Ανασκόπηση και σύγχρονα δεδομένα στη μικροχειρουργική αποκατάσταση περιφερικών νεύρων!
Συγγραφέας Μάρκος Κων. Καρβέλας Γράφτηκε στις ,
Επιστήμη είναι η εξερεύνηση του εσχάτου λόγου ιδεών και πραγμάτων. Η διαφορά μεταξύ της «απλής» γνώσεως και της «επιστημονικής» έγκειται εις το ότι η μεν πρώτη περιορίζεται εις το «ότι», η δε δευτέρα επιζητεί και το «διότι», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο αείμνηστος Ιατροφιλόσοφος Καθηγητής της Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κ. Μέρμηγκας στο έργο του «Επιστημολογία».
Το έτος 1873 πραγματοποιήθηκε από τον Hüter η πρώτη συρραφή νευρικών κολοβωμάτων περιφερικών νεύρων. Η ελλιπής γνώση στην Τοπογραφική Ανατομία του περιφερικού νεύρου καθώς και στον προσανατολισμό των νευρικών ινών και δεσμίδων ήταν τα βασικά ανατομικά αίτια των πενιχρών αποτελεσμάτων στις πρώτες και αρχικές προσπάθειες όσον αφορά στην αποκατάσταση των τραυματισμών των περιφερικών νεύρων.
Η πρόοδος που επιτεύχθηκε στη μελέτη της Ανατομίας και Λειτουργικής Νευροανατομίας (Functional Neuroanatomy, Funktionelle Neuroanatomie) καθώς και της Φυσιολογίας των περιφερικών νεύρων από πρωτεργάτες ερευνητές, όπως είναι ο Glisson, o Galvani, o Schwann, ο οποίος περιέγραψε τα ειδικά κύτταρα που, περιβάλλοντας το νευρίτη του νευρικού κυττάρου στο περιφερικό νευρικό σύστημα, παράγει τη μυελίνη, ο Remak ο οποίος ξεχώρισε τις εμμύελες από τις αμύελες νευρικές ίνες ή ο Purkinje που περιέγραψε τις συνάψεις μεταξύ των νευρώνων, έθεσε τις βάσεις για την επιτυχέστερη χειρουργική αποκατάσταση μετά από κακώσεις περιφερικών νεύρων. Επίσης η ειδική γνώση στην Παθολογική Ανατομία, στην Παθοφυσιολογία καθώς και στη Λειτουργική Παθολογοανατομία (Functional Pathology, Funktionelle Pathologie) αναφορικά με τους τραυματισμούς των περιφερικών νεύρων, όπως αυτή μελετήθηκε και στο σημείο αυτό να αναφέρουμε τον Waller, ο οποίος πρώτος ασχολήθηκε και περιέγραψε την ιστοπαθολογία μετά από κάκωση και πλήρη διατομή ενός περιφερικού νεύρου, διαδραμάτισαν προεξάρχοντα ρόλο στην περαιτέρω μελέτη και χειρουργική αποκατάσταση των τραυματικών κακώσεων των περιφερικών νεύρων.
Η πρώτη εφαρμογή του χειρουργικού μικροσκοπίου από τον Smith, το έτος 1964, και κατά συνέπεια η πρόοδος της μικροχειρουργικής οδήγησε στην καλύτερη νευροχειρουργική παρασκευή των νευρικών κολοβωμάτων και κατ‘ επέκταση στην τελειότερη συρραφή αυτών με διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές.
Ο Millesi το 1972 μετά από πειραματικές μελέτες κατέληξε στο σημαντικό συμπέρασμα, ότι η ανατομική αναγέννηση και κατά συνέπεια και η αποκατάσταση στη λειτουργικότητα των νευραξόνων, όταν υφίσταται νευρικό ανατομικό έλλειμμα μεταξύ των κολοβωμάτων, είναι επιτυχέστερη με τη χρήση μοσχευμάτων.
Σύγχρονοι ερευνητές όπως οι Terzis, Synderland και Berger μελέτησαν τη νευροχειρουργική αποκατάσταση των κακώσεων των περιφερικών νεύρων, χρησιμοποιώντας είτε βιολογικά είτε συνθετικά μοσχεύματα, εφαρμόζοντας διαφορετικές τεχνικές συρραφής. Τα μοσχεύματα αυτά χρησιμοποιούνται ως οδηγοί-αγωγοί, μέσω των οποίων κατευθύνεται η αναγέννηση των νευρικών ινών.
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε επίσης ότι, κατά κανόνα, σήμερα πλέον χρησιμοποιείται ο όρος συνένωση (ή συρραφή) περιφερικών νεύρων, ο οποίος και αντικαθιστά επιστημονικά τον όρο αναστόμωση περιφερικών νεύρων, διότι το περιφερικό νεύρο απαρτίζεται, (ή εμπεριέχει) από μείζονα αριθμό νευρικών ινών με χαρακτηριστική ανατομική δομή. Κατ‘ αυτόν τον τρόπο όταν παρατηρούμε τη διατομή ενός περιφερικού νεύρου δεν διαπιστώνεται και δεν υφίσταται κανένα «στόμα» για να γίνει και «αναστόμωση» μεταξύ των κολοβωμάτων όπως αυτό συμβαίνει, π.χ. στην περίπτωση των αγγείων ή του εντέρου.
Η μικροχειρουργική αποκατάσταση των περιφερικών νεύρων αποτελεί σήμερα μία μείζονα πρόκληση. Έτσι, η πρόοδος της επιστημονικής γνώσης στον τομέα της νευροβιολογίας όπως και της νευροβιοχημείας μαζί με τη συνεχόμενη τελειοποίηση των τεχνικών της μικροχειρουργικής, καθώς και με τη σύγχρονη τεχνολογική υποστήριξη, όπως π.χ. αρτιότερο και με περισσότερες δυνατότητες χειρουργικό μικροσκόπιο, παρέχει μεγάλες δυνατότητες στη νευροχειρουργική των περιφερικών νεύρων και μετατρέπει προσδοκίες προηγούμενων δεκαετιών σε σύγχρονη κλινική πραγματικότητα.
Σε περίπτωση τραυματισμού και διατομής ενός περιφερικού νεύρου, η νευροχειρουργική αποκατάσταση συνίσταται στην ειδική συρραφή και επανένωση των τμημάτων που έχουν αποκοπεί. Η ειδική συρραφή πραγματοποιείται ως μικροχειρουργική μέθοδος με τη χρήση τρισδιάστατου μικροσκοπίου υψηλής ευκρίνειας, κατά την οποία γίνεται συνένωση και συρραφή σε συγκεκριμένα ανατομικά μέρη του περιφερικού νεύρου και με συγκεκριμένες τεχνικές μικροχειρουργικής και όπου χρειάζεται και κρίνεται επιβεβλημένο από το θεράποντα ιατρό και με τη χρήση ειδικών μοσχευμάτων. Η γνώση, ότι η χειρουργική αποκατάσταση της ανατομικής συνέχειας ενός περιφερικού νεύρου δεν πρέπει να πραγματοποιείται υπό τάση διότι διαφορετικά αναπτύσσεται συνδετικός ουλώδης ιστός, ο οποίος περιορίζει την αναγέννηση του νευρικού ιστού, αποτελεί μία μείζονα κατάκτηση στην τεχνική της μικροχειρουργικής αποκατάστασης των κακώσεων των περιφερικών νεύρων.
Στην περίπτωση όπου ασκείται πίεση επί των περιφερικών νεύρων αυτή επιδρά επί του νευρικού ιστού καθώς και επί των πολύ μικρών αγγείων που αιματώνουν το περιφερικό νεύρο (Vasa nervorum). Αυτό έχει ως τελικό αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του περιφερικού νεύρου, που ανάλογα με το βαθμό της πίεσης καθώς και με το χρονικό διάστημα που αυτή ασκείται, μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικό βαθμό βαρύτητας της κλινικής εικόνας. Επίσης, από αυτούς τους δύο παράγοντες και κυρίως από το χρόνο που ασκούνται τα πιεστικά φαινόμενα εξαρτάται κυρίως και η λειτουργική αποκατάσταση του περιφερικού νεύρου μετά από μία νευροχειρουργική παρέμβαση, η οποία αποσκοπεί στην αποσυμπίεση και αποκατάσταση των νευρικών δομών με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να αποφεύγεται ο επιπλέον τραυματισμός αυτών.
Τέλος, να επισημάνουμε ότι νεότερα δεδομένα, τρέχουσες ανακαλύψεις και εξελίξεις όπως επίσης και σύγχρονα πειραματικά μοντέλα στον τομέα της μικροχειρουργικής αποκατάστασης των κακώσεων των περιφερικών νεύρων, υπόσχονται ένα ευοίωνο μέλλον για τους ασθενείς με τραυματισμό και πλήξη στα περιφερικά νεύρα.
Μάρκος Κων. Καρβέλας
