Ανήκετε μήπως στις γυναίκες οι οποίες έχουν υποβληθεί σε καισαρική τομή και θέλετε να γεννήσετε το επόμενο παιδί σας με φυσιολογικό τοκετό;

Εδώ θα βρείτε μερικές απαντήσεις για να προετοιμαστείτε για ένα τέτοιο ενδεχόμενο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ο κολπικός τοκετός μετά από καισαρική τομή ενίοτε ονομάζεται και VBAC : φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή (ή στα αγγλικά: Vaginal Birth After Cesarean)

Γιατί να δοκιμάσω να γεννήσω με κολπικό τοκετό μετά από καισαρική;

Η απάντηση βρίσκεται στην ερώτηση: γιατί να μην δοκιμάσετε να γεννήσετε με φυσιολογικά μετά από καισαρική τομή;

Για τον πρώτο τοκετό σας, δε θέσατε στον εαυτό σας την ερώτηση – άρα γιατί να την θέσετε τώρα;

Αν οι αιτίες οι οποίες υπαγόρευαν τον πρώτο τοκετό σας να γίνει με καισαρική τομή δεν είναι μόνιμες, τότε δεν υπάρχει απόλυτη αντένδειξη να μην δοκιμάσετε. Αν δοκιμάσετε να γεννήσετε με φυσιολογικό τοκετό, έχετε περίπου 70% πιθανότητες να τα καταφέρετε και περίπου 30% πιθανότητες να υποβληθείτε σε καισαρική κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να σάς εγγυηθεί ότι αυτή η προσπάθεια δεν θα καταλήξει σε επείγουσα καισαρική. Αυτό όμως ισχύει για όλους τους τοκετούς. Ορισμένες μελέτες έχουν προσπαθήσει να καθορίσουν μια βαθμολογία, για να προβλέπουν τις πιθανότητες επιτυχίας ενός φυσιολογικού τοκετού μετά από καισαρική, χωρίς όμως τα αποτελέσματα να είναι πολύ χρήσιμα.

Σε ποιον πρέπει να απευθυνθώ για να δοκιμάσω να γεννήσω με κολπικό τοκετό μετά από καισαρική τομή;

Η βασική απάντηση είναι ότι δεν πρέπει να δοκιμάσετε να γεννήσετε φυσιολογικά μετά από καισαρική τομή παρά μόνο αν περιβάλλεστε από μια ομάδα (γιατρός-μαία) την οποία εμπιστεύεστε ότι θα σας δώσει όλες τις πιθανότητες να έχετε ένα φυσιολογικό τοκετό.

Πράγματι, δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή οδηγία για όλους τους γυναικολόγους σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης ενός κολπικού τοκετού μετά από καισαρική τομή· όλα επαφίενται στην εμπιστοσύνη η οποία υπάρχει ανάμεσα σε εσάς και την ιατρική ομάδα η οποία σας περιβάλλει.

Για παράδειγμα, ορισμένοι γυναικολόγοι αντιμετωπίζουν ένα φυσιολογικό τοκετό ως τοκετό υψηλού κινδύνου και δεν επιτρέπουν την παραμικρή απόκλιση από το πρωτόκολλο, προχωρώντας σε καισαρική αν ο τοκετός παρουσιάζει για παράδειγμα κάποια στασιμότητα. Αντίθετα, ο γυναικολόγος με εμπειρία σε φυσιολογικό τοκετό πλαισιωμένος από ομάδα συνεχούς παρακολούθησης θα μπορούσε να επιλέξει να περιμένει παραπάνω για να δει την εξέλιξη του τοκετού. Αυτό ισχύει εντονότερα σε περίπτωση φυσιολογικού τοκετού μετά καισαρική τομή, όπου η εξέλιξη του τοκετού χρήζει μεγαλύτερης προσοχής αλλά και ψυχραιμίας.

Ο κολπικός τοκετός μετά από καισαρική τομή είναι επικίνδυνος;

Ο γυναικολόγος σας αναμφίβολα θα σάς έχει επιστήσει την προσοχή σχετικά με τους κινδύνους ρήξης της μήτρας. Η ρήξη συμβαίνει όταν η ουλή της μήτρας σας «ανοίξει» τους μήνες που προηγούνται του τέλους της περιόδου κύησης ή κατά τη διάρκεια των ωδινών του τοκετού. Η ουλή σας μπορεί επίσης να παρουσιάσει κάποιου είδους διόγκωση ή ανωμαλία, η οποία ονομάζεται διάνοιξη, αλλά χωρίς να δημιουργεί προβλήματα για εσάς ή το μωρό σας.

Μιλούμε για πλήρη ρήξη μήτρας όταν υπάρχει ρήξη του μυ της μήτρας και της μεμβράνης η οποία τον περιβάλλει. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρότατες συνέπειες, τόσο για τη μητέρα όσο και για το μωρό. Ωστόσο ένα τέτοιο ενδεχόμενο παραμένει σπάνιο: μελέτες δείχνουν ότι το ποσοστό ρήξης μήτρας στις μητέρες οι οποίες γεννούν με φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική τομή είναι 0,2 έως 0,8 %.

Οι κίνδυνοι ρήξης μήτρας αυξάνουν αν:

• Η ουλή σας είναι κάθετη. Αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια όμως αποτελεί απόλυτη αντένδειξη για φυσιολογικό τοκετό.
• Χορηγηθούν προσταγλανδίνες για να μαλακώσει ο τράχηλος της μήτρας είτε για να προκληθούν ωδίνες τοκετού. Ο κίνδυνος ρήξης είναι συνήθως 8 στα 1000, όμως με τη χορήγηση προσταγλανδινών αυξάνεται σε 24 στα 1000.

Ποιες προφυλάξεις πρέπει να πάρω;

Πριν από τον τοκετό: η πυελομετρία

Ορισμένοι γυναικολόγοι δεν δέχονται τη δοκιμασία του τοκετού παρά μόνο αφού έχουν προβεί σε πυελομετρία, δηλαδή μέτρηση των διαστάσεων της λεκάνης. Σήμερα, η χρησιμότητα αυτής της μέτρησης είναι αμφιλεγόμενη: έτσι η πυελομετρία δεν είναι απαραίτητη για την εκτίμηση των πιθανοτήτων φυσιολογικού τοκετού». Σημειώνεται ότι ακόμα και μετά από καισαρική τομή λόγω κεφαλο-πυελικής δυσαναλογίας, 2 στις 3 γυναίκες καταφέρνουν να γεννήσουν φυσιολογικά.

Πριν από τον τοκετό: η υπερηχογραφική μέτρηση του πάχους της ουλής

Καμιά εξέταση δεν επιτρέπει σήμερα να εκτιμηθεί η ανθεκτικότητα της ουλής της μήτρας μετά από καισαρική. Υπάρχουν βέβαια κάποιες μετρήσεις που θα μπορούσαν να μας καθοδηγήσουν σχετικά με την αντοχή της ουλής στη μήτρα, χωρίς όμως αυτό να αποτελεί ένδειξη ή αντένδειξη για φυσιολογικό τοκετό μετά από καισαρική τομή.

Κατά τη διάρκεια του τοκετού: η παρακολούθηση

Ο φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή παρακολουθείται στενά λόγω του κινδύνου ρήξης μήτρας. Αυτή η επιπλοκή εκδηλώνεται με διάφορες ανωμαλίες κατά τη διάρκεια των ωδινών του τοκετού: μεταβολή του καρδιακού ρυθμού, αιμορραγία, εμφάνιση δυνατών πόνων στην κάτω κοιλιά και συσπάσεις λιγότερο ευρείες – περισσότερο ακανόνιστες, πρέπει επίσης να επιστήσουν την προσοχή.

Ο κίνδυνος ρήξης της μήτρας ενδέχεται να οδηγήσει τον γυναικολόγο στη λήψη υπερβολικών προφυλάξεων. Πρέπει να βρίσκεται η χρυσή τομή ανάμεσα στην επιθυμία για ασφαλή τοκετό και τις ιατρικές αποφάσεις.

Μετά τον τοκετό: ο έλεγχος της μήτρας

Μετά τον τοκετό, ορισμένοι γυναικολόγοι θέλουν να προβούν σε έλεγχο της μήτρας για να εξακριβώσουν την κατάσταση της ουλής της μήτρας. Αυτός ο έλεγχος συνίσταται στην εισαγωγή του χεριού εντός της μήτρας σας (από τον κόλπο) για να ελέγξει την ακεραιότητα της ουλής.

Στην πραγματικότητα, η χρησιμότητα αυτής της κίνησης είναι αμφισβητήσιμη (δηλαδή, αν η ουλή είναι ακέραιη και δεν υπάρχει αιμορραγία). Πράγματι, αυτή η κίνηση θα επέτρεπε να ανιχνευτεί τυχόν διάνοιξη της ουλής της μήτρας, χωρίς εμφανή συμπτώματα αιμορραγίας, κάτι όμως για το οποίο δε χρειάζεται ιατρική παρέμβαση, διότι θα επουλωθεί από μόνη της, γνωρίζοντας εξάλλου ότι ένας τέτοιος χειρισμός ενδέχεται να συνεπάγεται κινδύνους μόλυνσης. Επιπλέον, ο έλεγχος αυτός είναι πολύ δυσάρεστος για τη μητέρα. Συνεπώς, κατά τον τοκετό, δεν είναι χρήσιμο να διενεργηθεί συστηματικός έλεγχος της μήτρας μόνο επειδή υπάρχει προγενέστερη ουλή στη μήτρα.

Αντιθέτως, σε περίπτωση αιμορραγίας, αυτή η κίνηση καθίσταται επιβεβλημένη γιατί θα επιτρέψει να εκτιμηθεί αν πρέπει να γίνει επέμβαση για τη συρραφή της μήτρας.

Είναι δυνατή η πρόκληση τοκετού με οκυτοκίνη;

Η πρόκληση τοκετού σε ουλώδη μήτρα (μετά καισαρική τομή ή αφαίρεση ινομυώματος) με χρήση προσταγλανδινών ή με οκυτοκίνη αυξάνει τον κίνδυνο ρήξης της μήτρας. Ως εκ τούτου η πρόκληση τοκετού με χρήση οκυτοκίνης, για την οποία δεν υπάρχει ρητή σύσταση μη χρήσης της σε αντίθεση με τις προσταγλανδίνες, είναι δυνατή αλλά με εντατική παρακολούθηση.

Άρα είναι σημαντικό να ενημερώνεστε :

• Μέχρι ποιο χρονικό σημείο θα σάς αφήσουν να φθάσετε σε σχέση την Προβλεπόμενη Ημερομηνία Τοκετού.
• Τι γίνεται αν το χρονικό όριο αυτό συμπληρωθεί: προσπάθεια πρόκλησης τοκετού ή καισαρική τομή.

Πού πρέπει να δοκιμάσω να γεννήσω με κολπικό τοκετό μετά από καισαρική τομή;

Καλό θα είναι να γίνει σε ένα τριτοβάθμιο-μεγάλο μαιευτήριο που μπορεί να καλήψει μια ενδεχόμενη επιπλοκή.

Αξίζει καλύτερα να κάνω ή να αποφύγω την επισκληρίδια αναισθησία;

Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.

Τα μειονεκτήματα είναι όλα τα κλασικά μειονεκτήματα της επισκληρίδιας αναισθησίας: απώλεια κινητικότητας, κίνδυνος επιβράδυνσης ωδινών τοκετού, αυξημένος κίνδυνος χρήσης εμβρυουλκού. Είναι επίσης γεγονός ότι η επισκληρίδια αναισθησία συχνά απαιτεί την έγχυση οκυτοκίνης για να ξαναρχίσουν οι ωδίνες, κάτι που αυξάνει κάπως τον κίνδυνο επιπλοκών. Επιπλέον, υπό επισκληρίδια αναισθησία, δε θα αισθανθείτε τον πόνο ο οποίος συνδέεται με προ-ρήξης της μήτρας περίοδο.

Τα πλεονεκτήματα, βεβαίως, είναι η ανακούφιση από τον πόνο, αλλά κυρίως, αν χρειαστεί να υποβληθείτε σε επείγουσα καισαρική κατά τη διάρκεια του τοκετού, αυτή θα γίνει με επισκληρίδια αναισθησία. Μειώνετε έτσι τον κίνδυνο να υποβληθείτε σε καισαρική τομή υπό γενική αναισθησία.

Σε εσάς εναπόκειται να σταθμίσετε τα υπέρ και τα κατά, χωρίς να είστε δογματική, και έχοντας πάντοτε την ελευθερία να αλλάξετε γνώμη ακόμα και την τελευταία στιγμή.

Φυσιολογικός τοκετός μετά από καισαρική τομή: οι 4 παράγοντες επιτυχίας

• Είχατε υποβληθεί σε καισαρική μόνο μια φορά. Μπορείτε κάλλιστα να εξετάσετε το ενδεχόμενο να γεννήσετε με φυσιολογικό τοκετό.
• Ο τοκετός ξεκίνησε αυτόματα. Σε αυτή την περίπτωση, ο κίνδυνος ρήξης μήτρας είναι 0,5 % ενώ διπλασιάζεται αν ο τοκετός προκληθεί. Αλλά και σε αυτή ακόμα την περίπτωση δεν υπάρχει λόγος πανικού, όλα εξαρτώνται από το σκεύασμα που έχει χρησιμοποιηθεί. Οι προσταγλανδίνες, όπως και η μισοπροστόλη συνδέονται με σημαντική αύξηση κινδύνου ρήξης μήτρας. Αντίθετα, η προσεκτική χρήση οκυτοκίνης είναι δυνατή.
• Η πρώτη καισαρική τομή έγινε πριν από ένα και πλέον έτος. Πρέπει να αφήνουμε τον χρόνο στη μήτρα να επουλωθεί καλά. Το ιδανικό είναι η επόμενη εγκυμοσύνη να ξεκινήσει τουλάχιστον ένα έτος μετά από την τελευταία γέννα.
• Έχετε ήδη γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό Για παράδειγμα, το πρώτο σας μωρό γεννήθηκε με φυσιολογικό τοκετό και το δεύτερο με καισαρική τομή.

Πώς να προετοιμαστείτε για κολπικό τοκετό μετά από καισαρική τομή;

Καταρχάς πρέπει να ανακτήσετε την αυτοπεποίθησή σας…

Για παράδειγμα, αν ο πρώτος τοκετός σας κατέληξε σε «καισαρική λόγω κεφαλο-πυελικής δυσαναλογίας», αναμφίβολα θα αναρωτιέστε αν ένα δεύτερο μωρό θα μπορούσε να περάσει από εκεί όπου το πρώτο απέτυχε. Μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά με αυτό και να ανακαλύψετε ότι αυτή η «κεφαλο-πυελική δυσαναλογία» ίσως να οφειλόταν και σε άλλους μη επαναλαμβνόμενους παράγοντες, όπως η σωρευμένη επιδράση της επισκληρίδιας αναισθησίας, της ύπτιας θέσης σας και του ίδιου του άγχους σας. Έτσι, θα βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα σχετικά με αυτό που επιθυμείτε για τον επόμενο τοκετό σας.

Μην διστάζετε να βοηθηθείτε με κάθε δυνατό τρόπο: επικοινωνήστε με φυσίατρο είτε φυσικοθεραπευτή, ο οποίος θα μπορέσει να δουλέψει πάνω στις αρθρώσεις της πυέλου σας και φροντίστε να συνοδεύεστε από άτομο το οποίο θα σας ενθαρύνει και θα σας καθησυχάζει για την ικανότητά σας να γεννήσετε με φυσιολογικό τοκετό.

Μην διστάζετε να ανακτήσετε την πρωτοβουλία και να ξανακάνετε τον τοκετό σας δική σας υπόθεση. Σκεφτείτε τι επιθυμείτε, τι δεν επιθυμείτε και συζητήστε τα με τον γυναικολόγο. Όσο περισσότερο αισθάνεστε άνετα, γαλήνια κατά τη διάρκεια του τοκετού σας, τόσο οι πιθανότητές σας για ομαλή εξέλιξη θα είναι περισσότερες.