Πως να μειώσετε το λίπος στο συκώτι
Συγγραφείς: Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης & Χάρης Δημοσθενόπουλος Γράφτηκε στις ,
Διαστάσεις επιδημίας τείνει να λάβει στη χώρα μας μία ασθένεια του ήπατος που οφείλεται κυρίως στην παχυσαρκία, αλλά αρκετά συχνά παρατηρείται και σε ανθρώπους με φυσιολογικό ή σχεδόν φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Η ασθένεια αυτή επιστημονικά αποκαλείται μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (ΜΑΛΝΗ), αλλά ο κόσμος την ξέρει ως «λίπος στο συκώτι» διότι πρακτικάείναι αυτό ακριβώς: συσσωρευμένο λίπος στο ήπαρ, το οποίο δεν προκαλεί ανησυχία, εάν και εφ’ όσον δεν αφεθεί ανεξέλεγκτο ώστε να εξελιχθεί σε κάτι σοβαρότερο.
Η συσσώρευση αυτή αποδίδεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής με την ανθυγιεινή δυτικού τύπου διατροφή και την καθιστική ζωή, που ευνοεί την ανάπτυξη μεταβολικών διαταραχών στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη. Η διαταραχή αυτή, που αποτελεί πρόδρομη κατάσταση του σακχαρώδους διαβήτη, φαίνεται ότι εμπλέκεται και στην ΜΑΛΝΗ.
Υπολογίζεται ότι το 20% του ενήλικου πληθυσμού στη χώρα μας πάσχει ήδη από αυτήν, με τα κρούσματά της να αυξάνονται διαρκώς, ιδίως μεταξύ των παχύσαρκων ατόμων που έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να την εκδηλώσουν σε σύγκριση με τα αδύνατα.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, διευθυντής της Πανεπιστημιακής Γαστρεντερολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Λαϊκό» και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Ήπατος, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος διακρίνεται σε δύο μορφές. Η πρώτη είναι το απλό λιπώδες ήπαρ το οποίο είναι μία αθώα κατάσταση και η δεύτερη η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα – μία χρόνια φλεγμονή του ήπατος με ίνωση (ουλές) που μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση ή/και καρκίνο.
«Συνολικά, περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες από ΜΑΛΝΗ έχουν απλό λιπώδες ήπαρ κατά τη στιγμή της διαγνώσεως, το οποίο από μόνο του – όταν δηλαδή δεν φλεγμαίνει – δεν είναι ανησυχητικό», λέει.
Από τους υπόλοιπους ασθενείς, «το 30% έχουν ήδη στεατοηπατίτιδα κατά τη στιγμή της διαγνώσεως, ενώ άλλοι έχουν ακόμα πιο προχωρημένη νόσο», συνεχίζει. «Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται θεραπευτική παρέμβαση, διότι το 20% θα εξελιχθούν έπειτα από χρόνια (περίπου μία 15ετία) σε κίρρωση ήπατος καιδυστυχώς αρκετοί από αυτούς θα εκδηλώσουν τελικά καρκίνο, ενώ μερικές φορές θα εμφανιστεί καρκίνος δίχως καν να προηγηθεί κίρρωση».
Εμπόδια στην εξέλιξη
Το ποιοι πάσχοντες από λιπώδες ήπαρ θα εξελιχθούν σε στεατοηπατίτιδα και ποιοι όχι, παραμένει άγνωστο, γι’ αυτό και όλοι πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε προληπτικό τσεκ απ, για να εξακριβωθεί εάν έχει διαταραχθεί η ηπατική λειτουργία τους.
Απαραίτητο είναι ακόμα να κάνουν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, ούτως ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να εξελιχθούν σε στεατοηπατίτιδα. Η πρώτη αλλαγή είναι «να ακολουθούν την παραδοσιακή, ελληνική/μεσογειακή διατροφή, διότι μελέτες στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και μία δική μας έδειξαν πως αυτή μειώνει τον κίνδυνο εξέλιξης», λέει ο καθηγητής.
Αν έχουν περιττά κιλά, πρέπει επίσης να αδυνατίσουν (έχει βρεθεί ότι απώλεια του 5-10% του αρχικού σωματικού βάρους μπορεί να δράσει προστατευτικά), ενώ απαραίτητο είναι να αντιμετωπίσουν και τυχόν συνυπάρχοντα προβλήματα (λ.χ. διαβήτη, αυξημένη χοληστερόλη ή/και τριγλυκερίδια).
Από πλευράς σύστασης της μεσογειακής διατροφής, πολύ σημαντικό είναι να περιοριστεί η κατανάλωση απλών υδατανθράκων (π.χ. ζάχαρη, αναψυκτικά με ζάχαρη, έτοιμα γλυκά, ψημένα τρόφιμα σε μορφή σνακ, δημητριακά πρωινού, μπισκότα) σε λιγότερο από το 10% των ημερήσιων θερμίδων, συνιστά ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος του «Λαϊκού». Αντιθέτως πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωση φυτικών ινών από υγιεινά τρόφιμα (λ.χ. όσπρια, λαχανικά).
Απαραίτητο είναι ακόμα να αποφεύγουν τα μαγειρικά έλαια που είναι πλούσια σε ωμέγα-6 λιπαρά οξέα (λ.χ. σογιέλαιο, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο) και να προτιμούν ελαιόλαδο που είναι πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να τρώνε και περισσότερα ψάρια, ενώ από τα γαλακτοκομικά προϊόντα όσα περιέχουν προβιοτικά (λ.χ. κεφίρ, «ζωντανά» γιαούρτια) φαίνεται ότι είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα.
Η διατροφή στην στεατοηπατίτιδα
Όταν η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος έχει εξελιχθεί σε στεατοηπατίτιδα, οι διατροφικές ανάγκες του ασθενούς αλλάζουν ριζικά.
«Ο στόχος της διατροφής είναι πλέον η προστασία του ήπατος από περαιτέρω βλάβες και γι’ αυτό συνιστάται ένα διαιτολόγιο με λίγα λιπαρά, χωρίς ζάχαρη και αλκοόλ, ακριβώς όπως ισχύει για όλα τα σοβαρά νοσήματα του ήπατος», λέει ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο Νοσοκομείο «Λαϊκό» της Αθήνας.
Αναλυτικότερα, στους ασθενείς συνιστάται:
1. Να μειώσουν το συνολικό λίπος, τα κορεσμένα λιπαρά (είναι κυρίως ζωικής προελεύσεως) και τη χοληστερόλη που προσλαμβάνουν από τυριά, κρέατα, αυγά και γλυκά.
2. Να επιλέγουν ελαιόλαδο, αλλά κι αυτό με μέτρο
3. Να μαγειρεύουν υγιεινά (να προτιμούν κυρίως βραστά και ψητά πιάτα).
4. Να κάνουν μικρά και συχνά γεύματα (τέσσερα έως έξι την ημέρα, αντί για τα τρία κύρια γεύματα που συνιστώνται)
5. Να τρώνε άφθονα φρούτα και λαχανικά
6. Να πίνουν άφθονα υγρά, αλλά να αποφεύγουν το αλκοόλ και να μην κάνουν κατάχρηση καφεΐνης
7. Να τρώνε αργά το βράδυ ένα σνακ με υδατάνθρακες
8. Να προσέχουν τις θερμίδες τους και, αν έχουν περιττά κιλά, να αποκτήσουν και να διατηρήσουν φυσιολογικό βάρος
9. Να μην τρώνε πολύ αλάτι, ούτε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Στην πραγματικότητα, αναλόγως με την ομάδα τροφίμων θα πρέπει να αποφεύγουν:
* Ομάδα ψωμιού: Τα προϊόντα που περιέχουν γάλα και λίπος (λ.χ. πίτες, γλυκά, τηγανίτες, ζυμαρικά με αυγά, δημητριακά με λίπος, κρουασάν, αρτοσκευάσματα με αυγά και βούτυρο κ.λπ.).
* Ομάδα λίπους: Βούτυρο, μαγιονέζα, ζωικό λίπος, ζωμός κρέατος, λιπαρές σούπες, ελιές.
* Ομάδα κρέατος: Λιπαρά κρέατα, αλλαντικά, λουκάνικα, μπέικον, κρόκοι αυγών, εντόσθια (νεφρά, συκώτι, μυαλά), παχιά ψάρια όπως σαρδέλες, σολομός, θαλασσινά, παστά.
* Ομάδα γάλακτος: Πλήρες γάλα, γιαούρτια με περιεκτικότητα σε λιπαρά πάνω από 2%, λιπαρά τυριά, τυριά σε κρέμα, πλήρες σοκολατούχο γάλα, σοκολάτα ή γλυκά με σοκολάτα, παγωτά, κρέμα γάλακτος.
* Ομάδα λαχανικών: Λαχανικά με κρέμα ή λίπος/λάδι.
* Τρόφιμα με ζάχαρη ή απλά σάκχαρα (μέλι, μαρμελάδα κ.τλ.)
Αντιθέτως, πρέπει να καταναλώνουν:
* Ομάδα ψωμιού: Λευκό ψωμί ή σικάλεως, φρυγανιές, παξιμάδια, ρύζι καλοβρασμένο, πατάτες βραστές, πατάτες φούρνου, ζυμαρικά, κράκερ και μπισκότα χωρίς γάλα ή λίπος (να διαβάζετε τις ετικέτες τους). Τα όσπρια πρέπει να είναι σε σαλάτα στραγγισμένα (όχι σε σούπα), τα ζυμαρικά al dente, το ρύζι τύπου μπασμάτι ή κίτρινο Αμερικής.
* Ομάδα κρέατος: Κρέας μετά από αφαίρεση του ορατού λίπους (άλιπο μοσχαρίσιο, άλιπο χοιρινό δηλαδή χοιρινό ψαρονέφρι), άλιπα ψάρια (όπως βακαλάος, λυθρίνι, γλώσσα, μπαρμπούνι), κοτόπουλο (χωρίς πέτσα) ή γαλοπούλα, αυγά (να προτιμάτε το ασπράδι).
* Ομάδα λίπους: Κατά προτίμηση ελαιόλαδο, αλλά και αυτό με μέτρο.
* Ομάδα γάλακτος: Πλήρως αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (επομένως γάλα και γιαούρτι με 0% λιπαρά) και τυριά με πολύ χαμηλά λιπαρά (τυρί τύπου κότατζ).
* Ομάδα λαχανικών: Λαχανικά φρέσκα, κατεψυγμένα ή σε κονσέρβα, χωρίς λίπη και λάδια. Προτιμήστε κολοκυθάκια βραστά, τομάτα χωρίς φλούδα και σπόρια, καρότα καλά βρασμένα.
* Ομάδα φρούτων: Φρούτα φρέσκα ή σε κομπόστα (σπιτική, χωρίς σιρόπι), φυσικοί χυμοί και μαρμελάδες (χωρίς σπόρια).
Στο πλαίσιο ενός υγιεινού τρόπου ζωής, απαραίτητο είναι ακόμα να γυμνάζονται περισσότερο απ’ ό,τι κατά το παρελθόν (έπειτα φυσικά από τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού τους) και, φυσικά, να μην καπνίζουν.
Tip
Υπόνοιες για μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος εγείρονται όταν στις εξετάσεις αίματος βρεθούν αυξημένες οι τιμές των ηπατικών ενζύμων γ-GT και ALT.
Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης,
καθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας
Χάρης Δημοσθενόπουλος,
διαιτολόγος-βιολόγος
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία
