Είναι η χοληστερόλη το αίτιο;
Συγγραφέας Κωνσταντίνος Α. Δημόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η αθηροσκλήρωση, που αποτελεί σήμερα την πρώτη αιτία θανάτου, είναι μια χρόνια φλεγμονώδης κατάσταση κατά την οποία σχηματίζονται στο εσωτερικό του αγγείου οι αθηρωματικές πλάκες που εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος και όταν διαρραγούν προκαλούν θρόμβους, με αποτέλεσμα τα καρδιαγγειακά νοσήματα (καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο).
Σαν γενεσιουργό αίτιο της φλεγμονώδους αυτής κατάστασης για πολλά χρόνια θεωρήθηκε η χοληστερόλη στο αίμα, αν και σήμερα υπάρχει έντονη αμφισβήτηση.
Από την πρώτη σημαντική μελέτη των καρδιαγγειακών νοσημάτων (την περίφημη μελέτη των 7 χωρών του Ancel Keys το 1958) διαπιστώθηκε ότι στις μεσογειακές χώρες, αν και τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα είναι υψηλά, παρουσιάζονται λιγότερα καρδιαγγειακά νοσήματα. Σήμερα υπάρχουν μελέτες που θεωρούν ότι η χοληστερόλη σχετίζεται μεν στατιστικά με τα καρδιαγγειακά, χωρίς όμως να αποτελεί και το αίτιο αυτών, προτείνοντας μάλιστα και συγκεκριμένους μηχανισμούς. Επιπλέον, από πειράματα με πειραματόζωα, στα οποία μελετάται ο σχηματισμός και η αναστολή των αθηρωματικών πλακών, αποδεικνύεται ότι τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα δεν σχετίζονται με την αθηρογένεση.
Την τελευταία δεκαετία, πειραματικά δεδομένα της ερευνητικής μας ομάδας σε πειραματόζωα και ανθρώπους δείχνουν τον σημαντικό ρόλο του Παράγοντα Ενεργοποίησης των Αιμοπεταλίων (Platelet-Activating Factor, PAF) στην αθηρογένεση, αλλά και τον προστατευτικό ρόλο των αναστολέων της δράσης και των επιπέδων του PAF στην αναστολή ή/και υποστροφή (θεραπεία) της αθηρογένεσης, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν τα ω-3 λιπαρά οξέα. Ο PAF είναι ο ισχυρότερος σήμερα γνωστός λιποειδικός παράγοντας της φλεγμονής, τη δομή του οποίου είχα την τύχη να ανακαλύψω το 1979.
Σύμφωνα με τα πειραματικά μας αποτελέσματα, η αθηρογένεση δεν σχετίζεται με τα επίπεδα της χοληστερόλης αλλά σχετίζεται μόνο με την θρομβωτική ικανότητα των αιμοπεταλίων ως προς τον PAF. Για το λόγο αυτό και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) δικαιολογεί ισχυρισμό υγείας (προστατευτική δράση σε καρδιαγγειακά νοσήματα) για τρόφιμα που έχουν αντιθρομβωτική δράση. Έχουμε απομονώσει αναστολείς του PAF και έχουμε μελετήσει τη δομή και τη δράση τους από πολλά μεσογειακά τρόφιμα (όπως λάδι, κρασί, ψάρια, μέλι, γιαούρτι) αλλά και από τροφές – γεύματα της μεσογειακής κουζίνας, εξηγώντας έτσι και την προστατευτική δράση που ασκεί η μεσογειακή δίαιτα. Με τα μικροσυστατικά αυτά από το λάδι ή/και τα παραπροϊόντα της ελαιουργίας (που η δομή τους χαρακτηρίζεται χημικά ως πολικά λιποειδή που είναι συγχρόνως αναστολείς του PAF), έχουμε εμπλουτίσει συνήθη μεσογειακά τρόφιμα και έχουμε δημιουργήσει νέα «λειτουργικά τρόφιμα» τα οποία προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά. Αυτά έχουν ήδη πατενταριστεί και απομένει το στάδιο της αδειοδότησής τους.
Από σχετικό άρθρο σχολιασμού (Commentary) της ερευνητικής μας ομάδας που δημοσιεύτηκε – μετά από πρόσκληση – στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης.
Κωνσταντίνος Α. Δημόπουλος
