Ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση
Συγγραφέας Θεόδωρος Λιακάκος Γράφτηκε στις ,
Ένοχη η ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση;
Αφού πρώτα είχαν θεωρηθεί ως πανάκεια για πολλές εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα.
Και δικαιολογημένα: μελέτες αποκάλυψαν ότι οι γυναίκες που υποβάλλονταν σε θεραπεία ήταν περισσότερο εκτεθειμένες στον καρκίνο του μαστού και σε καρδιαγγειακές νόσους. Σήμερα, οι υγειονομικές αρχές αναφέρουν ότι χίλιοι καρκίνοι του μαστού ετησίως, αποδίδονται στις ορμονικές θεραπείες της εμμηνόπαυσης.
Το 2003, η δημοσίευση δύο μελετώνκατηγόρησαν τις θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης. Έκτοτε η χρησιμοποίηση αυτών των θεραπειών υπήρξε αφορμή για νέες συστάσεις. Συνοπτικά, η ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση πρέπει να χορηγείται μόνο για τις διαταραχές της κλιμακτηρίου (κυρίως τις εξάψεις) που επιδεινώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, οι οποίες πρέπει με σαφήνεια να ενημερώνονται για τους κινδύνουςτης χρήσης τους. Η χορήγηση πρέπει να γίνεται στην ελάχιστη αποτελεσματική δόση και για τη μικρότερη διάρκεια με τακτικό έλεγχο.
Αποτελέσματα των τελευταίων μελετών γάλλων ερευνητών
Τα πρόσφατα δεδομένα της γαλλικής μελέτης E3N, που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του 11ου Παγκοσμίου Συνεδρίου για την Εμμηνόπαυση στο Μπουένος Άιρες επιβεβαίωσαν ότι:
- Οι οιστρογόνο-προγεστερονικοί συνδυασμοί είναι αυτοί που ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αύξησης του κινδύνου του καρκίνου του μαστού (+80%). Αυτός ο κίνδυνος εμφανίζεται οποιαδήποτε και αν είναι η διάρκεια της θεραπείας.
- Για τους συνδυασμούς οιστρογόνου και φυσικής προγεστερόνης, δεν αύξησε τον κινδύνου καρκίνου του μαστού.
- Οι συνδυασμοί οιστρογόνου και προγεστερόνης θα ενείχαν ενδιάμεσο πρόσθετο κίνδυνο (+30 %)·
- Τα οιστρογόνα μόνα τους θα αύξαναν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού (+40%), δεδομένα τα οποία έρχονται σε αντίφαση με άλλες νέες μελέτες που κατέληξαν στην απουσία κινδύνου.
650 έως 1200 καρκίνοι του στήθους αποδίδονται στη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης
Λαμβάνοντας υπ’ όψη τα τελευταία δεδομένα οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μεταξύ 2000 και 2002, η ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση φαίνεται να ευθύνεται για 650 έως 1200 καρκίνους ετησίως σε γυναίκες από 40 έως 65 ετών. Αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστά μεταξύ 3 και 6% των 22 000 περιπτώσεων που εκδηλώνονται σε αυτές τις ηλικίες. Σχετικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, οι συνέπειες θα ήταν η εκδήλωση 60 έως 200 περιπτώσεων εμφράγματος του μυοκαρδίου (2% έως 6% των περιπτώσεων) και 300 έως 650 περιπτώσεις εγκεφαλικών αγγειακών επεισοδίων (6,5% έως 13,5% των περιπτώσεων). Εκτιμάται επίσης ότι δεν υπάρχει διάρκεια χρησιμοποίησης της ορμονικής θεραπείας η οποία να προφυλάσσει από αυτούς τους κινδύνους.
Προσοχή, αυτές οι εκτιμήσεις στηρίζονται σε πληθυσμιακή αξιολόγηση και όχι σε μεμονωμένες περιπτώσεις.
Τέλος, αρκετά σημεία παραμένουν προς διευκρίνιση μεταξύ των οποίων η αξιολόγηση των κινδύνων που συνδέονται με τις εναλλακτικές της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης (κυρίως τα φυτοοιστρογόνα). Αυτά τα παράγωγα της σόγιας που πωλούνται χωρίς ιατρικό έλεγχο, αγοράζονται μαζικά από τις γυναίκες που θέλουν να αποφύγουν τις συνέπειες της εμμηνόπαυσης.
Ποια γυναίκα μπορεί να επωφεληθεί από τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης;
Τρεις περιπτώσεις επαρκώς προσδιορισμένες
Η Γαλλική Υπηρεσία Υγειονομικής Προστασίας Προϊόντων Υγείας (Afssaps) εξέδωσε σαφείς συστάσεις.
Γυναίκες που υποφέρουν από κλιμακτηριακές διαταραχές, κυρίως εξάψεις αλλά και ατροφία κόλπου, αλλαγές στο δέρμα, διαταραχές της διάθεσης
Σε αυτή την περίπτωση, η Afssaps διευκρινίζει ότι μπορεί να χορηγηθεί ορμονική θεραπεία εφόσον αυτές οι διαταραχές επιδεινώνουν την ποιότητα ζωής των γυναικών. Ωστόσο, πρέπει να ενημερώνονται με σαφήνεια για τους κινδύνους και η χορήγηση πρέπει να γίνεται στην ελάχιστη αποτελεσματική δόση και για τη μικρότερη διάρκεια. Η τακτική επανεξέταση μια φορά ετησίως πρέπει να μην παραλείπεται, με ενδεχόμενο την προσωρινή διακοπή της θεραπείας ώστε να ελεγχθεί η επιμονή του κλιμακτηριακού συνδρόμου.
Εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με παράγοντες κινδύνου οστεοπόρωσης
Η ορμονοθεραπεία στην εμμηνόπαυση δεν πρέπει να χορηγείται με μόνη ένδειξη την πρόληψη της οστεοπόρωσης, αλλά μόνο μετά από λεπτομερή και προσεκτική ατομική αξιολόγηση της σχέσης οφέλους/κινδύνου. Υπάρχουν και άλλα μέσα πρόληψης της οστεοπόρωσης, ιδιαίτερα ο υγιεινός τρόπος ζωής, όπως η διακοπήτου καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ και η τακτική σωματική δραστηριότητα, η δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D.
Υγιείς εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς διαταραχές κλιμακτηρίου και χωρίς παράγοντα κινδύνου οστεοπόρωσης
Σε αυτή την κατάσταση, δε συνιστάται η χορήγηση ορμονικής θεραπείας λόγω αρνητικής σχέσης οφέλους/κινδύνου.
Μερικές αντενδείξεις
Την απόφαση έναρξης θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης πρέπει να την λαμβάνετε σε συνεννόηση με τον γιατρό σας ανάλογα με την κατάσταση της υγείας σας και τις επιθυμίες σας. Όμως υπάρχουν ορισμένες αυστηρές αντενδείξεις:
- Καρκίνος του μαστού , ή άλλοι όγκοι των οποίων η ανάπτυξη εξαρτάται από την ποσότητα των οιστρογόνων (πχ. καρκίνος του ενδομητρίου)
- Ιστορικό φλεβικής ή αρτηριακής θρόμβωσης (π.χ. φλεβίτιδα, έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο)
- Αιμορραγία γεννητικού συστήματος, ηπατική νόσος, αλλεργία στις ορμόνες
- Σε περίπτωση αρτηριακής υπέρτασης η λήψη ορμονικής θεραπείας είναι δυνατή μόνo αν γιατρός σας εκτιμήσει το όφελος που μπορεί να υπάρξει από την χορήγησή της.
Πριν από την έναρξη χορήγησης ο γιατρός προβαίνει σε κλινική εξέταση και ζητά μαστογραφία.. Όταν λαμβάνετε ήδη ορμονοθεραπεία, είναι απαραίτητο να υποβάλλεστε σε τακτική ιατρική παρακολούθηση, τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο.
Ποια πρέπει να είναι η διάρκεια θεραπείας;
Αφενός, η θεραπεία πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερης διάρκειας, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα οφέλη και τους κινδύνους της θεραπείας, όμως στο πλαίσιο των διαταραχών της κλιμακτηρίου, συνιστάται να λαμβάνεται η θεραπεία όσο διαρκούν τα συμπτώματά της.
Είναι σκόπιμο να ελέγχεται η συνέχιση της θεραπείας μια φορά τον χρόνο, είτε μειώνοντας προοδευτικά τις δόσεις, είτε διακόπτοντάς την για μερικές εβδομάδες. Η επανεμφάνιση των διαταραχών μπορεί να οδηγήσει σε επανάληψη της θεραπείας.
Αν υποβάλλεστε σε ορμονοθεραπεία για αρκετά χρόνια, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ο οποίος θα εκτιμήσει την ανάγκη συνέχισης ή όχι της θεραπείας. Αν δεν έχετε υποβληθεί πρόσφατα σε γυναικολογική εξέταση, πρέπει να υποβληθείτε στις απαραίτητες εξετάσεις.
Έχετε κατά νου ότι η ορμονική θεραπεία στην εμμηνόπαυση δεν πρέπει να χορηγείται συστηματικά αλλά πρέπει να αποφασίζεται κατά περίπτωση και να επαναξιολογείται τακτικά. Μην διστάζετε να συζητάτε με τον γιατρό σας για αυτό το ζήτημα.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΛΙΑΚΑΚΟΣ MD, PhD
Μαιευτήρας Γυναικολόγος – Χειρουργός Μαστού
