Άγχος – Αγχώδεις Διαταραχές – Κρίση Πανικού:
Συγγραφέας Δήμητρα Φιλοπούλου Γράφτηκε στις ,
Που οφείλονται και πως αντιμετωπίζονται;
Παρά τους αρνητικούς συνειρμούς που προκαλεί και μόνο το άκουσμα του, το άγχος είναι ένα από τα πιο χρήσιμα συναισθήματα. Είναι ο μηχανισμός που μας επιτρέπει να αντιδράσουμε στον κίνδυνο. Μας θέτει σε επιφυλακή, και μας ετοιμάζει για την αντίδραση μάχης ή φυγής.
Όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με απειλή για τη ζωή ή τη σωματική μας ακεραιότητα, πχ μ’ ένα ληστή ή ένα άγριο ζώο, το σώμα μπαίνει σε εγρήγορση, εκκρίνονται αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη, η καρδιά επιταχύνει τους παλμούς της και αυξάνει η αιμάτωση των μυών. Με απλά λόγια, το σώμα μας ετοιμάζεται για να προστατευτεί, είτε παλεύοντας με την απειλή ή τρέχοντας μακριά από αυτή. Είναι μηχανισμός που εικάζεται ότι «καθιερώθηκε» όταν ο άνθρωπος ζούσε στην φύση, δίπλα σε αρπαχτικά ζώα.
Όμως, τώρα πια ζούμε σε τσιμεντένια σπίτια και οι πιο απειλητικές μορφές αρπακτικών που συναντάμε είναι, ας το παραδεχτούμε, κλειδωμένες στην πλάσμα τηλεόραση μας. Άρα, προς τι το άγχος; Ή μάλλον γιατί τόσο άγχος; Η απάντηση συνήθως βρίσκεται εκεί όπου φορτώνονται τα περισσότερα «μπαγκάζια» της ενήλικης ζωής μας: στην παιδική ηλικία. Η ευαισθησία στο άγχος, αλλά κυρίως η αδυναμία διαχείρισης του πιθανά οφείλονται στην υπερπροστασία, τα επικριτικά σχόλια, και την υπερβολική τιμωρία που μπορεί να δεχθήκαμε ως παιδιά. Οι υποστηρικτές της θεωρίας αυτής αναφέρουν πως το παιδί υπερπροστατεύεται από τις ματαιώσεις και τις απειλές στα παιδικά του χρόνια, και έτσι δεν αναπτύσσει επαρκώς μηχανισμούς άμυνας για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ενήλικης ζωής. Με άλλα λόγια, είναι σαν να πετάμε στην θάλασσα ένα ενήλικα που ποτέ δεν έμαθε να κολυμπάει έστω και με μπρατσάκια.
Στις διαταραχές άγχους συναντάμε τις εξής:
- Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
- Διαταραχή Πανικού
- Φοβίες
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Στο πρώτο αυτό κομμάτι για τις αγχώδεις διαταραχές θα μιλήσουμε για την Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή και την Διαταραχή Πανικού. Σε επόμενη ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τις φοβίες και την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή.
Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή χαρακτηρίζεται από υπερβολικό ή συνεχές άγχος για τις περισσότερες μέρες μίας χρονικής περιόδου που κρατά τουλάχιστον 6 μήνες. Ταυτόχρονα μπορεί να συνυπάρχουν:
- Διαρκή αγωνία για μικρά ή μεγάλα πράγματα
- Αδυναμία να σταματήσει το άγχος για κάτι
- Αδυναμία χαλάρωσης, μόνιμη αίσθηση αγωνίας
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Δυσκολία στο χειρισμό αβέβαιων καταστάσεων
Σωματικά μπορεί να παρουσιαστούν:
- Κούραση
- Μυϊκή ένταση ή και μυϊκούς πόνους
- Τρέμουλο
- Δυσκολία στον ύπνο
- Πονοκέφαλος
- Ναυτία, διάρροιες.
Διαταραχή Πανικού (και Κρίσεις Πανικού)
Μία κρίση πανικού χαρακτηρίζεται από την ξαφνική και υπερβολική αίσθηση άγχους και φόβου που κορυφώνεται μέσα σε δέκα λεπτά της ώρας. Περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω:
- Λαχάνιασμα
- Αυξημένοι παλμοί
- Τρέμουλο
- Ζάλη
- Ναυτία
- Αίσθημα Πνιγμού
- Μυρμήγκιασμα χεριών και δακτύλων
Η καρδιά χτυπάει δυνατά, η αναπνοή κόβεται, και υπάρχει το αίσθημα πως επέρχεται καρδιακή προσβολή ή επερχόμενου θανάτου. Πρόκειται για μία απολύτως τρομακτική εμπειρία, η οποία συνήθως αφήνει συναισθηματικά κατάλοιπα στο άτομο που τη βίωσε.
Αν το άτομο υποφέρει από επανειλημμένες και απρόβλεπτες κρίσεις πανικού, μαζί με έντονο φόβο και ανησυχία ότι θα ξανασυμβεί μία κρίση, αλλά και σημαντική τροποποίηση της συμπεριφοράς λόγω των κρίσεων, τότε μιλάμε για διαταραχή πανικού.
Τα καλά νέα είναι πως και οι δύο αυτές διαταραχές άγχους είναι αντιμετωπίσιμες. Με τη βοήθεια του ειδικού, το άτομο εντοπίζει τι τον αγχώνει και μαθαίνει τρόπους αντιμετώπισης των στρεσογόνων καταστάσεων, καθώς και μεθόδους χαλάρωσης. Σκοπός της θεραπείας είναι να εντοπίσει αυτός που υποφέρει τι τον καθιστά ευάλωτο στο άγχος και να το διαχειρίζεται καλύτερα στο μέλλον.
Όπως με όλες τις ψυχολογικές διαταραχές, έτσι και εδώ, είναι πολύ σημαντική η πρόληψη στο ξεκίνημα τους. Όχι γιατί αργότερα δεν θα μπορεί να υπάρχει αποτελεσματική βοήθεια, αλλά γιατί είναι άσκοπο και επώδυνο να ταλαιπωρείται ο πάσχων από κάτι που μπορεί να βελτιωθεί πριν προκαλέσει μακροχρόνια ταλαιπωρία. Το παράδειγμα της ανάγκης για άμεση προσφυγή στον οδοντίατρο όταν εμφανιστεί πονόδοντος, είναι ένα μέτρο σύγκρισης για το πόσο αναγκαία είναι η έγκαιρη αναζήτηση βοήθεια; Πόσες ώρες πόνου θα μπορούσε να αντέξει κάποιος πριν ζητήσει; Ο πόνος της ψυχής είναι το ίδιο πραγματικός με οποιοδήποτε σωματικό, γι’ αυτό μην αφήσετε κανέναν να σας πείσει για το αντίθετο.
