Σχεδόν όλοι οι όζοι του θυρεοειδούς είναι ασυμπτωματικοί. Κάποιοι ασθενείς θα παραπονεθούν για δυσφαγία, βραχνάδα στη φωνή, πίεση, πόνο ή για συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού ή υποθυρεοειδισμού.Υπάρχουν εξετάσεις που μπορούν να καθορίσουν αν ένας όζος είναι καλοήθης ή κακοήθης και με τον τρόπο αυτόν να καθορίσουν και τις θεραπευτικές επιλογές. Υπάρχουν αρκετά διαγνωστικά τεστ, κάθε ένα από αυτά παρέχει διαφορετικές πληροφορίες σχετικά με τον όζο.
Οι εξετάσεις που πρέπει να γίνουν εξαρτώνται από το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, τα συμπτώματα και τη φυσική εξέταση. Συχνά οι εξετάσεις αυτές δίνουν οριστική απάντηση σχετικά με τον τύπο και την αιτία των όζων. Σε άλλες περιπτώσεις όμως οι εξετάσεις έχουν αμφίβολα αποτελέσματα και έτσι απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση.
Ιστορικό & φυσική εξέταση:
Αρχικά πρέπει να λαμβάνεται ένα καλό ιατρικό ιστορικό και να πραγματοποιείται φυσική εξέταση. Ο γιατρός μπορεί να διαπιστώσει τους όζους με την προσεκτική ψηλάφηση του θυρεοειδούς αδένα. Παρ όλα αυτά, κάποιοι όζοι είναι πολλοί μικροί για να ψηλαφηθούν και κάποιοι βρίσκονται σε περιοχές που είναι δύσκολο να προσπελαστούν με την ψηλάφηση. Η φυσική εξέταση από μόνη της δεν μπορεί να διακρίνει αν ένας όζος είναι καλοήθης ή κακοήθης καθώς και αν παράγει ή όχι περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών.
Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που αυξάνουν την πιθανότητα ένας όζος να είναι κακοήθης. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η ταχεία αύξηση ενός μεγάλου και συμπαγούς όζου, οι σκληροί όζοι και οι όζοι που δεν είναι ευκίνητοι, συμπτώματα που υποδηλώνουν ότι ο οισοφάγος ή η τραχεία έχουν στένωση ή και απόφραξη, η διόγκωση λεμφαδένων του τραχήλου και/ή λεμφαδένων κάτω από το σαγόνι, η βραχνάδα στη φωνή.
Διάφοροι παράγοντες μπορούν επίσης να αυξήσουν την πιθανότητα ένας όζος του θυρεοειδούς να είναι κακοήθης.
Ηλικία: όζοι που εμφανίζονται στην παιδική ηλικία ή σε ενήλικες κάτω των 20 ή άνω των 60 ετών, είναι πιθανότερο να είναι κακοήθεις.
Φύλο: καρκίνο του θυρεοειδούς έχει το 8% των ανδρών και μόνο το 4% των γυναικών που έχουν όζο στο θυρεοειδή.
Προηγούμενη ακτινοβολία στην περιοχή του τραχήλου και της κεφαλής: παλαιότερα η ακτινοβόληση των περιοχών αυτών ήταν συχνή και χρησιμοποιούταν για τη θεραπεία της ακμής, της αμυγδαλίτιδας και του διογκωμένου θύμου αδένα. Οι ασθενείς που είχαν στο παρελθόν λάβει ακτινοβολία στο κεφάλι η στον λαιμό πρέπει να το αναφέρουν στον γιατρό τους.
Εξετάσεις αίματος:
Εξετάσεις αίματος πρέπει να πραγματοποιούνται για τη διερεύνηση των όζων του θυρεοειδούς. Αυτές περιλαμβάνουν την μέτρηση των ορμονών και των αντισωμάτων στο αίμα.
Θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH): χαμηλά επίπεδα TSH μπορεί να δείχνουν ότι ο όζος παράγει ψηλά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών, ενώ αντίθετα υψηλές τιμές TSH μπορεί να δείχνουν αυτοάνοση φλεγμονή του αδένα (θυρεοειδίτιδα Hashimoto)
antiTPO: η παρουσία των αντισωμάτων υποδηλώνει αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια.
Καλσιτονίνη: αυξημένες τιμές καλσιτονίνης υποδηλώνουν έναν ειδικό τύπο καρκίνου του θυρεοειδούς που ονομάζεται μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς. Πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η καλσιτονίνη μπορεί να είναι αυξημένη και σε άλλες καταστάσεις. Η εξέταση αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό μυελοειδούς καρκίνου. Παρ όλα αυτά υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι η συγκεκριμένη εξέταση πρέπει να γίνεται σε όλους σχεδόν τους ασθενείς με όζο θυρεοειδούς.
Απεικονιστικές εξετάσεις:
Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς:
Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς παρέχει τις καλύτερες πληροφορίες σχετικά με το σχήμα και τη μορφολογία του αδένα και των όζων του θυρεοειδούς. Μπορεί να αναγνωρίσει πολύ μικρούς όζους και να διακρίνει τους συμπαγείς από τους κυστικούς όζους. Το υπερηχογράφημα μπορεί επίσης να αναγνωρίσει χαρακτηριστικά τα οποία είναι δυνητικά ύποπτα για καρκίνο. Να σημειωθεί ότι το υπερηχογράφημα δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργικότητα ενός όζου.
Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς:
Το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς βοηθάει να διακρίνουμε αν ένας όζος είναι αυτόνομος (θερμός) ή μη λειτουργικός (ψυχρός). Είναι απαραίτητο στη διερεύνηση των όζων μόνο όταν βρεθεί χαμηλή τιμή TSH. Το σπινθηρογράφημα πραγματοποιείται αφού ο ασθενής πάρει μια μικρή δόση ενός ραδιενεργού παράγοντα (ιώδιο ή τεχνήτιο) σε μορφή χαπιού ή σε ενέσιμη μορφή. Σε ένα άτομο με υπερθυρεοειδισμό, δηλαδή χαμηλά επίπεδα TSH, οι όζοι που θα απορροφήσουν το ραδιοφάρμακο δεν είναι συνήθως κακοήθεις. Ονομάζονται αυτόνομοι, θερμοί ή τοξικοί όζοι. Όζοι που δεν απορροφούν το ραδιοφάρμακο ονομάζονται ψυχροί και έχουν 5% πιθανότητα να είναι κακοήθεις. Περίπου το 95% των όζων όπως έχουμε αναφέρει είναι ψυχροί. Ο κίνδυνος της έκθεσης στη ραδιενέργεια λόγω του φαρμάκου είναι χαμηλός συγκρινόμενος με τη χρησιμότητα των πληροφοριών που μας παρέχει η εξέταση. Έγκυες ή γυναίκες που θηλάζουν απαγορεύεται να προβούν σε αυτήν την εξέταση. Οι ασθενείς που κάνουν σπινθηρογράφημα θα πρέπει να λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα για κάποιες μέρες μετά την εξέταση.
Βιοψία με λεπτή βελόνη:
Η βιοψία με λεπτή βελόνη είναι η πιο ευαίσθητη και ακριβής εξέταση για να διαπιστωθεί αν ένας όζος είναι κακοήθης ή όχι. Χρησιμοποιείται μια λεπτή βελόνη για να ληφθεί ένα δείγμα ιστού/κυττάρων από τον όζο.
Τα δείγματα αυτά εξετάζονται στο μικροσκόπιο. Πολύ συχνά το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται για τη σωστή καθοδήγηση της βελόνας στον όζο. Η αναρρόφηση με λεπτή βελόνα χρησιμοποιείται επίσης για την αφαίρεση δείγματος υγρού από έναν κυστικό όζο. Η βιοψία με λεπτή βελόνη μπορεί να πραγματοποιηθεί σε απλό ιατρείο και γίνεται με τοπική αναισθησία. Ο ασθενής συνήθως αισθάνεται μια μέτρια δυσφορία κατά τη διάρκεια της ένεσης της αναισθησίας αλλά δε νοιώθει πόνο κατά τη διάρκεια της βιοψίας. Πρόκειται για εξέταση που έχει μεγάλη ακρίβεια στην ανεύρεση καρκίνου σε ύποπτο όζο παρόλο που μερικές φορές τα αποτελέσματα είναι ασαφή και το χειρουργείο είναι η μόνη λύση. Η χειρουργική αφαίρεση σε αυτές τις αμφίβολες περιπτώσεις θα πει με σιγουριά αν ο όζος είναι κακοήθης ή όχι. Τα αποτελέσματα της βιοψίας μπορεί να είναι –καλοήθης όζος – κακοήθης όζος – ύποπτος –ανεπαρκές υλικό
Θεραπεία καταστολής:
Ο γιατρός μπορεί να προτείνει τη χορήγηση θυροξίνης σε δόση λίγο μεγαλύτερη από αυτήν που παράγει φυσιολογικά ο θυρεοειδής. Αν ο όζος μικρύνει κατά τη διάρκεια της θεραπείας τότε είναι πολύ πιθανό ο όζος να είναι καλοήθης παρόλο που και κάποιοι κακοήθεις όζοι επίσης ανταποκρίνονται και μικραίνουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Η θεραπεία αυτή ονομάζεται ‘θεραπεία καταστολής’. Πάρα πολλοί ειδικοί πλέον δεν συνιστούν τη αυτή τη διαδικασία και αμφισβητούν τη χρησιμότητά της.
