Παγκόσμια Ημέρα για τη ΣΚΠ: Οι πάσχοντες δεν πρέπει να λησμονούν τον απόλυτο ρόλο της διατροφής!
Η δίαιτα χαμηλή σε κορεσμένα (προτείνεται λήψη (προτείνεται λήψη <20γρ. κορεσμένων λιπαρών την ημέρα) και υψηλή σε ω-3 λιπαρά, θα πρέπει να ξεκινά όσο το δυνατόν πιο κοντά στη διάγνωση της νόσου και σίγουρα πριν από την εγκατάσταση της αναπηρίας
(Swank & Dugan 1990). Το ελαιόλαδο (πλούσιο σε μονοακόρεστα, σκουαλένιο και βιταμίνη Ε) θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται. Έγκυες που υποσιτίζονται και παρουσιάζουν έλλειψη σε ω-3 και βιταμίνη D, ενδέχεται τη μεταφέρουν στο έμβρυο καθιστώντας το ευαίσθητο σε μελλοντική καταστροφή της μυελίνης που περιβάλλει τις νευρικές ίνες (Willer et al. 2005). Το πρόβλημα αυτό δεν αναμένεται να εκδηλωθεί πριν από το 15ο ή 16ο έτος της ηλικίας, όταν πλέον έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Μεταθανάτιες έρευνες σε ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας έδειξαν έλλειψη της λεκιθίνης στον εγκέφαλο και στη σύσταση της μυελίνης. Η μικρή ποσότητα της λεκιθίνης που βρέθηκε, ήταν μη φυσιολογική και περιείχε κορεσμένα αντί για ακόρεστα λιπαρά οξέα (Schwarz & Leweling 2005). Στους ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας πιθανώς είναι απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία που συμβάλλουν στην παραγωγή της λεκιθίνης, όπως βιταμίνη Β6, χολίνη, ινοσιτόλη, απαραίτητα λιπαρά οξέα και μαγνήσιο. Υπενθυμίζεται ότι πολύ πλούσιο σε λεκιθίνη είναι το αυγό. Έχει βρεθεί ότι η συμπληρωματική χορήγηση διαφόρων θρεπτικών ουσιών, όπως ασβεστίου, μαγνησίου και βιταμίνης D μειώνει τις υποτροπές ή και αναστέλλει την ταχύτητα εξέλιξης της Σκλήρυνση κατά Πλάκας (Goldberg et al. 1986). Έχει αποδειχθεί ότι το αμινοξύ γλυκίνη βοηθά στον έλεγχο των μυών και η καρνιτίνη ανακουφίζει τους ασθενείς που υποφέρουν από μυϊκή ατονία. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε βιταμίνη Β12 για την αύξηση της σταθερότητας στην όρθια θέση και το βάδισμα.
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες όπως οι βιταμίνες C, Ε και τα καροτενοειδή, αλλά και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως και ο ψευδάργυρος μπορούν να συμβάλουν ευνοϊκά στην εξέλιξη της νόσου. Μία διατροφή που περιλαμβάνει καθημερινά επαρκή ποσότητα μονάδων ORAC (3.000–5.000) εξασφαλίζει μία σημαντική πρόσληψη αντιοξειδωτικών συστατικών, με αποτέλεσμα την προστασία από διάφορους προ-οξειδωτικούς παράγοντες. Από την άλλη θα πρέπει να αποφεύγονται τα αυξημένα επίπεδα άγχους, ελλιπής χρόνος ύπνου και υψηλή έκθεση σε περιβαλλοντικούς προ-οξειδωτικούς παράγοντες (μόλυνση, ραδιενέργεια, κάπνισμα, ζωικά λιπαρά, ορμόνες και χημικά των τροφίμων). Ακόμα, θα πρέπει να αποφεύγονται η λευκή σοκολάτα, το πολύ αλάτι, τα τυποποιημένα τρόφιμα και τα «καμένα» στα κάρβουνα φαγητά. Η άποψη ότι η αλλεργία σε ορισμένα τρόφιμα μπορεί να ευνοεί την εκδήλωση ή την επιδείνωση της νόσου, θα πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω. Συστατικά που περιλαμβάνονται σε κοινά τρόφιμα και θα μπορούσαν να προκαλούν υπερευαισθησία όπως π.χ. η γλουτένη (πρωτεΐνη των σιτηρών), θα πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή.
Καταληκτικά, πρέπει να σημειωθεί ότι η υπόθεση για τη σχέση μεταξύ της διατροφής και της αντιμετώπισης της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας φαίνεται να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Σε κάθε περίπτωση, η σημασία της διατροφής για τον πάσχοντα από Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι πολυδιάστατη και στοχεύει στην αντιμετώπιση της νόσου και στην καθυστέρηση της εξέλιξής της. Σκοπός είναι η διατήρηση του ασθενούς ζωτικού, ενεργητικού και λειτουργικού για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα. Ταυτόχρονα, αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της νόσου που σχετίζονται με τη διατροφή. Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας, μέσω των διαφόρων νευρολογικών προβλημάτων που δημιουργεί, δυσχεραίνει την αυτοεξυπηρέτηση του ασθενούς, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφορες διατροφικές ελλείψεις.
Οι στόχοι του καθημερινού διαιτολογίου για την αντιμετώπιση της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας θα πρέπει να είναι:
- Διατήρηση επιθυμητού σωματικού βάρους.
- Διατροφική ισορροπία. Επαρκής πρόσληψη, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, όλων των θρεπτικών συστατικών: υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπαρών, βιταμινών, μετάλλων, ανόργανων αλάτων και νερού.
- Διατροφική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όπως της δυσφαγίας, της υπερβολικής εφίδρωσης, της ακράτειας ούρων, της διάρροιας και της δυσκοιλιότητας.
- Εξισορρόπηση των λειτουργικών δυσχερειών του πάσχοντος.
- Επίτευξη ισοζυγίου μεταξύ αποβολής και λήψης υγρών.
- Διατροφική αντιμετώπιση των παρενεργειών που προκύπτουν από τη φαρμακευτική αγωγή, αλλά και εντοπισμός πιθανών περιορισμών και αλληλεπιδράσεων.
- Η διατροφική φροντίδα θα πρέπει να βρίσκεται σε συμφωνία με τις ευρύτερες ατομικές ιδιαιτερότητες του πάσχοντα.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως προκύπτει από τις συνεχείς βιβλιογραφικές αναφορές, αποτελεί αναγκαία προτεραιότητα τα άτομα με Σκλήρυνση κατά Πλάκας να πραγματοποιούν μέτρηση των επιπέδων της βιταμίνης D [25(ΟΗ)D] στο αίμα. Στη συνέχεια ο ασθενής, θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα σε ειδικό διαιτολόγο – διατροφολόγο για μία ειδικευμένη και εξατομικευμένη διατροφική αγωγή. Υπενθυμίζεται ότι η φυσιολογική τιμή ορίζεται πλέον >30 μg/L. Από την εμπειρία μου όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι με την ΣΚΠ έχω διαπιστώσει την άγνοια των ασθενών σχετικά με το ρόλο της βιταμίνης D, αλλά και για του σπουδαιότητα της διατροφικής παρέμβασης. Κατά την γνώμη μου, θεωρώ μέγιστη παράληψη την μη πληροφόρησή τους σχετικά με την σημασία τους, καθώς και την μη τήρηση αρχείου από τους επιστήμονες υγείας, σχετικά με τα επίπεδα των τιμών της βιταμίνης D στο αίμα των ασθενών τους.