Τι είναι το άσθμα;
Συγγραφέας Νικόλαος Κουτσοστάθης Γράφτηκε στις ,
1.Τι είναι το άσθμα συνοπτικά;
Το άσθμα είναι χρόνια και συχνή νόσος των πνευμόνων, η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή (αντίδραση άμυνας του οργανισμού σε ένα βλαπτικό παράγοντα) και από στένωση των αεραγωγών (εικόνα 1). Η στένωση αυτή παρουσιάζεται με βήχα (συνήθως ξηρό και απογευματινό – νυχτερινό), αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμό (σφύριγμα στην αναπνοή – κυρίως στην έξοδο του αέρα).
Τα επεισόδια της στένωσης εμφανίζονται συνήθως:
- με την επίδραση κάποιου ή κάποιων αλλεργιογόνων κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης εποχής μέσα στο χρόνο,
- με την επίδραση των ιογενών λοιμώξεων , κυρίως τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες,
- με την επίδραση παρόντων όπως ο καπνός του τσιγάρου, οι έντονες οσμές (π.χ. απορρυπαντικά), η υγρασία, οι μεταβολές της θερμοκρασίας στον περιβάλλοντα χώρο (από ζεστό σε κρύο ή αντίστροφα), το έντονο γέλιο ή η σωματική άσκηση (ιδίως στα παιδιά ή σε νεαρά άτομα) κ.ά. ,
- είτε αυτόματα, χωρίς προφανή λόγο.
Η στένωση των αεραγωγών, άλλοτε είναι ήπια και άλλοτε έντονη. Η έντονη στένωση, ιδιαίτερα όταν γίνεται γρήγορα, μπορεί να οδηγήσει στην ασθματική κρίση. Η στένωση στο άσθμα είναι παροδική και αναστρέψιμη, δηλαδή οι αεραγωγοί επιστρέφουν στο αρχικό τους εύρος. Η αναστροφή αυτή μπορεί να γίνει , είτε αυτόματα, είτε συνήθως με τη χρήση αντιασθματικής αγωγής. Το άσθμα συχνά εμφανίζεται στην παιδική ηλικία , αλλά μπορεί να ξεκινήσει και αργότερα στην ενήλικο ζωή.
2. Ποια είναι τα συμπτώματα του άσθματος;
Τα συμπτώματα του άσθματος είναι τα εξής:
- βήχας, συνήθως ξηρός, εντονότερος τις βραδινές ή τις πρώτες πρωινές ώρες
- αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος,
- δυσκολία στην αναπνοή,
- συριγμός (σφύριγμα στην αναπνοή, τα γνωστά «γατάκια» – κυρίως στην έξοδο του αέρα),
- αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας για την εκτέλεση άσκησης ή σε καθημερινές δραστηριότητες όπως π.χ. το ανέβασμα σκάλας.
3. Ποιοι παράγοντες προκαλούν τη στένωση και τα συμπτώματα του άσθματος;
Οι συνήθεις παράγοντες είναι:
- Αλλεργιογόνα, ουσίες-πρωτεΐνες που περιέχονται σε γύρεις φυτών, στα ακάρεα της οικιακής σκόνης , στο τρίχωμα ζώων όπως η γάτα και ο σκύλος ή σε μύκητες. Τα συμπτώματα εμφανίζονται το χρόνο που ο ασθενής εκτίθεται στα αλλεργιογόνα αυτά (εικόνα 2).
- Ιογενείς λοιμώξεις, συνήθης αίτια ασθματικών κρίσεων σε όλες τις ηλικίες κατά το φθινόπωρο και το χειμώνα. Ενοχοποιούνται κυρίως οι ρινοιοί, οι ιοί της ινφλουέντζας και παραινφλουέντζας, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός κ.ά.
- Μη ειδικοί παράγοντες όπως ο καπνός του τσιγάρου, οι έντονες οσμές (απορρυπαντικά, αρώματα, βαφές), η υγρασία, οι μεταβολές της θερμοκρασίας, η έντονη ζέστη ή το κρύο, το έντονο γέλιο. Αυτοί οι παράγοντες δεν προκαλούν συμπτώματα άσθματος με αλλεργικό μηχανισμό, αλλά λόγω της βρογχικής υπεραντιδραστικότητας που υπάρχει στο άσθμα. Η βρογχική υπεραντιδραστικότητα σημαίνει ένα υπερευερέθιστο βρογχικό δέντρο σε διάφορα ερεθίσματα.
- Η άσκηση, μπορεί να προκαλέσει βρογχόσπασμο – στένωση συνήθως λίγα λεπτά μετά τη διακοπή της. Είναι συνήθης εκδήλωση σε ασθματικά παιδιά και νεαρά άτομα λόγω του τρόπου ζωής τους.
- Φάρμακα: Ασθματική κρίση μπορεί να προκαλέσει η ασπιρίνη (εικόνα 3) και τα ανάλογα αντιφλεγμονώδη σε μια ομάδα ασθματικών ατόμων με ρινικούς πολύποδες και χρόνια παραρινοκολπίτιδα. Επίσης οι μη εκλεκτικοί βήτα-αναστολείς μπορούν να επιδεινώσουν το άσθμα.
- Επαγγελματική έκθεση: Αρκετά τα επαγγέλματα , όπου εμφανίζεται άσθμα και συνηθέστερο το άσθμα των αρτοποιών.
4. Τι είναι η ασθματική κρίση και πως εκδηλώνεται;
Όταν η στένωση των αεραγωγών είναι έντονη, συνήθως επί ιογενών λοιμώξεων ή κατά την αιχμή μιας αλλεργικής περιόδου, μπορεί τα συμπτώματα να είναι έντονα , οπότε γίνεται λόγος για ασθματική κρίση.
Στα μικρότερα παιδιά μπορεί να εκδηλώνεται με ευερεθιστότητα, κλάμα, περιορισμό στη λήψη τροφής, γρήγορη αναπνοή (ταχύπνοια), αφύπνιση στη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί με συμπτώματα άσθματος. Είναι συνήθης η εικόνα , όπου η κρίση ξεκινά με ήπια ρινίτιδα («μπούκωμα» στη μύτη και καταρροή) για να «κατέβει» στις επόμενες μέρες και να ξεκινήσει μια ασθματική κρίση. Συνηθέστερο αίτιο αυτών των λοιμώξεων είναι μια συνήθης ομάδα ιών, οι ρινοιοί.
Επί κρίσης στα μεγαλύτερα παιδιά και στους ενήλικες τα συμπτώματα του άσθματος γίνονται εντονότερα, ο ασθενής μπορεί να ξυπνά το βραδύ ή νωρίς το πρωί, να κουράζεται εύκολα, να αναπνέει γρήγορα, τα φάρμακα που λάμβανε να έχουν παροδικό ή μικρότερο αποτέλεσμα.
Σε μέτριες ως σοβαρές κρίσεις ο ασθενής μπορεί να μην μπορεί να ξαπλώσει λόγω δύσπνοιας, να κουράζεται κατά την ομιλία , να έχει ταχύπνοια, να κάνει εργώδη προσπάθεια να αναπνεύσει με χρήση βοηθητικών μυών (εισολκές στο θώρακα), να είναι σε διέγερση ή σε λήθαργο. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται άμεση ιατρική εκτίμηση και παρέμβαση.
5. Που οφείλεται το άσθμα;
Εν πολλοίς η αιτιολογία του άσθματος είναι άγνωστη. Γνωρίζουμε ότι είναι πολυπαραγοντική , δηλαδή ότι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου και καθορίζουν την εμφάνιση ή μη του άσθματος. Άλλοι παράγοντες είναι σημαντικοί για κάποια άτομα και άλλοι για κάποια άλλα. Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να ερευνά την αιτιολογία του άσθματος.
Γνωστοί παράγοντες κινδύνου είναι:
- Μια κληρονομούμενη προδιάθεση να αναπτύσσει αλλεργίες ο ασθενής, ονομαζόμενη ατοπία.
- Γονείς που έχουν άσθμα , ιδιαίτερα η μητέρα.
- Κάποιες ιογενείς λοιμώξεις ή επαφή με κάποια αεροαλλεργιογόνα κατά την παιδική ηλικία, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αναπτύσσεται.
6. Πως γίνεται η διάγνωση του άσθματος;
Ιστορικό – Κλινική εξέταση
Η διάγνωση του άσθματος γίνεται από τον ειδικό ιατρό με τη λήψη ενός προσεκτικού και αναλυτικού ιστορικού και την αντικειμενική εξέταση του ασθενούς.
Σπιρομέτρηση
Η σπιρομέτρηση (εικόνα 4) είναι μια απλή και χρήσιμη εξέταση , τόσο για τη διάγνωση , όσο και την εκτίμηση της υφιστάμενης στένωσης των αεραγωγών. Γίνεται σε περιβάλλον ιατρείου κα είναι ένα από τα κριτήρια ελέγχου του άσθματος κατά την παρακολούθηση ενός ασθενούς.
Αλλεργικά τεστ
Τα αλλεργικά τεστ μπορούν να γίνουν είτε με δερματικές δοκιμασίες νυγμού , είτε με την εξέταση ειδικών εξετάσεων στο αίμα (μέθοδοι CAP,RAST). Σκοπός και των δύο είναι να ανιχνευθούν ειδικά αντισώματα IgE έναντι αλλεργιογόνων και έτσι να εκτιμηθεί ο ρόλος τους στο προφίλ της πάθησης του ασθενούς. Τα δερματικά τεστ γίνονται γρήγορα και εύκολα στο αλλεργιολογικό ιατρείο και αποτελούν προϋπόθεση για την ορθή εφαρμογή της ανοσοθεραπείας.
Ροομέτρηση
Η ροομέτρηση (εικόνα 5)γίνεται με ένα ειδικό όργανο, το ροόμετρο, το οποίο μπορεί να είναι αναλογικό ή ψηφιακό. Χρησιμοποιείται συνήθως στην παρακολούθηση του άσθματος, γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή και οι τιμές των μετρήσεων καταγράφονται σε προσωπικό ημερολόγιο. Ενδείκνυται κυρίως σε ασθενείς , στους οποίους επιδεινώνεται η αναπνευστική λειτουργία, χωρίς να το αντιλαμβάνονται γρήγορα.
eNO
Η μέτρηση του εμπνεόμενου μονοξείδιου του αζώτου χρησιμοποιείται τα τελευταία έτη και γίνεται προσπάθεια να βρει τη θέση του στην παρακολούθηση του ασθενούς.
Μεταχολίνη
Η δοκιμασία μεταχολίνης γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα, θέλει ειδικό εξοπλισμό και χρησιμοποιείται κυρίως στη διάγνωση του άσθματος
7. Ποια είναι η φυσική πορεία – η εξέλιξη του άσθματος;
- Φύση του άσθματος : θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το άσθμα είναι μια χρόνια πάθηση, δε διαρκεί όπως μια γρίπη λίγες μέρες, αλλά χρόνια και προχωρά με εξάρσεις και υφέσεις, με περιόδους κρίσεων και περιόδους ηρεμίας.
- Στην παιδική ηλικία προσβάλλει περισσότερα τα αγόρια , ενώ στη ενήλικο ζωή αντιστρέφεται η τάση και είναι περισσότερες οι γυναίκες.
- Σε κάποιες ηλικίες , μπορεί να υποχωρήσει , όπως μεταξύ 12 και 18 ετών, για να εμφανισθεί αργότερα.
- Το άσθμα μπορεί να είναι αλλεργικό, μη αλλεργικό, ή να είναι μεικτής αιτιολογίας.
- Δεν υπάρχει ένα άσθμα, αλλά πολλές διαφορετικές ομάδες (φαινότυποι) ασθματικών ασθενών.
- Το άσθμα μπορεί να ξεκινά από τη παιδική ηλικία και να συνεχίζεται και στην ενήλικο ζωή. Στα άτομα αυτά είναι συχνό το αλλεργικό υπόστρωμα.
- Μπορεί να εμφανισθεί στην ενήλικο ζωή – συνήθως στη νεαρή και μέση ηλικία-, ενώ συνήθως το αλλεργικό άσθμα υποχωρεί στις μεγαλύτερες ηλικίες.
- Στα παιδιά μέχρι την ηλικία των 6 ετών, μπορεί να εμφανίζουν συχνές κρίσεις άσθματος , οι οποίες μετά από αυτή την ηλικία περιορίζονται αισθητά. Θεωρείται ότι τα παιδιά αυτά έχουν στενούς αεραγωγούς και αυτό σχετίζεται με την προωρότητα ή το κάπνισμα κατά την κύηση ή με κάποια ειδική λοίμωξη στη βρεφική ηλικία όπως η βρογχιολίτιδα. Σε άλλα παιδιά το άσθμα συνεχίζει και είναι συνήθως τα αλλεργικά-ατοπικά παιδιά, όπως αναφέραμε.
8. Πόσο διαρκεί η θεραπεία του άσθματος και τι επιτυγχάνει;
Το άσθμα , όπως προαναφέραμε, είναι μια χρόνια νόσος και όχι μια πάθηση που διαρκεί λίγο καιρό (μέρες ή μήνες) και υποχωρεί. Κατά συνέπεια απαιτεί χρόνια θεραπεία (εικόνα 6) και παρακολούθηση. Δεν υπάρχει θεραπεία, που να σταματά την εμφάνιση του άσθματος , με εξαίρεση ίσως την ανοσοθεραπεία σε επιλεγμένες περιπτώσεις αλλεργικού άσθματος.
9. Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι της θεραπείας του άσθματος;
- Να εμποδίσει την εμφάνιση των συμπτωμάτων του άσθματος
- Να επαναφέρει τις δραστηριότητες στο φυσιολογικό κατά την ημέρα και τον νυχτερινό ύπνο του ασθενούς.
- Να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του ασθενούς.
- Να εμποδίσει την εμφάνιση νέων κρίσεων , που επηρεάζουν την παραγωγικότητα των ασθενών (επάγγελμα- σχολείο) και αυξάνουν τη πιθανότητα να επισκεφθεί ο ασθενής τα τμήματα επειγόντων ενός νοσοκομείου ή σε βαρύτερες περιπτώσεις να νοσηλευθεί.
10. Πως γίνεται η παρακολούθηση του άσθματος; Τι είναι το πλάνο δράσης;
Η θεραπεία του άσθματος πετυχαίνεται μέσω της τακτικής παρακολούθησης του ασθενούς από τον ειδικό ιατρό και μέσω της δημιουργίας ενός πλάνου δράσης (εικόνα 7), στο οποίο συμμετέχει ενεργητικά ο ασθενής και το οποίο περιλαμβάνει τα παρακάτω:
- Οδηγίες για τη λήψη φαρμάκων, τον τρόπο χρήσης αυτών και τη συμμόρφωση του ασθενούς.
- Οδηγίες-εκπαίδευση για την αναγνώριση της επιδείνωσης του άσθματος από τον ασθενή και την αντίδραση του ασθενούς ή την αναζήτηση βοήθειας σε επείγουσα βάση.
- Παράγοντες ,που ο ασθενής πρέπει να αποφεύγει, οι οποίοι επιδεινώνουν την πάθησή του ή προκαλούν ασθματική κρίση.
- Την ενεργητική καταγραφή της συμπτωματολογίας του ασθενούς μέσω ειδικών ερωτηματολογίων ή ημερολογίων.
- Θεραπεία συνυπαρχόντων νοσημάτων που πιθανώς επιδεινώνουν το άσθμα, όπως παραρινοκολπίτιδα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
11. Πως γίνεται η θεραπεία του άσθματος; Τι φάρμακα υπάρχουν;
Τα αντιασθματικά φάρμακα χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
Α. Η πρώτη ομάδα είναι τα φάρμακα , που ο ασθενής λαμβάνει για μεγάλο διάστημα, έχουν ως σκοπό τον μακροχρόνιο έλεγχο του άσθματος (Controllers) και την αποφυγή εξάρσεων και κρίσεων. Δεν βελτιώνουν γρήγορα τα συμπτώματα.
Τα φάρμακα αυτά είναι:
1. Τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή . Είναι η θεραπεία εκλογής για την μακροχρόνια θεραπεία του άσθματος σε ενήλικες και παιδιά (εικόνα 8). Περιορίζουν την φλεγμονή και την αλυσιδωτή αντίδραση , που οδηγεί στα συμπτώματα του άσθματος. Τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή είναι γενικά ασφαλή, όταν λαμβάνονται υπό ιατρικές οδηγίες και στις συνιστώμενες δόσεις. Δεν προκαλούν εθισμό , ούτε εξάρτηση , όσο καιρό και να τα λαμβάνει ο ασθενής.
Ως φάρμακα έχουν και αυτά παρενέργειες, αλλά αυτές είναι συνήθως δοσοεξαρτώμενες, δηλαδή συμβαίνουν σε μεγάλες δόσεις των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Συνήθης παρενέργεια είναι το βράχος φωνής ή η στοματική μυκητίαση. Αυτά μπορούν να αποφευχθούν , είτε με το ξέπλυμα του στόματος και του φάρυγγα μετά τη χρήση του φαρμάκου , είτε με τη χρήση ειδικών συσκευών χορήγησης φαρμάκων όπως spacers.
Σε άλλες περιπτώσεις, σε άτομα με προδιάθεση, μπορεί να εμφανισθεί οστεοπόρωση ή καταρράκτης, για τα οποία ο γιατρό σας μπορεί να σας εξετάζει προληπτικά ή να προσθέσει άλλο φάρμακο με σκοπό να μειώσει τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή.
2. Β2– διεγέρτης μακράς δράσης. Ανοίγουν τον αυλό των αεραγωγών και χρησιμοποιούνται πάντα σε συνδυασμό με τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνα τους.
3. Ανταγωνιστές λευκοτριενίων. Εμποδίζουν τη δράση ειδικών ουσιών της φλεγμονής στο άσθμα που ονομάζονται τα λευκοτριένια.
4. Χρωμογλυκονικό νάτριο και νεδοκρομίλη. Πιστεύεται ότι σταθεροποιούν τα μαστοκύτταρα ,τα οποία συμμετέχουν στη φλεγμονή του άσθματος. Χρησιμοποιούντα, τώρα πια , όλο και σπανιότερα και κυρίως στο ήπιο άσθμα.
5. Θεοφυλλίνη. Φάρμακο από το στόμα, που θέλει τακτική παρακολούθηση της ποσότητας που υπάρχει στο αίμα του ασθενούς.
6. Αντι-IgE μονοκλωνικό αντίσωμα, ομαλιζουμάμπη. Ενδείκνυται σε βαρύ ολοετές αλλεργικό άσθμα με έντονες κρίσεις, που δεν ανταποκρίνεται καλά στα προηγούμενα φάρμακα. Γίνεται με υποδόριες ενέσεις.
7. Ανοσοθεραπεία σε αεροαλλεργιογόνα. Ενδείκνυται μόνο σε καλά χαρακτηρισμένες περιπτώσεις αλλεργικού άσθματος και γίνεται από τον ειδικό αλλεργιολόγο. Υπάρχει η ενέσιμη μορφή (εικόνα 9) και η υπογλώσσια με σταγόνες ή χάπια. Είναι η μόνη – προς το παρόν – αιτιολογική θεραπεία του άσθματος. Μελέτες έχουν δείξει ότι οδηγεί:
a. στη μείωση των συμπτωμάτων και στη χρήση των φαρμάκων του άσθματος,
b. στη διατήρηση του ωφέλιμου αποτελέσματος μετά τη διακοπή της ανοσοθεραπείας,
c. στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών,
d. μακροπρόθεσμα είναι οικονομικά συμφέρουσα,
e. είναι μακροχρόνια δηλ. διαρκεί από 3 ως 5 έτη,
f. μπορεί να υπάρχουν αντιδράσεις (κυρίως η ενέσιμη ανοσοθεραπεία) και γίνεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρό.
Β. Η δεύτερη ομάδα είναι τα φάρμακα, τα οποία λαμβάνει εκτάκτως ο ασθενής για την αντιμετώπιση των κρίσεων (Relievers).
1. Β2-διεγέρτες βραχείας δράσης. Ανακουφίζουν άμεσα γιατί προκαλούν βρογχοδιαστολή («ανοίγουν τους αεραγωγούς»). Αν τα χρησιμοποιείται πιο συχνά από 2 φορές την εβδομάδα ή τα χρησιμοποιείται πολλές φορές σε μια ή δυο μέρες ή δεν σας ανακουφίζουν για όσο χρόνο σας ανακούφιζαν παλαίοτερα, το άσθμα σας μπορεί να μην ελέγχεται σωστά ή να είσθε σε κρίση , οπότε θα πρέπει να επικοινωνήσατε άμεσα με τον ιατρό σας.
2. Κορτικοστεροειδή συστηματικά. Σε κάποιες περιπτώσεις, που τα συμπτώματα σας είναι έντονα, μπορεί να χρειασθεί να λάβετε για λίγες μέρες , χάπια κορτιζόνης από το στόμα. Η θεραπεία αυτή είναι καλά ανεκτή , χωρίς παρενέργειες, και όταν ξεκινήσει τη κατάλληλη στιγμή προστατεύει τον ασθενή από περαιτέρω επιδείνωση της κρίσης και όλες τις υπόλοιπες συνέπειες.
12. Πως γίνεται η παρακολούθηση το άσθματος; Πόσο συχνά γίνεται και τι εκτιμάται από τον ιατρό;
Η παρακολούθηση σας για το άσθμα γίνεται τακτικά συνήθως σε διαστήματα από 2 ως 6 μήνες , ανάλογα και με την εικόνα του άσθματός σας. Στις επισκέψεις αυτές εκτιμάται η πορεία της θεραπεία σας, τα συμπτώματά σας και γίνεται μέτρηση της αναπνευστικής λειτουργίας, συνήθως με σπιρομέτρηση. Στις επισκέψεις αυτές θα δοθούν οδηγίες για τη φαρμακευτική αγωγή σας. Επίσης θα μπορέσετε να συζητήσετε και θέματα που αντιμετωπίσατε με το άσθμα σας.
Ο γιατρός σας θα σας δώσει οδηγίες για το πόσο συχνά θα παίρνεται το φάρμακο, Η σοβαρότητα και τα συμπτώματα του άσθματος συχνά δεν είναι σταθερά και μπορεί να μεταβάλλονται μέσα στο χρόνο. Κατά συνέπεια ο γιατρός καλείται να θεραπεύει το άσθμα σας ακολουθώντας τη δραστηριότητα της νόσου, άλλοτε αυξάνοντας και άλλοτε μειώνοντας ή διακόπτοντας τα φάρμακα σας. Προσπαθήστε να είσθε συμμορφωμένοι και να αναφέρετε οποιαδήποτε παρενέργεια αμέσως στον ιατρό σας.
Όταν τα συμπτώματα του άσθματος αυξηθούν ή είναι έντονα, τότε χρειάζεται ένα σχέδιο δράσης. Άλλοτε είναι αρκετή η αύξηση της αγωγής σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό και άλλοτε είναι έντονα ή σοβαρά και χρειάζεται άμεσα επίσκεψη στο νοσοκομείο με σκοπό την αντιμετώπιση της ασθματικής κρίσης. Σε κάθε περίπτωση επιδείνωσης του άσθματος μην διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον ιατρό σας.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
13. Ποια είναι τα ειδικά χαρακτηριστικά του παιδικού άσθματος;
Υπάρχουν αρκετές ομάδες ασθενών με παιδικό άσθμα (φαινότυποι). Σε κάποιες περιπτώσεις το άσθμα εκδηλώνεται με κρίσεις σε ιογενείς λοιμώξεις και υποχωρεί ή βελτιώνεται μέχρι την ηλικία των 6 -7 ετών, ενώ σε μια άλλη μεγάλη ομάδα συνεχίζει και μετά την ηλικία αυτή και είναι συνήθως τα παιδιά που έχουν αλλεργική ρινίτιδα και άσθμα. Σε αυτή τη δεύτερη ομάδα παρατηρούνται συχνά ατοπική δερματίτιδα ή τροφικές αλλεργίες.
Η μακροχρόνια θεραπεία του άσθματος στη παιδική ηλικία γίνεται συνήθως με εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή (εικόνα 10). Άλλα εναλλακτικά φάρμακα είναι οι ανταγωνιστές λευκοτριενίων και το χρωμογλυκονικό. Ο γιατρός σας εκτιμήσει τη εικόνα του παιδιού σας, τον αριθμό και τη σοβαρότητα των κρίσεων και θα σας προτείνει την κατάλληλη αγωγή.
Τα κορτικοστεροειδή στην παιδική ηλικία και σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσουν μια μείωση της αύξησης του ύψους, το οποίο επανέρχεται μετά τη διακοπή των φαρμάκων. Βέβαια ακόμη σοβαρότερη διαταραχή της αύξησης, μπορεί να προκαλέσει το σοβαρό και αρρύθμιστο άσθμα. Γι΄ αυτό το λόγο οι περισσότερο κλινικοί ιατροί θεωρούν ότι τα κορτικοστεροειδή έχουν μεγαλύτερη ωφέλεια από βλάβη, όταν δίνονται σε ενδεδειγμένες δόσεις και σε επιλεγμένους ασθενείς.
14. Τι συμβαίνει με το άσθμα στις έγκυες γυναίκες;
Οι έγκυες (εικόνα 11) θα πρέπει να παρακολουθούνται σε τακτική – συνήθως μηνιαία – βάση. Ένα αρρύθμιστο άσθμα στην εγκυμοσύνη σχετίζεται με πρόωρο τοκετό ή με χαμηλό βάρος του νεογέννητου, γι’ αυτό θα πρέπει να παρακολουθούνται από ειδικό ιατρό που θα δίνει τις κατάλληλες οδηγίες. Επίσης η έγκυος λαμβάνει συγκεκριμένα επιτρεπόμενα φάρμακα για το άσθμα και τη ρινίτιδά της.
15. Υπάρχει άσθμα κατά τη σωματική άσκηση;
Σε κάποια άτομα , κυρίως αθλητές , συμπτώματα βρογχόσπασμου μπορεί να εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια της άθλησης (εικόνα 12). Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν φάρμακα , που αφήνουν τον αθλητή να προπονηθεί και να ανταπεξέλθει στο άθλημά του ή στον πρωταθλητισμό που κάνει.
Βέβαια και άτομα με άσθμα χωρίς να είναι αθλητές μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα στην άσκηση, ιδίως όταν είναι αρρύθμιστο.
16. Υπάρχει άσθμα που οφείλεται στο επάγγελμα (Επαγγελματικό άσθμα);
Σε ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων (συνήθως αρτοποιοί (εικόνα 13), εργαζόμενοι σε εργαστήρια με πειραματόζωα, εργάτες σε εργοστάσια χημικών ουσιών όπως πλαστικών , χρωμάτων κ.ά.) μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα άσθματος ή /και ρινίτιδας κατά την έκθεση τους στον εργασιακό χώρο. Τα άτομα αυτά χρειάζονται άμεση επίσκεψη σε ειδικό ιατρό για τη διάγνωση του επαγγελματικού άσθματος και στην περαιτέρω αντιμετώπιση. Υπάρχει και ομάδα ασθενών με άσθμα , που προϋπήρχε της εργασίας, και ο εργασιακός χώρος το επιδειώνει, ιδίως όταν δε λαμβάνουν σωστή αγωγή.
Νικόλαος Κουτσοστάθης,
Αλλεργιολόγος
