Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (restless legs syndrome) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1945 από τον Ελβετό νευρολόγο Εkbom ως μια κινητικο-αισθητική διαταραχή η οποία εμφανίζεται τη νύχτα και αφυπνίζει τον ασθενή.

Είναι, γενικά, μία λιγότερη γνωστή κατάσταση, λόγω της ανεπαρκούς ανάγνωσης από τους ιατρούς και της παραμελημένης εκτίμησης της κλινικής σοβαρότητας και της αιτιολογικής σημασίας. Ο ασθενής αναφέρει ένα περίεργο και ενοχλητικό αίσθημα γενικά και στα δύο πόδια, αλλά μπορεί να είναι και μονόπλευρο, το οποίο τον αναγκάζει να κάνει κινήσεις στα κάτω άκρα προκειμένου να ανακουφιστεί. Συμβαίνει, κατά κύριο λόγο, τη νύχτα, όταν ο ασθενείς κοιμάται ή τις απογευματινές ώρες, όταν ο ασθενής αναπαύεται1 . Παρουσιάζει μια ποικίλη συχνότητα ανάλογα με την ηλικία.

Ταξινόμηση και αιτιολογία

Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (restless legs syndrome) μπορεί να παρουσιαστεί ως

• πρωτοπαθές (ιδιοπαθές) χωρίς δηλαδή να μπορεί να εντοπιστεί κάποια αιτία
• δευτεροπαθές, όταν συνοδεύει δηλαδή άλλες παθολογικές οντότητες όπως :
  • Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
  • Tα νοσήματα του κολλαγόνου και, κυρίως, η ρευματοειδής αρθρίτιδα
  • Η ινομυαλγία
  • Η αναιμία, είτε οφείλεται στην έλλειψη του φολλικού οξέος, της βιταμίνης Β12 ή του σιδήρου
  • Ο σακχαρώδης διαβήτης
  • Ο υποθυρεοειδισμός
  • Ορισμένα φάρμακα (τα αντιψυχωτικά σκευάσματα, μετοκλοπραμίδη (primperan), τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και το λίθιο)
  • Τα νευρολογικά νοσήματα του κεντρικού και του περιφερικού νευρικού συστήματος
  • H εγκυμοσύνη , κυρίως στο τρίτο τρίμηνό της, λόγω των ορμονικών αλλαγών
  • Παθήσεις σπονδυλικής στήλης (η μυελοπάθεια, η ριζοπάθεια και η σπον- δυλική στένωση ΟΜΣΣ.

Διαφορική διάγνωση

Πρέπει να γίνει σωστή διαφορική διάγνωση από τις κράμπες, το σύνδρομο του ταρσιαίου σωλήνα, την πολυνευροπάθεια και τη χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.

Κλινική εικόνα

Ο ασθενής ο οποίος πάσχει από το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών περιγράφει με διαφορετικές εκφράσεις την ενόχλησή του όπως, «καύσος, τράβηγμα ή αρχόμενος κνησμός». Επικρατεί η ιδέα ότι το ΣΑΠ συναντάται μόνο σε προχωρημένες ηλικίες, γεγονός το οποίο δεν είναι σωστό. Στην ιδιοπαθή μορφή μπορεί να αρχίζει κατά την τρίτη δεκαετία της ζωής, να εξαφανίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και να επανέλθει με μεγαλύτερη ένταση . Πολλές φορές, ο ασθενής αναγκάζεται να ξυπνήσει, να σηκωθεί και να περπατήσει, με αποτέλεσμα να μην κάνει καλό ύπνο και να νιώθει κουρασμένος το πρωί και να υπάρχει, συνεπώς, πτώση της απόδοσής του στις καθημερινές δραστηριότητες.

Θεραπεία

Είναι λογικό ότι η θεραπεία του δευτεροπαθούς ΣΑΠ είναι η καλή ρύθμιση της νόσου που προκαλεί τις ενοχλήσεις στα άκρα. Στο ιδιοπαθές ΣΑΠ η θεραπεία αρχίζει όταν η επιβάρυνση από τη διαταραχή του ύπνου στην καθημερινή ζωή είναι σημαντική (χρόνια κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης). Η πρώτη γραμμή της φαρμακευτικής αγωγής αποτελείται από ντοπαμινεργικά σκευάσματα ή levodopa. Η δεύτερη γραμμή αποτελείται από τις βενζοδιαζεπίνες (clonazepam), αντισπασμωδικά (tegretol, carbamazepine, gabapentine) ασθενή οπιοειδή ( codeine, dihydrocodeine). Είναι δυνατό να χορηγούνται και αναλγητικά. Σημαντικό εκ μέρους του ασθενούς είναι να κοιμάται την ίδια ώρα και να αποφεύγει το μεσημεριανό ύπνο και τα ποτά με καφεΐνη.