Ανεπάρκεια σιδήρου στα παιδιά
Συγγραφέας Τόνι Νζέιμ Γράφτηκε στις ,
Η ανεπάρκεια σιδήρου στα παιδιά μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη τους και να τα οδηγήσει σε αναιμία. Μάθετε πόσο σίδηρο χρειάζεται το παιδί σας, και ποιες είναι οι καλύτερες πηγές σιδήρου.
Στην Ελλάδα και στην Κύπρο περίπου το 30% των παιδιών ηλικίας 6 μηνών μέχρι 5 χρονών έχουν σιδηροπενική αναιμία, ενώ για τα παιδιά ηλικίας 6-17 χρονών το ποσοστό φτάνει το 20%. Παρόλο που η δυσαπορρόφηση και η αιμορραγία αποτελούν αίτια για την έλλειψη σιδήρου, το συχνότερο αίτιο φαίνεται να είναι η μειωμένη πρόσληψη από τις τροφές.
Γιατί είναι ο σίδηρος σημαντικός για τα παιδιά;
Ο σίδηρος είναι μια θρεπτική ουσία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του παιδιού σας. Ο σίδηρος βοηθάει στην κυκλοφορία του οξυγόνου από τους πνεύμονες στους ιστούς και τα όργανα του σώματος με τη μορφή αιμοσφαιρίνης και βοηθάει τους μυς να αποθηκεύουν και να χρησιμοποιούν το οξυγόνο. Σε περίπτωση που η διατροφή του παιδιού σας είναι ανεπαρκείς σε σίδηρο, μπορεί να αναπτύξει έλλειψη σιδήρου ή σιδηροπενία. Η άμεση συνέπεια της σιδηροπενίας είναι η σιδηροπενική αναιμία. Οι ομάδες πληθυσμού που είναι πιο επιρρεπείς στη νόσο είναι τα παιδιά. Στην αναιμία τα εξαντλημένα αποθέματα σιδήρου οδηγούν σε μια κατάσταση κατά την οποία το αίμα στερείται επαρκούς υγιή ερυθρά αιμοσφαίρια. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια επίσης στο δέρμα ένα υγιές χρώμα. Η ανεπάρκεια σιδήρου στα παιδιά, η οποία δεν αντιμετωπίζεται θεραπευτικά, μπορεί να προκαλέσει σωματική και διανοητική καθυστέρηση σε τομείς όπως το περπάτημα και η ομιλία.
Πόσο σίδηρο χρειάζονται τα παιδιά;
Τα μωρά γεννιούνται με μια αποθηκευμένη ποσότητα σιδήρου που διαρκεί για 4- 6 μήνες στο σώμα τους, αλλά μια σταθερή ποσότητα των πρόσθετων σιδήρου είναι απαραίτητη για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη και την ανάπτυξη του παιδιού. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα ώστε να καθοριστεί η απαιτούμενη ημερήσια ποσότητα σιδήρου για τα βρέφη έως 6 μηνών. Ο σίδηρος του μητρικού γάλατος απορροφάται πολύ ικανοποιητικά από τον οργανισμό του βρέφους. Εκτιμάται ότι η ποσότητα του σιδήρου που απορροφάται υπερβαίνει το 50% της περιεχόμενης στο μητρικό γάλα σε αντίθεση με το λιγότερο του 12% του σιδήρου στα ειδικά γάλατα του εμπορίου. Η Αμερικανική Εταιρία Παιδιατρικής συνιστά τα βρέφη που δεν θηλάζουν ή θηλάζουν μερικώς να τρέφονται με ειδικό γάλα, στο οποίο έχει προστεθεί σίδηρος, από τη γέννηση έως την ηλικία των 12 μηνών. Τέτοια γάλατα περιέχουν 4 έως 12 mg σιδήρου ανά λίτρο. Εδώ είναι ένας οδηγός για σίδηρο ανάγκες σε διάφορες ηλικίες:
Ηλικιακή ομάδα Συνιστώμενη ποσότητα σιδήρου την ημέρα
7 έως 12 μηνών 11 mg
1 έως 3 ετών 7 mg
4 έως 8 ετών 10 mg
9 εως13 ετών 8 mg
14 έως 18 ετών, κορίτσια 15 mg
14 έως 18 ετών, αγόρια 11 mg
Πηγή : (IOM-RDA 2001)
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανεπάρκεια σιδήρου στα παιδιά;
Τα βρέφη και τα παιδιά που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας σιδήρου είναι:
Βρέφη που γεννιούνται πρόωρα ή έχουν χαμηλό βάρος κατά τη γέννηση
Βρέφη που λαμβάνουν πλήρες αγελαδινό γάλα, έναντι μη ειδικού, τροποποιημένου, πριν από την ηλικία του 1 έτους.
Τα παιδιά που έχουν υπερβολική εξάρτηση από το αγελαδινό γάλα (milkaholics).
Τα βρέφη που θηλάζουν και δεν τους δίνονται συμπληρωματικές τροφές που περιέχουν σίδηρο μετά την ηλικία των 6 μηνών.
Τα μωρά που πίνουν φόρμουλα που δεν είναι εμπλουτισμένη με σίδηρο.
Τα παιδιά ηλικίας 1 έως 5 που πίνουν περισσότερα από 710 ml από αγελαδινό γάλα, γάλα σόγιας ή κατσικίσιο γάλα την ημέρα.
Τα παιδιά με προβλήματα υγείας που μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου από τη δίαιτα.
Παιδιά και έφηβοι πού είναι υπέρβαρα, αφού έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να πάθουν αναιμία σε σχέση με τα άλλα, καθώς παρατηρείται ανισορροπία ορμονών, με αποτέλεσμα τη δέσμευση του σιδήρου στις αποθήκες έναντι της διάθεσής του για σύνθεση αιμοσφαιρίνης.
Έφηβοι που ακολουθούν προσωρινά μη ισορροπημένη χορτοφαγική δίαιτα.
Παιδιά που ασχολούνται με αθλήματα αντοχής, μπορεί να οδηγηθούν σε απώλεια αίματος από το έντερο ή μέσω του ουροποιητικού συστήματος.
Τα κορίτσια που βρίσκονται στην εφηβεία, επίσης βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο έλλειψης σιδήρου, επειδή υπάρχει απώλεια σιδήρου κατά την έμμηνο ρύση.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας;
Συνήθως τα παιδιά με ήπια σιδηροπενική αναιμία δεν παρουσιάζουν κάποιο σύμπτωμα και η διάγνωση γίνεται με βάση τις εργαστηριακές εξετάσεις. Οι εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της έλλειψης σιδήρου και της σιδηροπενικής αναιμίας γίνονται κυρίως με γενική εξέταση αίματος.
Αδυναμία, ζαλάδα ή κούραση
Έλλειψη ενέργειας
Δύσπνοια
Ταχυπαλμίες και γρήγορος καρδιακός ρυθμός
Πονοκέφαλος
Εμβοές – το βουητό σε ένα ή δύο αυτιά όπως του κουδουνίσματος
Αλλοιωμένη γεύση των τροφών
Η επιθυμία να τρώνε μη εδώδιμα υλικά όπως λάσπη, κιμωλία, χαρτί, άργιλο ή πάγο
Τριχόπτωση
Δυσκολία στη κατάποση
Απώλεια της όρεξης
Αλλάζει η εμφάνιση του δέρματος αποκτώντας μια πιο χλωμή χροιά.
Πως μπορεί να προληφθεί η έλλειψη σιδήρου σε παιδιά και βρέφη;
Θηλασμός για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής.
Αν χρησιμοποιηθεί βρεφικό γάλα, να είναι εμπλουτισμένο με σίδηρο
Να αποφεύγεται το μη εμπλουτισμένο γάλα αγελάδας για τους πρώτους 12 μήνες.
Τα στερεά τρόφιμα να εισάγονται στη δίαιτα των παιδιών, όταν αυτά είναι τεσσάρων ως έξι μηνών και να προτιμώνται τα δημητριακά εμπλουτισμένα σε σίδηρο.
Να συνδυάζεται τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C (πορτοκάλια, πεπόνι, φράουλες, βερίκοκα, ακτινίδια, μπρόκολο, πατάτες) με τρόφιμα που περιέχουν μη αιμικό σίδηρο, προκειμένου να αυξάνεται η απορρόφηση του σιδήρου.
Πώς μπορεί η έλλειψη σιδήρου σε παιδιά να θεραπευτεί;
Το είδος της θεραπείας που επιλέγεται για την αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου και της σιδηροπενικής αναιμίας εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
Την ηλικία, τη συνολική υγεία και το ιατρικό ιστορικό του παιδιού
Τη σοβαρότητα της αναιμίας
Την αιτία της αναιμίας
Την ανοχή του παιδιού για συγκεκριμένα φάρμακα και θεραπείες
Τις συνήθειες και τις προτιμήσεις του παιδιού.
Η έλλειψη σιδήρου θεραπεύεται με:
Δίαιτα πλούσια σε σίδηρο.
Συμπληρώματα δια του στόματος.
Παρεντερική θεραπεία
Δυστυχώς στις περισσότερες χώρες η έλλειψη σιδήρου στα παιδιά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια. Σε πολύ λίγες χώρες υπάρχουν πολιτικές και προγράμματα για την πρόληψη εμφάνισης της έλλειψης σιδήρου και της σιδηροπενικής αναιμίας με την προώθηση μιας ισορροπημένης διατροφής, εμπλουτισμένων τροφίμων και τη χορήγηση συμπληρωμάτων για βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Βιβλιογραφία:
Mabry-Hernandez IR. Screening for iron deficiency anemia–including iron supplementation for children and pregnant women. Am Fam Physician. 2009 May 15;79(10):897-8. Pallor in diagnosis of iron deficiency in children Domellof M, Dewey KG, Lonnerdal B, Cohen RJ, Hernell O. The diagnostic criteria for iron deficiency in infants should be reevaluated. Journal of Nutrition. 2002; 132 (12):3680–3686 White K. Anemia Is a Poor Predictor of Iron Deficiency Among Toddlers in the United States: For Heme the Bell Tolls. Pediatrics. 2005; 115 (2):315–320. Sherriff A, Emond A, Hawkins N, Golding J. the ALSPAC Children in Focus Study Team. Haemoglobin and ferritin concentrations in children aged 12 and 18 months. Arch. Dis. Child. 1999; 80 (2):153–157. Sherriff A, Emond A, Bell JC, Golding J. Team AS. Should infants be screened for anaemia? A prospective study investigating the relation between haemoglobin at 8, 12, and 18 months and development at 18 months. Archives of Disease in Childhood. 2001; 84 (6):480–485. Sadler S. Iron deficiency in eight-month-old babies. Professional Care of Mother & Child. 1996; 6 (3):68–69. American Academy of Pediatrics. Iron deficiency. Pediatric Nutrition Handbook . Fourth ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 1998. Iron deficiency in children: detection and prevention. British Journal of Haematology. 1999; 106 (2):270–280. Willows ND, Morel J, Gray-Donald K. Prevalence of anemia among James Bay Cree infants of northern Quebec. Can. Med. 2000; 162 (3):323–326. Nead KG, Halterman JS, Kaczorowski JM, Auinger P, Weitzman M. Overweight Children and Adolescents: A Risk Group for Iron Deficiency. Pediatrics. 2004; 114 (1):104–108. Halterman JS, Kaczorowski JM, Aligne CA, Auinger P, Szilagyi PG. Iron Deficiency and Cognitive Achievement Among School-Aged Children and Adolescents in the United States. Pediatrics. 2001; 107 (6):1381–1386. Camita B. The Anemias. Chapter 405 in: Nelson’s Textbook of Pediatrocs, 13 th edition WB Saunders, 1987.
Τόνι Νζέιμ
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
