονου ανθρώπου.

Βιβλιογραφία

1. Hirahashi T, Matsumoto M, Hazeki K, Saeki Y, Ui M, Seya T. Activation of the human innate immune system by Spirulina: Αugmentation of interferon production and NK cytotoxicity by oral administration of hot water extract of Spirulina platensis. Int Ιmmunopharmacol. 2002 Mar; 2(4): 423-34.
2. HayaShi O, Katoh T, Okuwaki Y. (1994): Enhancement of antibody production in mice by dietary Spirulina platensis. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo), 40:43141.
3. Hayashi K., Hayashi T., and Maeda M. Calcium spirulan, an inhibitor of enveloped virus replication, from a blue-green alga Spirulina platensis. J Nat Prod 59, 83-87, 1996.
4. Ozdemir G, Karabay NU, Dalay MC, Pazarbasi B. Ege. “Antibacterial activity of volatile component and various extracts of Spirulina platensis.” Faculty of Science, Department of Biology, 35100 Bornova.
5. Delpeuch, F.E.A. Consumption as food and nutrition composition of blue-green algae among populations in the Kanem region of Chad, Ann. Nutr. Aliment., 29, 497, 1976.
6. Johnson, P., Shubert, E. Availibility of iron to rats from spirulina, a blue green alga, Nutr Res 6, 85, 1986.
7. Uliyar Mani, V. et al., Effect of spirulina supplementation on blood hemoglobin levels of anemic girls, JFST, 37, 6, 642, 2000.
8. H. Horrobin DF. The role of essential fatty acids and prostaglandins in the premenstrual syndrome. J Reprod Med 1983;28:465-468.
9. Tackeuchi, T., Clinical experiences of administration of spirulina to patients with hypchromic anemia, Tokyo Medical and Dental University, Japan. C. F. National Symposium Spirulina Ecology, Taxonomy, Technology and Application (ETTA) Shri AMM Murugappa Chettiar Research Centre (MCRC), Madras, lndia, 1978.
10. Blinkova LP et al, Biological activity of Spirulina. Zh Mikrobiol Epidemiol lmmunobiol. 2001 Mar-Apr; (2): 114-8.
11. Chamorro, G., Salazar, M.. Teratogenic study of spirulina in mice, Arch Latinoam Nutr, 40 (I), 86, 1990.
12. Andres E., Dali-Youcef N., Vogel T., Serraj K., Zimmer J. Oral cobalamin (vitamin B12) treatment. An update. lnt J Hematol 2009 Feb; 31 (I): 1- 8.
13. Coppen A, Bolander-Gouaille C. Treatment of depression: Time to consider folic acid and vitamin B 12. J Psychopharmacol. 2005 Jan; 19(1):59-65. Review.
14. Nakaya, N. Effect of spirulina on reduction of serum cholesterol. Tokai Univ. Progress in Med. Nov. 1986, Vol 6, No. 11.
15. Nakaha, N, Y. Homa, Y. Goto. Cholesterol lowering effect of Spirulina. Nutr. Rep lnt. 1988:37:1329-1337.
16. C. Selmi, P.S.C. Leung, L. Fischer, B. German, C. Yang, T.P. Kenny, G. R. Cysewski, M.E. Gershwin. “The effects of spirulina on anemia and immune function in senior citizens”. Cellular & Molecular Immunology. Published online ahead of print.
17. Keithley EM, Canto C, Zheng QY, Wang X, Fischel-Ghodsian N, Johnson KR. Cu/Zn superoxide dismutase and age-related hearing loss. Hear Res. 2005 Nov;209(1-2):76-85 .
18. Uliyar Mani, V. et al. , Effect of spirulina supplementation on blood hemoglobin levels of anemic girls, JFST, 37, 6, 642, 2000.
19. Lu HK., Hsieh CC., Hsu JJ ., Yang YK., Chou HN. Preventive effects of Spirulina platensis on skeletal muscle damage under exercise-induced oxidative stress. Eur J Appl Physiol. 2006 Sep; 98(2): 220-6.
20. Voltarelli FA., de Mello MA., Spirulina enhanced the skeletal muscle protein in growing rats. Eur J Nutr. 2008 Oct; 47(7): 393-400.
21. Eicker J, Kürten V, Wild S, Riss G, Goralczyk R, Krutmann J, Berneburg M. Betacarotene supplementation protects from photoaging – associated mitochondrial DNA mutation. Photochem Photobiol Sci. 2003 Jun;2(6):655-9.
22. Küpcke W., Krutmann J. Protection from sunburn with beta-carotene-a meta-analysis. Photochem Photobiol Sci. 2008. Mar-Apr; 84(2):284-8.
23. Morse NL, Clough PM. A meta-analysis of randomized, placebo-controlled clinical trials of Efamol evening primrose oil in atopic eczema. Where do we go from here in light of more recent discoveries? Curr Pharm Biotechnol. 2006 Dec;7(6):503-24. Review.
24. Ziboh VA, Fletcher MP. Dose-response effects of dietary gamma-linolenic acid-enriched oils on human polymorphonuclear – neutrophil biosynthesis of leukotriene B4. Am J Clin Nutr. 1992, Jan;55 (1): 39-45.
25. Johnson, P., Shubert, E. Availibility of iron to rats from spirulina, a blue green alga, Nutr Res 6, 85, 1986.
26. Amudha Ramamoorthy and S. Premakumari. Effect of Supplementation of Spirulina on Hypercholesterolemic Patients. J. Food Sci. Technol, 1996, vol. 33, No. 2, 124- 128.
27. Panam Parikh, Uliyar Mani, Uma lyer. Role of Spirulina in the Control of Glycemia and Lipidemia in Type 2 Diabetes Mellitus. Journal of Medicinal Food. December 2001, 4(4): 193-199.
28. Mani, U.V. , Desai, S.A. and lyer, U.M. (2000) “Studies on the long-term effect of spirulina supplementation on serum lipid profile and glycated proteins in NIDDM patients.”, J. Nutr. Functional, Med. Fds., 2(3), 25-
29. T.K. Mao, J. Van de Water, M.E. Gershwin. Effect of Spirulina on the Secretion of Cytokines from Peripheral Blood Mononuclear Cells. Journal of Medicinal Food. Fall 2000, 3(3): 135-140.
30. Hirahashi T et al. Activation of the human innate immune system by Spirulina: Augmentation of interferon production and NK cytoxity by oral administration of hot water extract of Spirulina platensis. lnt lmmunopharmacol 2002; 2: 423-34.
31. Pugh N, Ross SA, ElSohly HN, ElSohly MA, Pasco DS. Isolation of three high molecular weight polysaccharide preparations with potent immunostimulatory activity from Spirulina platensis, aphanizomenon flos-aquae and Chlorella pyrenoidosa. Planta Med. 2001 Nov; 67(8): 737-42.
32. Løbner M, Walsted A, Larsen R, Bendtzen K, Nielsen CH. Enhancement of human adaptive immune responses by administration of a high-molecular-weight polysaccharide extract from the cyanobacterium Arthrospira platensis. J Med Food. 2008 Jun; 11 (2):313-22.
33. Hayashi K, Hayashi T, Kojima I. A natural sulfated polysaccharide, calcium spirulan, isolated from Spirulina platensis: In vitro and ex vivo evaluation of anti-herpes sim plex virus and anti-human immunodeficiency virus activities. AIDS Res Hum Retroviruses 1996; 12: 1463-71.
34. Hayashi T, Hayashi K, Maeda M, Kojima I. Calcium spirulan, an inhibitor of enveloped virus replication, from a blue-green alga Spirulina platensis. J Nat Prod. 1996 Jan ;59(1 ):83-7.
35. 10. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin A. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA).
36. 11. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to iron. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA).
37. 12. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin B12. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA).
38. Uliyar Mani, V. et al., Effect of spirulina supplementation on blood hemoglobin levels of anemic girls, JFST, 37, 6, 642, 2000.
39. Tackeuchi, T., Clinical experiences of administration of spirulina to patients with hypochromic anemia, Tokyo Medical and Dental University, Japan. C.F. National Symposium Spirulina Ecology, Taxonomy, Technology and Application (ETTA) Shri AMM Murugappa Chettiar Research Centre (MCRC), Madras, India, 1978.
40. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to iron. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies(NDA).
41. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin B 12. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA).
42. Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to manganese. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA).
43. Gonzalez de Rivera C, et al. Preventive effect of Spirulina maxima on the fatty liver induced by a fructose-rich diet in the rat, a preliminary report. Life Sci , 53: 576. 1993.
44. Bourges H., A. Sotomayor, E. Mendoza and A. Chavez. 1971. Utilization of the algae Spirulina as a protein source. Nutr. Rep. Int. 4: 31-43 .
45. Khan, M. et al., Spirulina attenuates cyclosporine induced nephrotoxicity in rats, J. Appl. Toxicol., 26, 444, 2006.
46. Chamorro, G. et al., Antimutagenic effect of Arthrospira (Spirulina) maxima evaluated by the dominant lethal test in lice, presented at Toxicologie de la pharmacodependance aux medicaments. Congres annuel de la Societe de toxicologie. Prais-France, October, 23-24, 2006, 51.
47. Pinero et al. Antioxidant activity of different fractions of Spirulina platensis protean extract. Farmaco, 56(5-7): 497-500, 2001.
48. Kowald A, Lehrach H, Klipp E. Alternative pathways as mechanism for the negative effects associated with overexpression of superoxide dismutase. J Theor Bioi. 2006. Feb21; 238(4): 828-40. Epub 2005 Aug 8.
49. Al-Batshan, H.A., Al-Mufarrej, S.I., Al-Homaidan, A.A. and Qureshi, M.A. (2001) “Enhancement of chicken macrophage phagocytic function and nitrite production by dietary Spirulinaplatensis”, Immunopharmacol. Immunotoxicol.,23(2), 281–289.
50. Asthana, R.K., Srivastava, A., Kayastha, A.M., Nath, G. and Singh, S.P. (2006) “Antibacterial potential of c-linolenic acid from Fischerellasp colonizing Neem tree bark”, WorldJ. Microb. Biotechnol., 22 (5), 443-448.
51. Ayehunie, S., Belay, A. Baba, T.W. and Ruprecht, R.M. (1998) “Inhibition of HIV-1 replication by an aqueous extract of Spirulina platensis (Arthrospira platensis)”, J. AIDS Hum. Retrovirol., 18(1), 7-12.
52. Barron, B.L, Torres-Valencia, J.M., Chamorro-Cevallos, G. and Zuniga-Estrada, A. (2008) “Spirulina as an Antiviral Agent” in “Spirulina in human nutrition and health”, Edited by M.E. Gershwin and Amha Belay, CRC Press, Taylor & Francis Group, 227-242.
53. Bhat, V.B. and Madyastha, K.M. (2001) “Scavenging of peroxynitrite by phycocyanin and phycocyanobilin from Spirulina platensis: Protection against oxidative damage to DNA.”, Biochem. Biophys. Res. Commun., 285(2), 262–266.
54. Bhat, V.B., and Madyastha, K.M. (2000) “c-Phycocyanin: A potent peroxyl radical scavenger in vivo and in vitro”, Biochem. Biophys. Res. Commun., 275(1), 20–25.
55. Cronin, J.R. (2000) “Gamma linolenic acid: A building block for good health.”, Alternative Complimentary Therapies, 6(4), 218-221.
56. Chopra, K. and Bishnoi, M. (2008) “Antioxidant profile of Spirulina: A blue-green microalga” in “Spirulina in human nutrition and health”, Edited by M.E. Gershwin and Amha Belay, CRC Press, Taylor & Francis Group, 101-118.
57. Grzanna, R., Polotsky, A., Phan, P.V., Pugh, N., Pasco, D. and Frondoza, C.G. (2006). “Immolina, a high-molecular-weight polysaccharide fraction of Spirulina, enhances chemokine expression in human monocytic THP-1 cells.”, J. Altern. Complement. Med., 12(5), 429–435.
58. Hayashi, K., Hayashi, T., Morita, N. and Kojima, I. (1993) “An extract from Spirulina platensis is a selective inhibitor of herpes simplex virus type 1 penetration into HeLa cells”, Phytoter. Res., 7(1), 76-80.
59. Hayashi, O., Hirahashi, T., Katoh, T., Miyajima, H., Hirano, T. and Okuwaki, Y. (1998). “Class specific influence of dietary Spirulina platensis on antibody production in mice.”, J. Nutr. Sci. Vitaminol. (Tokyo), 44(6), 841–851.
60. Hayashi, T., Hayashi, K., Maeda, M. and Kojima, I. (1996) “Calcium spirulan, an inhibitor of enveloped virus replication, from a blue-green alga Spirulina platensis”, J. Nat. Prod., 59(1), 83-87.
61. Hayashi, Y., Fukushima, S., Hirata, T., Kishimoto, S., Katsuki, T. and Nakano, M. (1990) “Anticancer activity of free gamma-linolenic acid on AH-109A rat hepatoma cells and the effect of serum albumin on anticancer activity of gamma-linolenic acid in vitro.”, J Pharmacobiodyn., 13(11), 705-711.
62. Hirahashi, T., Matsumoto, M., Hazeki, K., Saeki, Y., Ui, M., and Seya, T. (2002) “Activation of the human innate immune system by Spirulina: Augmentation of interferon production and NK cytotoxicity by oral administration of hot water extract of Spirulina platensis.” Int. Immunopharmacol.,2(4), 423–434.
63. Horrobin, D.F. and Huang, Y.S. (1987) “The role of linoleic acid and its metabolites in the lowering of plasma cholesterol and the prevention of cardiovascular disease.”, Int. J. Cardiol., 17(3), 241–255.
64. Jeyaprakash, K. and Chinnaswamy, P. (2005) “Effect of spirulina and Liv.52 on cadmium induced toxicity in albino rats.”, Indian J. Exp. Biol., 43(9), 773–781.
65. Khan, M., Shobha, J., Mohan, I.K., Naidu, M.U., Sundaram, C., Singh, S., Kuppusamy, P. and Kutala, VK (2005) “Protective effect of Spirulina against doxorubicin-induced cardiotoxicity.”, Phytother. Res. 19(12), 1030–1037.
66. Khan, M., Varadharadj, S., Shobha, J.C., Naidu, M.U., Parinandi, N., Kutala, V.K. and Kuppusumy, P. (2006) “c-Phycocyanin ameliorates doxorubicin-induced oxidative stress and apoptosis in adult rat cardiomyocytes.”, J. Cardiovasc. Pharmacol., 47(1), 9–20.
67. Labhe, R.U., Mani, U.V., Iyer, U.M., Mishra, M., Jani, K. and Bhattacharya, A. (2001) “The effect of spirulina in the treatment of bronchial asthma.”, J. Nutr. Functional & Med. Fds., 3(4), 53-61.
68. Loya, S., Reshef, V., Mizrachi, E., Silberstein, C., Rachamim, Y., Carmeli, S. and Hizi, A. (1998) “The inhibition of the reverse transcriptase of HIV-1 by the natural sulfoglycolipids from cyanobacteria: Contribution of different moieties to their high potency.”, J. Nat. Prod., 61(7), 891-895.
69. Lu, H.K., Hsieh, C.C., Hsu, J.J., Yang, Y.K. and Chou, H.N. (2006) “Preventive effects of Spirulina platensis on skeletal muscle damage under exercise-induced oxidative stress.”, Eur. J. Appl. Physiol., 98(2), 220–226.
70. Mani, U.V, Iyer, U.M, Dhruv, S.A., Mani, I.U. and Sharma, K.S. (2008) “Therapeutic utilities of Spirulina” in “Spirulina in human nutrition and health”, Edited by M.E. Gershwin and Amha Belay, CRC Press, Taylor & Francis Group, 71-99.
71. Mani, U.V., Desai, S.A. and Iyer, U.M. (2000) “Studies on the long-term effect of spirulina supplementation on serum lipid profile and glycated proteins in NIDDM patients.”, J. Nutr. Functional, Med. Fds., 2(3), 25-32.
72. Mani, U.V., Sadliwala, A., Iyer, U. and Parikh, P. (2000) “The effect of spirulina supplementation on blood haemoglobin levels of anaemic adult girls.”, JFST, 37(6), 642-644.
73. Mao, T.K., Van de Water, J. and Gershwin, M.E. (2000) “Effect of Spirulina on the secretion of cytokines from peripheral blood mononuclear cells.”, J. Med. Food.,3(3), 135–140.
74. Mundt, S., Kreitlow, S., Nowotny, A. and Effmert, U. (2001) “Biochemical and pharmacological investigations of selected cyanobacteria.”, Int. J. Hyg. Environ. Health, 203(4), 327–334.
75. Ozdemir, G. and Dalay, M.C. (2008) “Spirulina and Antibacterial Activity” in “Spirulina in human nutrition and health”, Edited by M.E. Gershwin and Amha Belay, CRC Press, Taylor & Francis Group, 243-269.
76. Ozdemir, G., Karabay, N.U., Dalay, M.C. and Pazarbasi, B. (2004) “Antibacterial activity of volatile component and various extracts of Spirulina platensis.”, Phytother. Res., 18(9), 754-757.
77. Parada, J.L., Zulpa de Caire, G., Zaccaro de Mulé, M.C. and Storni de Cano, M.M. (1998) “Lactic acid bacteria growth promoters from Spirulina platensis.”, Int. J. Food Microbiol., 45(3), 225-228.
78. Pardhasaradhi, B.V., Ali, A.M., Kumari, A.L., Peddanna, P. and Khar, A. (2003) “Phycocyanin-mediated apoptosis in AK-5 tumor cellsinvolves down-regulation of Bcl-2 and generation of ROS.”, Mol. Cancer Ther., 2(11), 1165-1170.
79. Parikh, P., Mani, U. and Iyer, U. (2001) “Role of Spirulina in the control of glycemia and lipidemia in type 2 diabetes mellitus.”, J. Med. Food., 4(4), 193-199.
80. Qureshi, M.A. and Ali, R.A. (1996). “Spirulina platensis exposure enhances macrophage phagocytic function in cats.” Immunopharmacol Immunotoxicol,18(3), 457–463.
81. Qureshi, M.A., Garlich, J.D. and Kidd, M.T. (1996) “Dietary Spirulina platensis enhances humoral and cell-mediated immune functions in chickens.”, Immunopharmacol Immunotoxicol,18(3), 465–476.
82. Rimbau, V., Camins, A., Romay, C., González, R. and Pallàs, M. (1999) “Protective effect of c-phycocyanin against kainic acid induced neuronal damage in rat hippocampus.”, Neurosci. Lett., 276(2), 75–78.
83. Romay, C. and González, R. (2000) “Phycocyanin is an antioxidant protector of human erythrocytes against lysis by peroxyl radicals.”, J. Pharm. Pharmacol. 52(4), 367–368.
84. Romay, C., Armesto, J., Remirez, D., González, R., Ledón, N. and García, I. (1998) “Antioxidant and anti-inflammatory properties of c-phycocyanin from blue-green algae.”, Inflamm. Res., 47(1), 36–41.
85. Romay, C., González, R., Ledón, N., Remirez, D. and Rimbau, V. (2003) “c-Phycocyanin: A biliprotein with antioxidant, anti-inflammatory and neuroprotective effects.”, Curr. Protein Pept. Sci., 4(3), 207–216.
86. Romay, C., Ledón, N. and González, R. (1998) “Further studies on anti-inflammatory activity of phycocyanin in some animal models of inflammation.”, Inflamm. Res.,47(8), 334–338.
87. Schwartz, J. and Shklar, G. (1987) “Regression of experimental hamster cancer by beta carotene and algae extracts.”, J. Oral. Maxillofac. Surg., 45(6), 510-515.
88. Shih, S.R., Tsai, K.N., Li, Y.S., Chueh, C.C. and Chan, E.C. (2003) “Inhibition of enterovirus 71-induced apoptosis by allophycocyanin isolated from a blue-green alga Spirulina platensis.”, J. Med. Virol., 70(1), 119-125.
89. Upasani, C.D., Khera, A. and Balaraman, R. (2001) “Effect of lead with vitamin E, C, or Spirulina on malondialdehyde, conjugated dienes and hydroperoxides in rats.”, Indian J. Exp. Biol., 39(1), 70–74.
90. Vadiraja, B.B., Gaikwad, N.W. and Madyastha, K.M. (1998) “Hepatoprotective effect of c-phycocyanin: protection for carbontetrachloride and R-(+)-pulegone-mediated hepatotoxicity in rats.”, Biochem. Biophys. Res. Commun., 249(2), 428–431.
91. Varga, L., Szigeti, J., Kovács, R., Földes, T. and Buti, S. (2002) “Influence of a Spirulina platensis biomass on the microflora of fermented ABT milks during storage (R1).”, J. Dairy Sci., 85(5), 1031-1038.
92. Wu, L. and Ho, J.A., (2008) “Antioxidative and Hepatoprotective Effects of Spirulina” in “Spirulina in human nutrition and health”, Edited by M.E. Gershwin and Amha Belay, CRC Press, Taylor & Francis Group, 120-151.
93. Yang, H.N., Lee, E.H. and Kim, H.M. (1997) “Spirulina platensis inhibits anaphylactic reaction.”, Life Sci.,61(13), 1237–1244.
94. Zhang, H.Q., Lin, A.P., Sun, Y. and Deng, Y.M. (2001) “Chemo- and radio-protective effects of polysaccharide of Spirulina platensis on hemopoietic system of mice and dogs,”, Acta. Pharmacol. Sin., 22(12), 1121-1124.
95. Zulpa de Caire, Z., Parada, J.L., Zaccaro, M.C. and Storni de Cano, M.M. (2000) “Effect of Spirulina platensis biomass on the growth of lactic acid bacteria in milk.”, World J. Microb. Biot., 16(6), 563–565.
96. ↑ Arthrospira maxima CS-328, (http://genome.jgi-psf.org/artma /artma.home.html) DOE Joint Genome Institute.
97. ↑ University of Maryland Medical Center (http://umm.edu/ health/medical/altmed/articles/spirulina-000327.htm).
98. ↑ Avigad Vonshak, Spirulina Platensis (Arthrospira): Physiology, Cell-biology, and Biotechnology, CRC Press, 1997, ISBN 0748406743, 9780748406746.

Ιnternet

–      http://www.spiroulina.gr

–      http://el.wikipedia.org