Ευερέθιστο έντερο-Διατροφή και θεραπεία
Συγγραφέας Ειρήνη Μπαμπαρούτση Γράφτηκε στις ,
Οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου βιώνουν μια σειρά συμπτωμάτων τα οποία σχετίζονται με την αδυναμία του σώματος να απορροφήσει αρκετά θρεπτικά συστατικά, υγρά, ηλεκτρολύτες, βιταμίνες και μέταλλα από τις τροφές που καταναλώνουν. Οι διατροφικές ελλείψεις σχετίζονται με το τμήμα του εντέρου που έχει υποστεί βλάβη, έχει αφαιρεθεί χειρουργικά ή δεν λειτουργεί πλήρως:
- Δωδεκαδάκτυλος: Το άνω τμήμα του λεπτού εντέρου, που απορροφά τον σίδηρο, το ασβέστιο και το μαγνήσιο.
- Νήστιδα: Το μεσαίο τμήμα του λεπτού εντέρου, που λαμβάνει χώρα η απορρόφηση των πρωτεϊνών, του λίπους, των υδατανθράκων, των βιταμινών και των μετάλλων.
- Ειλεός: Το κατώτερο τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου η βιταμίνη Β12 και τα χολικά οξέα απορροφώνται. Τα χολικά οξέα βοηθούν τον οργανισμό να απορροφήσει λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E και Κ).
- Κόλον: Η παρουσία ή η απουσία του παχέος εντέρου θα έχει επιπτώσεις στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Αν και το παχύ έντερο δεν θεωρείται γενικά τμήμα του γαστρεντερικού σωλήνα, όπου οι θρεπτικές ουσίες απορροφώνται, ωστόσο στο ΣΕΕ μπορεί να είναι σε θέση να ανακτήσει το 10%-20% των δυσαπορροφούμενων υδατανθράκων. Επιπλέον, το κόλον μπορεί να είναι σε θέση να απορροφήσει σημαντικές ποσότητες νερού και ηλεκτρολυτών.
Το πιο κοινό σύμπτωμα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου είναι οι διαταραχές στις εντερικές συνήθειες. Οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου παραπονούνται για εντερικές ενοχλήσεις που μπορούν να αφορούν διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και εναλλαγή των δύο καταστάσεων. Ποσοστό 50% των ασθενών παραπονούνται για διάρροιες. Αυτό, με την σειρά του, μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό, αφυδάτωση και απώλεια βάρους. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να γίνουν απειλητικά για την ζωή εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά.
Άλλα συμπτώματα για το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακό πόνος και κράμπες
- Φούσκωμα
- Καούρα
- Μετεωρισμό (εντερικά αέρια)
- Στεατόρροια
- Κόπωση
- Αδυναμία
- Βακτηριακές λοιμώξεις
- Ευαισθησίες σε τρόφιμα
Πρόσθετα σημάδια έλλειψης θρεπτικών συστατικών και βιταμινών που προκαλούνται από το ΣΕΕ είναι τα εξής:
- Αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθροκυττάρων)
- Εύκολοι μώλωπες
- Οστεοπόρωση (εύθραυστα οστά) και πόνος στα οστά
Ποιες είναι οι αιτίες της νόσου;
Τα ακριβή αίτια δεν είναι διευκρινισμένα, γνωρίζουμε όμως ότι δίαιτα με υψηλό υπόλειμμα (φυτικές ίνες) και με υψηλή πρόσληψη λιπαρών, αλλά ακόμα και ψυχικοί παράγοντες και κυρίως το στρες καθώς μπορεί να συμβάλλουν στην πρόκληση της νόσου. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη νόσο φαίνεται να είναι οι ορμονικές μεταβολές στις γυναίκες, κατά την διάρκεια της περιόδου.
Πως γίνεται η διάγνωση της νόσου;
Ο γιατρός σας θα προσπαθήσει να αποκλείσει άλλες αιτίες που προκαλούν την ίδια συμπτωματολογία. Η διάγνωση της νόσου δηλαδή είναι διάγνωση εξ’ αποκλεισμού. Για να αποκλεισθούν άλλες αιτίες ο γιατρός σας είναι πιθανό να σας ζητήσει έλεγχο με κολονοσκόπηση ή βαριούχο υποκλυσμό (ακτινολογική εξέταση), υπερηχογράφημα κοιλίας, αιματολογικό έλεγχο και έλεγχο κοπράνων.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια νόσος για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα οριστική θεραπεία. Ο κύριος στόχος των ιατρικών παρεμβάσεων έγκειται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και στον αποκλεισμό υποψιών για σοβαρό νόσημα.
Διατροφή
Στόχος της διατροφής είναι να γίνουν διατροφικές προσαρμογές, έχοντας κατά νου ότι δεν υπάρχει μία ειδική διατροφή για τα άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Τα μικρά και συχνά γεύματα (6-8) καθ’ όλη την ημέρα μπορεί να ενισχύσουν την πέψη και την απορρόφηση. Το διατροφικό ημερολόγιο είναι χρήσιμο στον καθορισμό των τροφίμων που προκαλούν διάρροια και άλλα συμπτώματα. Τέλος, σε γενικές γραμμές, τα άτομα με ΣΕΕ θα πρέπει να καταναλώνουν γεύματα που να είναι:
- Υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη
- Μέτρια σε λίπος
- Υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους υδατάνθρακες με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες
- Χαμηλής περιεκτικότητας σε συμπυκνωμένα σάκχαρα
Τι επιτρέπεται;
- Αφθονα υγρά σε μορφή ροφημάτων (χαμομήλι, χυμοί φρούτων χωρίς ίνες κ.λπ.).
- Κρέας, ψάρι, πουλερικά όσο συχνά επιθυμείτε. Πλέον κατάλληλα είναι τα βραστά και τα ψητά σχάρας, που δεν περιέχουν καρυκεύματα και δεν έχουν τσιγαριστεί.
- Ψωμί, κατά προτίμηση λευκό και φρυγανισμένο.
- Αμυλώδη και καλά βρασμένες πατάτες.
- Το γάλα, η φέτα, τα λευκά τυριά και τα γαλακτοκομικά επιτρέπονται μόνο αν είναι ανεκτά.
- Οι βραστές σάλτσες σε μικρή ποσότητα.
- Βραστά λαχανικά, μόνο αυτά που γίνονται ανεκτά.
- Φρούτα, σε μέτρια ποσότητα, υπό μορφή κομπόστας ή και ωμά, εάν είναι μαλακά. Στα ωμά φρούτα πρέπει να αποφεύγεται η φλούδα.
- Αφεψήματα. Η μέντα θα σας κάνει καλό.
Άλλες προτάσεις:
- Συμπεριλάβετε υγρά, αλλά περιορίστε την πρόσληψη κατά την διάρκεια των γευμάτων. Μεγάλες ποσότητες υγρών πιέζουν την τροφή να περάσει γρηγορότερα από το έντερο, μειώνοντας την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, αυξάνοντας την διάρροια.
- Διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά άλατα. Τα άτομα που έχουν αφαιρέσει τον ειλεό και εξακολουθούν να έχουν άθικτο το παχύ έντερο θα πρέπει να εξετάσουν μια διατροφή χαμηλή σε οξαλικά (ενώσεις φυτικής προέλευσης), προκειμένου να αποφευχθεί ο σχηματισμός λίθων στα νεφρά. Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε οξαλικά και θα πρέπει να αποφεύγονται είναι το αλκοόλ, το τσάι, ο καφές, η κόκα κόλα, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, η σόγια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι γλυκοπατάτες, τα τεύτλα, το ραβέντι, τα μούρα, τα μανταρίνια και το φύτρο σιταριού / πίτουρο.
- Ακολουθήστε διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λακτόζη (ή χρησιμοποιήστε συμπληρώματα λακτάσης) σε περιπτώσεις ασθενών με δυσανεξία στη λακτόζη.
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με ΣΕΕ θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες από εκείνους με κανονικό μήκος εντέρου για να διατηρήσουν το βάρος τους.
Εκτός από τις διατροφικές προσαρμογές, άλλες συστάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- – Συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων. Φυλικό οξύ, βιταμίνη Β12 και σίδηρος μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την θεραπεία ή την πρόληψη της αναιμίας. Ενέσεις Β12 χορηγούνται εάν έχουν αφαιρεθεί χειρουργικά 46 εκ ειλεού. Ασβέστιο, κάλιο και ψευδάργυρος μπορεί να είναι απαραίτητα, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο υπό την σύσταση του γιατρού.
- – Λύσεις ενυδάτωσης δια στόματος. Αυτά τα διαλύματα (ειδικά μίγματα με νερό, ζάχαρη και άλατα) είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τους ανθρώπους με ΣΕΕ που βιώνουν υπερβολική διάρροια.
- – Συμπληρώματα διατροφής. Ενεργειακά συμπληρώματα υψηλής θερμιδικής αξίας είναι χρήσιμα για ασθενείς που χάνουν ή δυσκολεύονται να κρατήσουν βάρος.
- – Συμπληρώματα ηλεκτρολυτών, τα οποία χρησιμοποιούνται για την διόρθωση ανισορροπιών στα επίπεδα ηλεκτρολυτών του σώματος.
Θεραπεία διατροφικής υποστήριξης για ΣΕΕ
Εάν η συνήθης μέθοδος διατροφής, δια στόματος, δεν επιτρέπει να απορροφηθούν αρκετά θρεπτικά συστατικά, τότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί άλλη μέθοδος. Αυτές περιλαμβάνουν εντερική (μέσω σωλήνα) και παρεντερική (μέσω φλέβας).
Εντερική διατροφή
Αυτή η μορφή της διατροφής γίνεται μέσω ενός σωλήνα σίτισης που εισάγεται απευθείας στο στομάχι ή στο λεπτό έντερο.
Παρεντερική διατροφή
Σε περιπτώσεις στις οποίες ο γαστρεντερικός σωλήνας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί η σίτιση επιτυγχάνεται ενδοφλέβια μέσω ενός λεπτού σωλήνα που ονομάζεται καθετήρας.
Άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:
- Φυσική δραστηριότητα
- Δημιουργία ενός υποστηρικτικού δικτύου ανθρώπων που θα μπορείτε να καλέσετε σε περίπτωση ανάγκης.
- Συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης.
Ακόμα, για τους ασθενείς που εμφανίζουν σημαντική συναισθηματική δυσφορία με το ΣΕΕ ή για εκείνους που είναι πρόθυμοι να βρουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης, ένας ψυχολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να είναι χρήσιμος.
• Crohn’s & Colitis Foundation of America • The Oley Foundation (www.oley.org) • Short Bowel Syndrome Foundation, Inc. • Short Bowel Support (www.shortbowelsupport.com) • American Society for Parenteral and Enteral Nutrition Ειρήνη Μπαμπαρούτση, Διαιτολόγος
