Mήπως πίνετε περιμένοντας παιδί;
Συγγραφέας Νικολέτα Θάνου Γράφτηκε στις ,
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν για μεγάλο και συνεχές διάστημα αλκοολούχα ποτά αποτελούν μία κοινωνική ομάδα με αυξημένα προβλήματα υγείας. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται το ποσοστό των ατόμων αυτών ανέρχεται στο 10% στους ενήλικες άνδρες και στο 3% στις ενήλικες γυναίκες ενώ υπολογίζεται ότι η κατανάλωση καθαρού αλκοόλ ανέρχεται στα 6,6L/ κεφαλή, 7,4 L κρασιού και 38,2 L μπύρας.
Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και μάλιστα των σκληρών ποτών έχει αυξηθεί και σε άλλες χώρες. Στην Αγγλία ποσοστό μεγαλύτερο από 90% πίνει αλκοολούχα ποτά, 40% -50% των ανδρών έχουν προσωρινά προβλήματα εξαιτίας του αλκοόλ και ποσοστό 10% των ανδρών και 3%-5% των γυναικών είναι χρόνιοι χρήστες αλκοόλ. Στη Γαλλία ετησίως καταναλώνονται 10,9 L ποτών/κεφαλή, με περιεκτικότητα 100% αλκοόλ.
Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών από τις γυναίκες στην περίοδο της εγκυμοσύνης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση μόνιμων και σοβαρών βλαβών στο έμβρυο. Η αιθανόλη αποτελεί ισχυρό τερατογόνο παράγοντα κατά τη διάρκεια της οργανογένεσης και της ανάπτυξης του νευρικού συστήματος στο έμβρυο. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γεννηθεί το παιδί έχοντας το Σύνδρομο του Εμβρυϊκού Αλκοολισμού (Fetal Αlcohol Syndrome -FAS). Στο σύνδρομο αυτό παρατηρούνται ανωμαλίες σε πολλά συστήματα του νεογέννητου, καθώς και ανωμαλίες στην περιοχή του προσώπου και του στόματος. Έτσι μπορούν να εμφανισθούν πνευματική καθυστέρηση, εγκεφαλική παράλυση, προβλήματα στην καρδιά και το αγγειακό σύστημα, στο νευρικό σύστημα, στην ανάπτυξη του σκελετού, στο δέρμα, στα εξωτερικά γεννητικά όργανα, στο μυϊκό του σύστημα, καθώς και στη περιοχή της κεφαλής, του προσώπου και της στοματικής κοιλότητας. Σε μεγάλο ποσοστό τα παιδιά με σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού εμφανίζουν μικροκεφαλία, ανεγκεφαλία και ολοπροσεκεφαλία. Στην περιοχή του προσώπου παρατηρούνται ανωμαλίες κατά την ανάπτυξή του, βραχείες βλεφαρικές σχισμές, μικροφθαλμία, στραβισμός, μυωπία, εμφάνιση κολοβώματος, επίκανθος, καταρράκτης, υποπλασία του οπτικού νεύρου, υποπλασία στο μέσο τμήμα του προσώπου. Το φίλτρο του άνω χείλους σε πολλές περιπτώσεις είναι λείο, ενώ το όριο των χειλέων μεταξύ δέρματος και βλεννογόνου (vermilion border) εμφανίζεται πολύ λεπτό. Στην περιοχή του στόματος εμφανίζεται ελαφρά μικρογναθία, κυρίως της άνω γνάθου, προεξέχοντα επάρματα στα πλάγια της υπερώας, σχιστίες στο χείλος και στην υπερώα, μικροί οδόντες με ελαττώματα στην αδαμαντίνη και ανωμαλίες στη σύγκλειση των δοντιών. Σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχουν σχιστίες στο χείλος ή και στην υπερώα.
Το σύνδρομο του εμβρυϊκού αλκοολισμού εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 2% στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Ετησίως ο αριθμός των νεογέννητων με το σύνδρομο αυτό υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α. υπερβαίνει τις 7.000.
Τα αποτελέσματα έρευνας έδειξαν ότι το χρονικό διάστημα 1979-1992 στις ΗΠΑ τετραπλασιάσθηκαν τα περιστατικά νεογέννητων με σύνδρομο εμβρυϊκού αλκοολισμού, ενώ σε μελέτη που έγινε στην Αλάσκα διαπιστώθηκε ότι από τα παιδιά που γεννήθηκαν ζωντανά το χρονικό διάστημα 1982-1985 η συχνότητα των παιδιών με το σύνδρομο ήταν 3,1 σε κάθε 1000 γεννήσεις ζώντων παιδιών και στο διάστημα 1986-89 το ποσοστό υπολογίσθηκε στα 2 σε κάθε 1000 γεννήσεις ζώντων παιδιών. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι μια στις 30 εγκύους γυναίκες καταναλώνουν ποσότητες αλκοόλ, με αποτέλεσμα ποσοστό 6% των παιδιών που γεννούν να εμφανίζουν κλινική εικόνα του συνδρόμου. Ο αριθμός των παιδιών με το σύνδρομο του εμβρυϊκού αλκοολισμού ανέρχεται στις Δυτικές χώρες σε ποσοστό 0,33 για κάθε 1000 γεννήσεις ζωντανών παιδιών. Υπολογίζεται ότι στην Καλιφόρνια γεννιούνται κάθε χρόνο 200 παιδιά με το σύνδρομο αυτό. Το National Institute on Drug Abuse (NIDA) υπολογίζει ότι 7,62 εκατομμύρια βρέφη (ποσοστό 18.6%) είχαν εκτεθεί σε αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της μητέρας τους. Η σοβαρότητα και βαρύτητα των βλαβών αυτών επηρεάζεται από την ποσότητα αλκοολούχων ποτών που καταναλώνουν οι έγκυες γυναίκες. Οι απόψεις για την ποσότητα του αλκοόλ που μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση του συνδρόμου του εμβρυϊκού αλκοολισμού ποικίλλουν. Άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι η καθημερινή κατανάλωση 5 ή περισσοτέρων αλκοολούχων ποτών στους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση του, ενώ η κατανάλωση μικρότερης ποσότητας σε καθημερινή βάση αυξάνει τους κινδύνους απώλειας του εμβρύου.
Σε άλλες έρευνες θεωρείται ως επικίνδυνη για την εμφάνιση χαρακτηριστικών του συνδρόμου στα νεογέννητα η καθημερινή κατανάλωση 2 ποτών την ημέρα, σε άλλες ενοχοποιείται η καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 30ml αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε ελαφρότερες περιπτώσεις στα παιδιά αυτά εμφανίζονται προβλήματα κατά την εκπαίδευσή τους, όπως δυσκολία στη μάθηση και ανάκληση των λέξεων και γνώσεων που διδάσκονται.
Πεδία παρέμβασης
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας σε επίπεδο σχολείου και κοινότητας, με τη συμμετοχή ομάδας επιστημών που περιλαμβάνει ειδικευμένους επιστήμονες από διαφορετικούς κλάδους (γυναικολόγους, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, κ.ά) θα καταστήσουν αποτελεσματικότερη τη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, και ειδικά των γυναικών παραγωγικής ηλικίας, σε θέματα προστασίας του οργανισμού τους και των παιδιών τους από τις δυσμενείς συνέπειες της χρήσης αλκοολούχων ποτών και φαρμάκων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Κρίνεται αναγκαία η ανεύρεση των ατόμων (μητέρων) που ανήκουν στις υψηλές ομάδες κινδύνου για τη γέννηση παιδιών με προβλήματα υγείας εξαιτίας της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνεται ότι οι μητέρες αυτές μεγάλωσαν σε μη υγιές οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο γινόταν χρόνια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών από τους γονείς ή σε οικογένειες με άσχημες διαπροσωπικές σχέσεις, όπου εμφανιζόταν αντικοινωνική συμπεριφορά των γονέων. Πολλές από τις μητέρες αυτές ζουν μόνες, είναι ανύπαντρες ή άνεργες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.
Θα πρέπει να εντοπίζονται έγκαιρα από τους παιδίατρους τα παιδιά που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό, ώστε να γίνεται νωρίς η παρέμβαση των ειδικών. Η διάγνωση του συνδρόμου θα βασισθεί αφενός στα κλινικά ευρήματα κατά την εξέταση των παιδιών, αφετέρου στη πλήρη και σωστή λήψη του ιστορικού, όπου θα αναζητηθεί η ποσότητα αλκοολούχων ποτών που καταναλώθηκε από τις μητέρες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.
Στα παιδιά που παρουσιάζονται προβλήματα από την επίδραση του αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της μητέρας τους θα πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη ιατρική, κοινωνική και εκπαιδευτική υποστήριξη, βοήθεια και ενίσχυση από τους αρμόδιους φορείς (σχολεία, εργασιακούς φορείς, ασφαλιστικούς φορείς, πολιτεία).
Θα πρέπει να ληφθούν από τη πολιτεία μέτρα για τη γενικότερη βελτίωση των συνθηκών ζωής, κυρίως των φτωχότερων ανθρώπων που ανήκουν στις χαμηλότερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις.
