Η αξία του χυμού φρούτων στην Παιδική ηλικία
Συγγραφείς: Πάρης Παπαχρήστος & Αβραάμ Κάζης Γράφτηκε στις ,
Για να χαρακτηριστεί ένα προϊόν ως χυμός φρούτου, πρέπει σύμφωνα με την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών να περιέχει 100% φυσικό χυμό φρούτου. Σε κάθε προϊόν που περιέχει χυμό φρούτου σε αναλογία μικρότερη από 100%, πρέπει να αναγράφεται η ακριβής περιεκτικότητά του σε χυμό και να χαρακτηρίζεται ως φρουτοποτό, αναψυκτικό ή κοκτέιλ.
Το νερό είναι το κύριο συστατικό του χυμού φρούτων και ακολουθούν οι υδατάνθρακες σουκρόζη, φρουκτόζη, γλυκόζη και σορβιτόλη. Επίσης, ο χυμός φρούτων περιέχει μικρή ποσότητα πρωτεΐνης και μεταλλικών στοιχείων. Μερικοί χυμοί έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α και βιταμίνη C. Η βιταμίνη C και τα φλαβονοειδή που περιέχονται στο χυμό φρούτων έχουν μακροπρόθεσμες ευεργετικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως η μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιοπαθειών και καρκίνου. Ο χυμός φρούτων δεν περιέχει λίπος, χοληστερόλη ή, αν δεν περιέχεται και ο πολτός του φρούτου, φυτικές ίνες.
Τα φρούτα αποτελούν μια από τις πέντε κύριες ομάδες της διατροφικής πυραμίδας. Για παιδιά ηλικίας 1-4 χρόνων συνιστώνται 2 μερίδες φρούτων και για παιδιά ηλικίας 10-18 ετών 4 μερίδες φρούτων. Η μισή από τη συνιστώμενη ποσότητα μπορεί να δοθεί ως χυμός. Μια μερίδα φρούτου ισοδυναμεί με 180 ml χυμό. Ο χυμός φρούτου δεν έχει κανένα θρεπτικό πλεονέκτημα σε σύγκριση με ολόκληρο το φρούτο. Αντίθετα, το φρούτο υπερτερεί, επειδή περιέχει και φυτικές ίνες τις οποίες δεν έχει ο χυμός. Αλλά ακόμη και εάν πρόκειται για ισοδύναμη από πλευράς θερμίδων κατανάλωση ολόκληρου του φρούτου ή μόνο του χυμού, το φρούτο επίσης πλεονεκτεί, επειδή ο χυμός πίνεται πιο γρήγορα ενώ για το φρούτο απαιτείται περισσότερος χρόνος. Η κατανάλωση χυμών αντί φρούτων, έστω και σε ποσότητες που αντιστοιχούν στις συνιστώμενες μερίδες φρούτου, δεν βοηθά στη διαμόρφωση σωστών διαιτητικών συνηθειών, ώστε το διαιτολόγιο του παιδιού να περιλαμβάνει και φρούτα. Μόνον ο παστεριωμένος χυμός φρούτου είναι ασφαλής για βρέφη, παιδιά και εφήβους. Μη παστεριωμένοι χυμοί μπορεί να περιέχουν παθογόνα μικρόβια, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας στα παιδιά.
Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά το μητρικό γάλα ως τη μόνη τροφή του βρέφους για τους πρώτους 4-6 μήνες της ζωής ή στην περίπτωση που η μητέρα δεν μπορεί ή δεν θέλει να θηλάσει, τα ειδικά τροποποιημένα γάλατα βρεφικής ηλικίας. Δεν υπάρχει διαιτητική ένδειξη για τη χορήγηση χυμού φρούτων σε βρέφη ηλικίας κάτω των 6 μηνών. Η χορήγηση χυμού φρούτων στα βρέφη πριν την έναρξη στερεών τροφών, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της ποσότητας του γάλακτος που παίρνει το βρέφος, με επακόλουθη μείωση της πρόσληψης πρωτεϊνών, απαραίτητων λιπαρών οξέων, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων όπως ο σίδηρος, το ασβέστιο και ο ψευδάργυρος. Η υπερβολική κατανάλωση χυμών έχει συσχετιστεί με ανεπαρκή θρέψη και χαμηλό ανάστημα στα βρέφη.
Τον 6ο μήνα αρχίζουν να ανατέλλουν τα νεογιλά δόντια και η εμφάνιση τερηδόνας σχετίζεται με την κατανάλωση χυμού φρούτου. Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά να χορηγείται ο χυμός με κύπελλο, όχι με μπουκάλι, και τα παιδιά να μην κοιμούνται με το μπουκάλι στο στόμα. Η όχι σπάνια τακτική να τριγυρίζει το παιδί όλη τη μέρα με ένα μπουκάλι ή κουτάκι με χυμό φρούτου στα χέρια, αυξάνει την έκθεση των δοντιών σε υδατάνθρακες, γεγονός που συμβάλλει στην εμφάνιση τερηδόνας.
Ο χυμός καλό είναι να αποτελεί μέρος του γεύματος ή του κολατσιού και όχι μέσο για να ηρεμήσει ή να απασχοληθεί το παιδί, αφήνοντάς το να πίνει μια γουλιά κάθε τόσο όλη την ημέρα. Το βρέφος λαμβάνει λιγότερες από 1600 θερμίδες την ημέρα, με αποτέλεσμα χυμός φρούτου σε ποσότητα 120-180 ml την ημέρα είναι υπεραρκετός. Παράλληλα, πρέπει να ενθαρρύνεται το βρέφος να τρώει ολόκληρο το φρούτο λειοτριβημένο.
Όσον αφορά τα νήπια και μικρά παιδιά ισχύουν περίπου τα ίδια που ισχύουν για τα βρέφη, όσον αφορά στην κατανάλωση χυμού φρούτου. Φρουτοχυμοί καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες στην ηλικία αυτή, επειδή έχουν ευχάριστη γεύση και κυκλοφορούν σε βολικές συσκευασίες. Επειδή ο χυμός θεωρείται θρεπτική τροφή, συνήθως δεν τίθενται περιορισμοί στην κατανάλωσή του από τους γονείς. Μάλιστα, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ισορροπημένη πρόσληψη θερμίδων, ενώ η κατανάλωσή του σε μεγάλες ποσότητες συνήθως προκαλεί διάρροια και τερηδόνα.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες το πρόβλημα δεν είναι τόσο σημαντικό, επειδή τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι περιορίζονται σε μικρότερες ποσότητες. Η κατανάλωση χυμών πρέπει να περιορίζεται σε 2 μερίδες των 180 ml ή στο μισό των συνιστώμενων μερίδων φρούτου την ημέρα. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική κατανάλωση χυμών μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση παχυσαρκίας. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και κατανάλωσης χυμών σε ποσότητες που ξεπερνούν τα 360 ml την ημέρα. Για την καλύτερη διερεύνηση της σχέσης αυτής, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες.
Συμπερασματικά, ο χυμός φρούτου δεν προσφέρει τίποτα από πλευράς θρέψης σε ηλικίες κάτω των 6 μηνών. Επίσης, δεν πλεονεκτεί από πλευράς θρεπτικής αξίας σε σύγκριση με ολόκληρο το φρούτο σε βρέφη άνω των 6 μηνών και μικρά παιδιά. Δεν είναι κατάλληλος για την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης ή της διάρροιας, ενώ η υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει διαταραχές θρέψης, όπως μεγάλη αύξηση βάρους ή υποθρεψία, και διάρροια, μετεωρισμό, κοιλιακό άλγος και τερηδόνα Τέλος, οι χυμοί εμπλουτισμένοι με ασβέστιο αποτελούν πηγή ασβεστίου, αλλά στερούνται άλλων θρεπτικών στοιχείων που περιέχονται στο γάλα (μητρικό, σε σκόνη ή φρέσκο αγελάδας).
