Ιδιοπαθής σκολίωση (ΙΣ)
Συγγραφέας Ιωάννης Γ. Παππαδάς Γράφτηκε στις ,
Ο όρος ιδιοπαθής σκολίωση περιγράφει την πλάγια κάμψη της σπονδυλικής στήλης με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων.
Η σκολίωση συνήθως εμφανίζεται στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης ή στην θωρακοσφυική (στο όριο μεταξύ της θωρακικής και οσφυϊκής μοίρας) ή ακόμα σπανιότερα αμιγώς στην οσφυϊκή. Συνήθως αφορά την εμφάνιση ενός κυρτώματος που έχει σχήμα C ή δύο συνεχόμενων που δίνουν το σχήμα S στην ΣΣ.Η ταξινόμηση των παραμορφώσεων βασίζεται στην ταξινόμηση του King (Εικ. 2) και του Lenke.
Η σκολίωση μπορεί να οφείλεται σε συγγενή, αναπτυξιακά ή εκφυλιστικά αίτια, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις της σκολίωσης είναι άγνωστης αιτιολογίας και περιγράφονται ως ιδιοπαθής σκολίωση.
Ιδιοπαθής σκολίωση (ΙΣ)
Είναι η πιο συχνή μορφή σκολίωσης εμφανιζόμενη κυρίως στην εφηβική ηλικία και οφείλει το όνομα
της (ιδιοπαθής) στο ότι η αιτία της είναι άγνωστη, αν και σχετίζονται κληρονομικοί-ορμονικοί παράγοντες.
Δείχνει μεγαλύτερη προτίμηση στα κορίτσια με αναλογία για τις μεγάλες σκολιώσεις 9 προς ένα σε σχέση με τα αγόρια.
Με βάση την ηλικία εμφάνισης η ιδιοπαθής σκολίωση χωρίζεται σε τρεις τύπους:
- Έως 3 ετών: νηπιακή σκολίωση
- από 3 έως 9 ετών: παιδική
- από 9 έως και 18: εφηβική.Η τελευταία αποτελεί και το 80% όλων των περιπτώσεων της ιδιοπαθούς σκολιώσεως.
Η παραπάνω ταξινόμηση κυρίως διαχωρίζει τη νηπιακή από τους άλλους δύο τύπους σκολίωσης (παιδική και εφηβική) που έχουν ανάλογη μορφή και απάντηση στην θεραπεία.
Κίνδυνος προόδου
Ο κίνδυνος της προόδου της ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι αυξημένος κατά την εφηβεία, κυρίως κατά τη φάση της μέγιστης ανάπτυξης , που στα κορίτσια αρχίζει στην ηλικία των 11 και στα αγόρια στην ηλικία των 13 και διαρκεί και στα δύο φύλα μέχρι την σκελετική ωρίμανση, χωρίς να αποκλείεται η επιδεινωση και κατά την ενήλικο ζωή.Σε μεγάλες σκολιώσεις η παραμόρφωση επιδεινώνεται κατά την ενήλικο ζωή 1 μοίρα/έτος
Διάγνωση και συμπτώματα της Ιδιοπαθούς σκολιώσεως (Ι.Σ.)
Η ΙΣ προκαλεί παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, αλλά όχι πόνο. Οι ασθενείς με ΙΣ μπορεί να εμφανίζουν πόνο στη ΣΣ (πχ οσφυαλγία), όπως και οι συνομήλικοί τους, χωρίς να εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία και συχνότητα οσφυαλγίας.
Σε παιδιά με πόνο και σκολίωση η αιτία του πόνου δεν αφορά συνήθως τη σκολίωση. Δεδομένου ότι η σκολίωση προκαλεί παραμόρφωση του κορμού, στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν στη διάγνωση της είναι:
- ένας ώμος ψηλότερα από τον άλλο
- προπέτεια μίας ωμοπλάτης
- προπέτεια ή υψηλότερη θέση των πλευρών από τη μία πλευρά(ήβος)
- κυρτώτητα λεκάνης
- ασυμμετρία μέσης
Συνήθως ο παιδίατρος, οδάσκαλος, ή ο γυμναστής είναι οι πρώτοι που βάζουν την διάγνωση της σκολίωσης. Το πιο συνηθισμένο τεστ για τη διάγνωση μικρών και χωρίς εμφανή παραμόρφωση σκολιώσεων είναι το τεστ της επίκυψης (Adam’s test), κατά το οποίο ο μαθητής σκύβει με τα χέρια και γόνατα τεντωμένα προς τα πόδια του, ενώ ο γιατρός ή ο νοσηλευτής παρακολουθεί την πλάτη κυρίως από πίσω.
Αυτή η θέση δείχνει καθαρά την ασυμμετρία της ΣΣ και του κορμού γενικά. Το επόμενο βήμα για τη διάγνωση είναι η ακτινογραφία της ΣΣ. Τυπικά αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η σκολίωση είναι ιδιοπαθής και δεν υπάρχει υπόστρωμα νευρομυϊκό, η κλινική εξέταση και κυρίως το νευρολογικό σκέλος αυτής είναι απαραίτητο να γίνεται.
Η ακτινογραφία γίνεται στην όρθια θέση (προσθιοπίσθια), για την επιβεβαίωση της διάγνωσης και τη μέτρηση της σκολίωσης (σε μοίρες). Η μέθοδος που χρησιμοποιείται ονομάζεται Cobb, και εμφανίζει ακρίβεια 3 με 5 μοίρες.
Στην ακτινογραφία πρέπει να περιέχεται και το άνω μέρος της πυέλου από βαθμό της οστεοποίησης της οποίας, μπορεί κανείς να υπολογίσει αδρά το υπολειπόμενο της ανάπτυξης του παιδιού (Risser sign, με μετρήσεις από 1 έως 5).
Σπανίως και κυρίως όταν υπάρχουν συνοδά νευρολογικά ευρήματα (αυξημένα αντανακλαστικά), ή στην παιδική σκολίωση προ κάθε θεραπείας, ή τέλος αν η σκολίωση είναι αριστερή θωρακική (το κύρτωμα δηλαδή στρέφει το κυρτό στην αριστερή πλευρά του σώματος, ενώ σχεδόν πάντα αναμένεται να είναι δεξιά), απαιτείται η λήψη μαγνητικής τομογραφίας της ΣΣ.
Με βάση τα ευρήματα, η αντιμετώπιση χωρίζεται σε συντηρητική-χειρουργική ανάλογα με το βαθμό παραμόρφωσης, την ηλικία και τη δυναμική επιδείνωσης
Συντηρητική θεραπεία:
- Για σκολίωσης σχετικά μικρές με γωνία cobb <15 μοίρες δεν χρειάζεται καμιά θεραπεία.Απλά ενθαρύνεται η άσκηση προκειμένου να διατηρείται μια καλή λειτουργικότητα της Σ.Σ. και το παιδί πρέπει να παρακολουθείται από ορθοπαιδικό ειδικευμένο στις παθήσεις της Σ.Σ.
- Για σκολιώσεις μεγαλύτερες >15-20 μοίρες συστήνεται η χρήση ειδικού κηδεμόνα τον οποίο το παιδί πρέπει να τον φοράει 22 τουλάχιστον ώρες την ημέρα με 2 ενδιάμεσα διαλλείματα της 1 ώρας και στενή παρακολούθηση από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό.
- Για σκολίωσεις >35 μοιρών με δυναμική επιδείνωσης συστήνεται η χειρουργική θεραπεία. Αυτή σήμερα γίνεται με εξειδικευμένες τεχνικές και χρήση ειδικών ορθοπαιδικών υλικών με πολύ καλό λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα.
Η συχνότητα των επιπλοκών διατηρείται σήμερα σε χανμηλά επίπεδα λόγω των εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών και χρήση νευροφυσιολογικής παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του χειρουργείου
